Tíminn - 20.04.1986, Blaðsíða 8
8Tíminn
Sunnudagur 20. apríl 1986
með
skeið-
klukkuna
Bjarni Ingvarsson, vinnu- og skipulagssálfræðingur á skrifstofu sinni. Tímamynd: Sverrir víiheimsson
Bjarni Ingvarsson, sálfræðingur,
fjallar um vinnusálfræði á íslandi
„Enginn maður er eyland,“ sagði skáldið.
Menn þurfa að finna tilgang með því sem þeir
hafa fyrir stafni. Maðurinn er haldinn
sköpunarþrá sem verður að fá útrás og verður
ekki fullnægt fyrr en í vel unnu lokaverki, þar
sem hann sér afrakstur erfiðis síns. Þannig
hefur þetta alltaf verið, - og mun líklega alltaf
verða. En allt of algengt er það, að maðurinn
velur sér starf sem ekki hentar honum, sem
hann er óánægður með og skilar þess vegna
ekki fullum afköstum. Allt of algengt er það, að
fyrirtæki eru uppbyggð á þann hátt, að
manninum, sem starfar þar, líður illa. Og allt of
algengt er það, að einmitt vegna þessara galla
í stjórnun og skipulagi, verði fyrirtæki fyrir
miklum fjárhagslegum skakkaföllum, þrátt fyrir
nægan markað og spár um velgengni. Hver er
lausnin?
Slíkum spurningum svarar vinnusálfræðin!
Sálfræði í starfi
P' INNUSÁLFRÆÐI crsérfag
j innan sálfræðinnar. Hún
fjallar um mannlega þáttinn á at-
vinnumarkaðnum, fremur en að
vinna við tölur og útreikninga eins
og tölvufræðingar og viðskipta-
fræðingar gera. Vinnusálfræðin
byggist á ráðgjöf við starfsmannaval
og ráðningar, stjórnun og skipulag,
til að auka framleiðni, - sent síst
vantar í íslensku þjóðfélagi nú á
tfmum.
Á íslandi eru nokkurráðgjafarfyr-
irtæki, sem rekin eru eftir formerkj-
um vinnusálfræðinnar og hafði
blaðamaður Tfmans samband við
einn af stofnendum hlutafélagsins
Hagræðingar Bjarna Ingvarsson
vinnu- og skipulagssálfræðing. á
skrifstofu hans á Klapparstígnum.
„Vinnusálfræði er í raun og veru
gamalt fag, þó að ráðgjafarþjónust-
ari eins og hún gerist í dag sé
nýjung," hóf Bjarni mál sitt. „Þetta
byrjaði eiginlega allt saman fyrir
fyrri heimsstyrjöld, en þá vantaði
fólk til hergagnaframleiðslu. Vinnu-
sálfræðin kom til hjálpar við að velja
fólk í stöður. Settar voru af stað
miklar rannsóknir í breskum her-
gagnaverksmiðjum, því að vankunn-'
átta og - geta starfsmanna hafði oft
hrikalegar afleiðingar í för nteð sér.
Sprengjur sprungu inni í verksmiðj-
unum og kom vinnusálfræðin þess
vegna til af þörf. því að auka þyrfti
framleiðni og koma í veg fyrir vinnu-
slys, sem breska hergagnaframleiðsl-
an mátti auðvitað ekki við og búa
betur að starfsfólki sem bjó við mjög
niikiö öryggisleysi.
Vinnusálfræðin nær þannig yfir
mjög vítt svið. Ég hélt námskeið í
fyrravetur í Háskóla íslands, þar
sem ég tæpti á flestu því sem Itenni
við kemur, en vinnusálfræði nær í
raun allt frá einstakiingnum í starfi
upp í hvernig fyrirtækið er uppbyggt,
- santa hvort um er að ræða verslun,
þjónustufyrirtæki, iðnað, - hvað sent
er.“
Er þá kennsla í vinnusálfræðinni
sérstök, eða fellur liún inn í aðra
sálfræðikennslu í HÍ?
„Nei, sjáðu, - hér hefur engin
kennsla farið fram í vinnusálfræði
nema þessi kúrs sem ég hélt. Tii að
nema vinnusálfræði sérstaklega þarf
að halda utan til náms, eftir að hafa
lokið BA prófi í almennri sálfræði
frá háskólanum hér heinta. Þess
vegna á þetta fag dálítið erfitt upp-
dráttar hér á landi. Hún situr ennþá
í íslendingum þessi gamla ímynd af
vinnusálfræðingum, þar sem hann
situr fyrir starfsfólki með skeið-
klukku, til að finna út í hvaða deild
minnstur tími hafi farið til spillis.
Fólk og þá sérstaklega þeir sent reka
fyrirtæki, hafa ekki enn þann dag í
dag tekið við sér hvað vinnusálfræð-
ina varðar og gera sér ekki grein
fyrir, hvað hún getur komið fyrir-
tækjum til hjálpar á margvíslegan
hátt.
Við íslendingar höfum alveg misst
af þessari þróun og erum mjög langt
á eftir í þessum greinunt sem vinnu-
sálfræðin kemur inn á. Sem dæmi
má nefna að fyrirtækjastjórnendur
fá gæsahúð þegar minnst er á starfs-
lýsingu við þá. Þeir álíta að starfslýs-
ing hafi neikvæð áhrif, - verði vopn
í höndum starfsmanna þeirra, sem
myndu neita að vinna verkin, ef þau
væru ekki tekin fram í starfslýsingu
þeirra. Ekki hefur raunin sarnt orðið
sú. Starfslýsing er í raun mjög sterkt
stjórnunartæki og ef þú ætlar að
meta starf, þarft þú að hafa ein-
hverja viðmiðun, “ einhverja mæli-
einingu á hvað sé vel unnið starf og
hvað ekki. Starfslýsingin bindur eng-