Tíminn - 15.03.1986, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Laugardagur 15. mars 1986
skyggna aðgreiningu aðalatriða frá
aukaatriðum og þó einkum, og sér í
lagi tilfinningaheitan málflutning
hans gegn óréttlæti.
Olof Palme sýndi bjargfasta trú
sína á lýðræði ekki bara í orði held-
ur líka í verki. Lýðræðishugsjónin
byggist á skoðanaskiptum og það
var honum fullljóst. Hann var mik-
ill ræðuskörungur, en í hans augum
var ekki ræða úr ræðustól eintal
ræðumanns. Hún var og er hluti
samræðna, þar sem ekki skiptir
minna máli að hlusta á það sem
aðrir hafa fram að færa en að tala
sjálfur.
Með samræðum vildi Palme
styrkja hið sameiginlega, því að á
þann hátt geta einmitt bestu hug-
myndirnar komið fram - og jafn-
framt þær lífvænlegustu.
Öll höfum við líka fylgst af aðdá-
un með framlagi Olofs Palme á al-
þjóðavettvangi. Við höfum dáðst
að glöggskyggni hans, þrautseigri
baráttu fyrir að tryggja frið og
óþreytandi viðleitni til að rétta hag
hungraðra og fátækra og kjark-
mikilli ádeilu hans á siðlausa og
hrottalega valdbeitingu, sem ekki
tekur tillit til fólksins.
Þegar við á þessari stundu um öll
Norðurlönd minnumst Olof Palme
finnum við fyrst og fremst til sorgar
og magnleysis yfir því að sá sem af
mestri alúð vann og talaði gegn of-
beldi skyldi verða fórnarlamb of-
beldis.
En ég er þess líka fullviss að það
væri vilji hans að standa fast við þá
skoðun að ofbeldi skuli ekki geta af
sér ofbeldi. Það er ekki unnt að
sigrast á ofbeldi með ofbeldi. Við
getum ekki styrkt lýðræði í sessi
með aðferðum harðstjórans. Við
getum aðeins viðhaldið og eflt lýð-
ræði með lýðræðislegum aðgerð-
um.
Við getum best heiðrað minn-
ingu Olofs Palme með því að halda
áfram starfinu að sameiginlegum
hugsjónum. Við verðum að vinna
gegn óróanum í eigin löndum og úti
um heim. Við verðum að vinna
markvisst að spennuslökun og ör-
uggum friði. Og við verðum að
auka jafnrétti og jafnræði í heimin-
um, þar sem allt ber svip af ójafnri
skiptingu.
En umfram allt verðum við að
halda áfram samræðunni um undir-
stöður lýðræðis. Við ætlum að sýna
minningu Olofs Palme heiður og
virðingu með því að halda samræð-
unni lifandi. Við höldum áfram að
skiptast á skoðunum.
I hinu gamla kvæði okkar Háva-
málum er að finna erindi með eftir-
farandi vísdómsorðum:
„Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjálfr et sama;
en orðstírr
deyraldregi,
hveims sérgóðan ofgetr. “
Seint að kvöldi föstudagsins 28.
febrúar sl. urðu Norðurlönd og
norrænt samstarf fyrir miklum
missi. Forsætisráðherra Svíþjóðar
féll fyrir byssukúlu sem hæfði alla
Norðurlandabúa. Hann, sem hefur
verið í fararbroddi okkar, tákn
þeirra hugmynda sem við leggjum
grunninn að í sameiningu, er
fallinn. Hann, sem á skýran, djarf-
legan og hispurslausan hátt gat gert
grein fyrir því hvaða leið við
Norðurlandabúar ættum að velja,
hann sem á heimsvettvangi hefur af
óþreytandi elju og sannfæringar-
krafti boðað frið, samvinnu og
jafnrétti, er fallinn.
Við í Norðurlandaráði höfum
misst samstarfsmann, vin og for-
ingja.
Norðurlandaráð vottar fjölskyldu
Olofs Palme, sænsku ríkisstjórn-
inni og sænsku þjóðitlni hluttekn-
ingu.
Olof Palme bjó yfir mörgum eig-
inleikum sem við öll metum mikils.
Hann var viðkvæmur maður, sem
helgaöi sig þeim málum sem hann
barðist fyrir og nýttust honuni þar
skarpar gáfur til skilgreiningar og
djúpstæð þekking.
Þessir eiginleikar Olofs Palme
urðu líka starfi Norðurlandaráðs
að ómetanlegu gagni.
í yfir 20 ár tók hann virkan og ár-
angursríkan þátt í starfi ráðsins.
Hann var þar fulltrúi ríkisstjórnar
sinnar í 14 ár, hann var formaður
sænsku nefndarinnar 1976-1981 og
1979 var hann valinn forseti
ráðsins.
