Tíminn - 05.03.1986, Side 7

Miðvikudagur 5. mars 1986
VETTVANGUR
Eiður Guðnason, alþingismaður:
SEINT SÉÐ
Þaö cr görrml tugga. að landbún-
aður á Islandi standi andspænis
miklunt vanda. bað er hinsvegar
hvcrgi ol'sagt. að landbúnaður á ís-
landi stendur nú andspænis annars-
konar vanda cn áður.
Þótt hcfði það saga til næsta bæj-
ar hér fyrir fimmtán til tuttugu
árum, að sjómenn mættu ckki fiska
svona nokkurn veginn eins og þeim
sýndist og sjórinn gæfi og bændur
framleiða að vild, eftir því sent tíð
og aðstæður leyfðu. Pað voru víst
bara alþýðuflokksmenn, sem héldu
því fram að takmarka yrði land-
búnaðarframleiðsluna. Nú eru
þetta staðreyndir, sem allir viður-
kerina: Það veröur að hafa stjórn á
fiskvciðum og það verður að
stjórna landbúnaðarframleiðsl-
unni. En auðvitað greinir menn á
um aðferöir.
Réttmæt gagnrýni Gylfa
l>að var dr. Gylfi Gíslason fyrr-
unr formaður Alþýðuflokksins,
sent fyrst benti á svo eftir var tekið,
aö nauðsynlegt væri að takmarka
landbúnaðarframleiðsluna. Ekki
væri unnt til lengdar að framleiða
langt umfram þarfir innanlands, og
borga stórfé úr santeiginlegum
sjóðum landsmanna með þeim
landbúaðarafurðum. sem eru flutt-
ar út og scldar fyrir spottprísa, þótt
SÍS liafi sín sölulaun á hreinu.
En hvernig var gagnrýni Gylfa
og annarra Alþýðuflokksmanna
tekið? Það er ekki ofmælt að segja.
að hcnni hafi verið illa tekið. Öll
gagnrýni á stefnuná í landbúnaöar-
málum var talin fjandskapur við
bændur. Arum saman hafa oddvit-
«H
En hvernig var gagn-
rýni Gylfa og annarra
alþýðuflokksmanna
tekið? Það er ekki of-
mælt að segja, að
henni hafi verið illa
tekið. Öll gagnrýni á
stefnuna í landbúnað-
armálum var talin
fjandskapur við
bændur.
m
ar bændasamtakanna og forkólfar
Framsóknarflokksins harrjrað það
inn í eyru þjóðarinnar, að Alþýðu-
flokkurinn væri hófuðóvinur ís-
lenskra bænda og landbúnaðar.
l>að er auðvitað allt annað aö gagn-
rýna stefnuna í landbúnaði en að
fjandskapast við bændur. Alþvðu-
flokkurinn hefur gagnrýnt stefnuna
í landbúnaðarmálum. en ekki
fjandskapast við íslenska bændur.
Gagnrýni okkar alþýðuflokks-
manna var rétt. Það viðurkenna all-
ir nú, en það er hinsvegar því miður
of seint séð. Tíminn hefur einnig
lcitt í Ijós, að það er líka rétt sem
við höfum haldið frant. að býsna
breitt bil er milli bænda og tals-
ntanna bændasamtakanna, að ekki
sé nú talað um framsóknarmennina í
Sjálfstæðisflokki og Framsóknar-
flokki.
Bil milli bænda
og forystuliðs
Bændum hefur lcngi verið Ijóst
hvert stefndi. Landbúnaðarforyst-
an þrjóskaðist Itins vegar ótrúlega
iengi við að viðurkenna staðreynd-
ir. Staðreyndirnar cru nú öllunt
Ijósar. Það verður að minnka frant-
leiðsluna. ekki aðeins mjólkur-
framleiðsluna heldur alla liina
hefðbundnu landbúnaðarfram-
leiðslu. Það verður ekki sársauka-
laust, og það gcrist ekki í einni
svipan. Hér er nefnilega verið að
fjalla um fólk. cignir fólks og ævi-
starf, og þar duga skammt reglu-
stikuaðferðir eða tölvukeyrðir
skömmtunarseðlar, enda þótt það
séu þær aðferðir scm nú er beitt.