Nú í ár höfðum við hlakkað til að
hlýða á ræðu hans á þinginu, eins
og svo mörg undanfarin ár. Okkur
var nefnilega vel Ijóst að það mátti
ganga að því vísu að í framlagi hans
til umræðunnar fælist innblástur, ný
sjónarmið og nýjar hugmyndir um
hvernig leysa mætti vandamál
okkar.
Mér cr ekki fært á þessum stað
og þessari stundu að gefa tæmandi
lýsingu á áhrifum Olofs Palme á
lýðræðið'á Norðurlöndum. f mín-
um augum sést mikilvægi þeirra
kannski hvað best í andlitum allra
þeirra sem síðustu daga hafa grátið
hann.
Olof Palme var skapaður til að
vera stjórnmálaskörungur. Hann
var stjórnmálaskörungur. Hann
hafði óbifanlega trú á lýðræðinu,
trú á afli samstöðu, trú á samvinnu
sem undirstöðu framfara og trú á
friði sem byggist á félagslegu rétt-
læti.
Þegar ég lít um öxl til samvinnu
við hann í Norðurlandaráði, stend-
ur mér margt fyrir hugskotssjón-
um. Ég sé fyrir mér Olof Palme
sem hlustar af athygli á umræður til
að nema nýjar upplýsingar eða búa
sig undir hnitmiðað svar; ég sé
myndina af hugsjónamanninum
sem leggur málefnum lið af heilum
hug, þar sem hann stendur í ræðu-
Olof Palme var
skapaður til
að vera stjórn-
málaskörungur
Ræöa Páls Péturssonar,
flutt í upphafi minningarathafnar á þingi
Norðurlandaráðs í Kaupmannahöfn
stólnum og lítur haukfránum aug- um samræðum hlustar, spyr, rök- tilbrigði í tali hans. Ég get heyrt
umyfirþingheim,ogégséfyrirmér styður og gefur holl ráð. sérstæða rödd hans og áherslur,
vinnufélagann góða, sem í kyrrlát- Og innra með mér heyri ég ýmis vingjarnlega og töfrandi, skarp-
Olof Palme
Við andlát Olofs Palme hafa
sannast hin gömlu vísdómsorð, að
enginn veit livað átt hefur fyrr en
misst hefur. Eins og títt er um
mikilmenni á sviði stjórnmála var
hann umdeildur í lifanda lífi. Svo
stórbrotinn var hann, að allir
þekktu til hans og höfðu skoðanir á
honum, störfum hans og stefnu.
Þegar hann, boðberi friðar og
frelsis, féll fyrir kúlu launmorð-
ingja á götu í höfuðborgsinni, kom
það sem reiðarslag yfir sænsku
þjóðina. Raunar varþaðekki síður
reiðarslag fyrir hinar norrænu
þjóðirnar, og loks fyrir svo til allar
þjóðir, þar sem hann eða orðspor
hans höfðu komið og boðskapur
hans var kunnur. Sorg sænsku
þjóðarinnar var djúp og sár. Synir
og dætur norðursins táruðust á
torgum úti.
Olof Palme hefur þegar sess í
sögu okkar tíma. Hans mun verða
minnst sem hins djarfa baráttu-
manns fyrir friði og mannréttind-
um, sent hljóp til varnar, þegar
valdatafl og vopnaskak tróðu á lífi
og örlögum lítilmagnans. Hans
mun einnig verða minnst sem
oddvita þeirrar sænsku alþýðu-
hreyfingar, sem hefur á nokkrum
áratugum skapað frjálst velferðar-
ríki, er vart á sinn líka. Sá þáttur
einn skapar honum stöðu í sænskri
og norrænni sögu.
Menn, sem eru til forustu valdir,
hafa oft mörg andlit, ekki síst
stjórnmálamenn, sem heyja bar-
áttu sína á leiksviði landsmála í
augsýn almcnnings. Olof Palme
var engin undantekning hvað þetta
snerti. Margir þekktu hann aðeins
sem hinn harða og stolta baráttu-
manní ræðustól eða sjónvarpi. Aðrir
þekktu persónulega ljúfan og hóg-
væran dreng, skemmtilegan og
aðlaðandi.
Islendingar hafa syrgt Olof
Palme fyrir allt það, sem hér hefur
verið nefnt. Þeir syrgja einnig sér-
stakan vin og aðdáanda fslands og
sér í Iagi íslenskrar menningar.
Hann hafði oft heimsótt okkur síð-
ustu áratugi og átti marga vini á ís-
landi. Þegar á reyndi í meiri háttar
þjóðmálum kom þessi vinátta hans
og þekking á íslenskum högum
okkur oft vel. Það vita þeir, sem
nærri hafa staðið.
Þrjú þúsund og fjögur hundruð
íslendingar, sem búa hér í landi og
njóta gistivináttu sænsku þjóðar-
innar, taka fullan þátt í sorg hennar
og votta fjölskyldu Olofs Palme,
flokki hans og sænsku þjóðinni
allri, dýpstu samúð.
Benedikt Gröndal
sendiherra í Stokkhólmi