Gallinn nú, þegar mjólkurkvótinn
er tilkynntur, er sá aö hann kemur
alltof seint, og þeim hegnt sem
áöur höfðu sýnt þá þegnskyldu að
draga saman framleiðsluna, en þeir
glansa. sem virtu allar slíkar beiðn-
ir að vcttugi ogjuku framleiösluna.
Bændum hefur lengi
verið Ijóst hvert stefndi.
Landbúnaðarforystan
þrjóskaðist hins vegar
ótrúlega lengi við að
viðurkenna staðreynd-
ir.
Tíminn 7
l
llllllllllllllllllllllill
iii
Það er komið aftan að bændum,
eða eins og ágætur bóndi oröaöi
það á fundi í Valfelli i síöustu viku:
„Þeir skjóta fyrst og spyrja svo."
Bændur hafa ekki sagt ýkja
margt fram til þessa. en þeir hafa nú
kvatt sér hljóðs meö næsta eftir-
minnilegum hætti.
Það hefur nefnilega verið sér-
stæð reynsla að sitja þrjá bænda-
fundi, þar sem fjallað hefur verið
um mjólkurframleiösluna og hevra
þá hvern bóndann á fætur öðrum
gera að sínunt margvísleg rök okk-
ar alþýöuflokksmanna gegn þcirri
stefnu sem fylgt hlur verið í land-
búnaöarmálum úndanfarna ára-
tugi. Rök sent nú eru rctt, cn hafa
til þcssa veriö kölluð bændafjand-
skapur. Gagnrýni okkar hefur
beinst gegn vitlausri landbúnaðar-
stefnu. ekki gcgn bændum. Rök
okkar alþýðuflokksmanna gegn
landbúnaöarstelnunni cru nú-oröin
rök bænda.
Bændur gerast þungorðir
Lescndúm Tímans til fróðleiks
tilgreini ég hér af handahófi um-
mæli nokkurra bænda á fundum í
síðustu viku í Heiðarborg, Loga-
landi og Vallelli:
- Núverandi astand er afleiðing
óstjórnar
- Allt of seint brugöist við vandan-
um. Þetta er leiftursókn niður a við.
- Erunt nú að horfast í augu við
stefnuleysi og rekaldshátt
undanfarinna ára.
- Hcf lengi sagt. að það yrði að
skipuleggja framleiösluna.
- Stjórn Stéttarsambandsins hefur
ekki haft þá forystu, scnt henni
ber.
- Grunnur vandans er offjárfcst-
ing í landbúnaði.
- Eigum að hætta þcssari helvítis
vitlcysu með útflutningsbæturn-
ar og taka upp tekjutryggingu
með beinum greiöslum til
bænda.
- Hvað vcrður um þá bændur, sem
verða að brcgöa búi?
- Fyrst cr fótunum kippt undan
bændum. en síðan er þeim sagt
að standa á fætur.
Þetta eru auðvitað aðeins
glefsur. Sú gagnrýni, sem kom frant
frá bændum á þessunt fundum var
réttmæt:
1 fyrsta lagi kom reglugeröin allt
of seint. í öðru lagi er rangt aö
Itegna þeim, scm svnt höl'öu þá
þegnskyldu eins og það var orðað
af mörgum, að draga saman mjólk-
urframleiðslu. í þriðja lagi hefurtil
dæmis ekki verið tekiö tillit til tíð-
arfars á suður og vcsturlandi á við-
miðurna rtímanum.
Afleiðing rangrar stefnu
Brýnt er nú að gera ráðstafanir
tii að aðstoða þá bændur, sem vilja
bregöa búi. Nota til dæmis hlula úl-
flutningsbóta til þess. Sníða þarf
agnúana af skömmtunarkerfinu.
og gera það sveigjanlegra aðstæð-
um. en sá meginvandi sem íslensk-
ur landbúnaður stendur nú and-
spænis er sá. að íslcnskur al-
menningur liefur ekki lcngur ráð á
að kaupa hefðbundna framleiðslu,
lambakjöt og smjör Vegna þcss hve
dýr hún er. Það er kannski alvar-
legasti vandinn. scm blasir við ís-
lcnskum landbúnaöi í dag og Itann
er ekki aöeins afleiðing rangrar
stjórnarstefnu heldur langrar
óstjórnar í efnahagsmálum.
Kiður Guðnasun, alþingisniuðiir
Jens í Kaldalóni:
Draugar og afturgöngur
Friðrik Sóphusson skrifaði í vet-
ur í Morgunblaðið sögu um upp-
vakningu gamals draugs í íslensk-
um blaðaheinti þá er dagblaðið
Tíminn hafi unt áramótin verið
uppvakinn úr gröf sinni. og gangi nú
ljósum logunt, með allra handa
afturgöngu - siðspillingar í okkar
bróðurlcga ríkisstjórnar samfélagi,
til skaðaog hrellingaröllum góðum
sálum þessa lands, en vitnar þó
aðeins í eina sál, auðvitað langt
öðrunt betri. formann SUS, um að
löngu hcfði þessi happasæla ríkis-
stjórn átt að vera búin að leita eftir
nýju umboði til kjósenda.
Nú hafa afturgöngur oft ekki
verið nein lömb sér við að leika, en
nú rétt mánuði síðar, vekur land-
búnaðarráðherrann okkar allt í
einu upp annan draug, síst að mínu
mati betri en Tímaafturgönguna
hans Friðriks. Kemur þar um pent-
leg frétt í Morgunblaðinu 20. febr.
að ráðherrann hafi lagt fyrir þing-
flokka ríkisstjórnarinnar uppvakið
frumvarp um starfsréttindi til
handa bændum og bændaefnum.
Er þar m.a. rakin sú guðskristna
kenning, að markaðserfiðleikar á
undanfarandi árum og samdráttur í
framleiðslu innan hefðbundinna
búgreina hafi vakið umræður um
atvinnuréttindi bænda og það,
hverjir skuli hafa atvinnu við að
framleiða það takmarkaða magn
búvara sem markaðurinn innan-
lands tekur við og möguleikar eru á
að selja á erlendum mörkuðum.
Já, aldeilis er nú glóandi um-
hyggjan og hið kærleiksríka hugar-
þel, sem blundar í brjóstum okkar
ágætu bændaunnenda, og sjálfsagt
ekki seinna vænna en njörva okkur
í eitt miðstýringarkerfið í viðbót
við allar skömmtunarreglurnar
sem eftir við lifa skulum, og bægja
frá okkur þeirri ógnarskriðu, sem
ásóknin er í búskapinn á landi hér,
og sumum sýnist kannski til háska
stefna fyrir þá sem fyrir eru. En
sagna best sagt. er það oft svo ein-
stakt og furðulegt hvað þessum
elskulegu þingmannspostulum get-
ur dottið í hug að færa uppí aska
sina. til þcss þar úr að moða því
skelfilegasta rusli á pörtum til þar
um að japla og jagast. Sannleikur-
inn er n.l. sá að slík menntun, þótt
góð sé á pörtum, gerir ekkert útslag
á það hvernig mönnum búnast. Sjó-
menn og aðrir margir hafa orðið af-
bragðs og dugnaðarbændur, þótt
aldrei hafi þeir nærri búskap komið
fyrren byrjaðir voru þar, ogjafnvel
færustu ráðunautar hafa ekkcrt
skammast sín fyrir að sækja ráð og
kunnáttu til bænda, sem aldrei hafa
á skóla farið. Eða hvað skyldi ef
enginn fengi að fara á bát og beita
lóð, eða draga af spili fyrr en búinn
væri að hljóta starfsskírteini til
hvers og eins. Starfsreynslan í öllu
falli kemur beint og króka laust við
starfsþjálfun og æfingu við starfið,
og áhuga og dugnaðar við það. Það
sem nú amar að íslenskum land-
búnaði, og hefur verið að grafa um
sig um langan tíma, er ekki að
bændur hafi vantað starfsreynslu-
passa uppá vasann, heldur miklu
fremur af því, að þeir hafa verið
rægðir og hundeltir af misvitrum
mönnum og sjónarmiðum, sem
ekkert á skylt við það að vera með
eitthvað prófskírteini uppá vasann,
heldur eingöngu af því, að hér hafa
ráðið ríkjum í landi pólitískir of-
stopaeinfeldningar, sem enga grein
hafa gert sér fyrir því, á hvaða til-
verustigi við þurfum að standa til
þess að lifa eins og menn.
Bændur hafa verið beittir svikum
og prettum í allra handa pólitískum
hráskinnaleik, í úrræðaleysi þeirra
manna sem landinu hefur verið
stjórnað af. Vitandi vits hafa menn
horft uppá þann óskapnað, sem
verðbólga er kölluð, ríða svo röft-
um þessarar þjóðar, að engin leið
var að selja héðan vörur á erlendan
markað á sambærilegu verði sem
aðrar þjóðir með mörgum sinnum
minni verðbólgu bjuggu við. Kaup
fólksins borgað niður á þeim fölsku
forsendum, að borga niður land-
búnaðarvörur, með því að taka það
af fólkinu í sköttum til þeirra hluta,
þar sem hringrás vitleysunnar hefir
svo yfirþyrmandi blasað við hvers
manns ásjónu í hinum hroðaleg-
asta hráskinnaleik pólitískra axar-
skafta áratugum saman. Það eina
sem hefur haldið í okkur lífinu er
að fiskurinn í hafinu hefur svo í
langan tíma lítill til afurða orðið,
og í neyð þeirra hluta orðið það í
Bændur hafa verið
beittir svikum og prett-
um í allra handa pólit-
ískum hráskinnaleik, í
úrræðaleysi þeirra
mannasem landinu
hefur verið stjórnað af
uppsprengdu verði um öll heimsins
lönd, að dýrari miklu öllum mat-
vælum ofar er orðinn, og því neyð-
in þar um allt verðlag ráðið. Svo er
ekkert mál hér talið að lóga 2000
bændum útá galeiðuna á einu
bretti, scm þýddi, að byggja þyrft-
um einn bæ ámóta stóran og ísafj-
örð, og þá öllu betur, með öllum
þeim hafnarmannvirkjum, fryst-
ihúsum, iðnaði, verslun og þjón-
ustu í öllu tilliti, fiskibátum, togur-
um og öðru fleiru, sem hvergi
mættu þó á sjó fara, nema að ræna
þó lífsbjörg annarra þorpa í því
formi að skammta þeim ennþá
smærri einingu til öflunar fyrir sín-
um þörfum. En það er einnig miklu'
miklu stærra, þetta vandræð-
adæmi, sem vitfirringar þessarar
þjóðar hafa enga grein gert sér
fyrir, að það er annað eins af fólki,
tengt þessum 2000 bændum sem
sjálfsagt þykir að bregði búi. í ótal
formi eru áhangendur þeirra at-
vinnutækifæra sem sköpuð eru af
búskap þeim, sem þeir reka, fyrir
svo utan öll þau glæstu verðmæti í
ótal formum, sem engum gæti að
gagni orðið, og svo stórar gapandi
eyður í landsbyggðina alla að
óhugnanleg nöturlegheit blasa við
hverju auga, og tómarúm tilver-
unnar gagntaka hverja hugsandi
sál.
Jens í Kaldalóni