Tíminn - 03.08.1986, Qupperneq 13

Sunnudagur 3. ágúst 1986
Tíminn 13
Það lék enginn vafi á því að
hljómburðurinn var mjög
góður. Heyra mátti spilað á
fiðlustreng, lítið þykkri en
mannshár, í ysta horni hins víð-
feðmahringleikahúss. Zenatello
ákvað að fyrsta óperan sem flutt
yrði skyldi vera Aida eftir meist-
ara Verdi.
Það var ekki að ástæðulausu
því að verið var að fagna 100 ára
fæðingarafmæli tónskáldsins.
Sögusvið óperunnar er Egypta-
land og má því notast við hluta
leikhússins óbreytt. Óperan er
jafnan flutt með stórum kór sem
telur hátt í tvöhundruð manns
og hundrað manna hljómsveit
ásamt bestu einsöngvurum sem
kostur eráhverjusinni. Fullyrða
má því að þegar Aida er sýnd
séu um 450 manns á sviðinu og
um 150 sem vinna á bak við
tjöldin.
Stjórnun óperunnar var falin
Tullio Serafin og innfæddur ball-
etmeistari að nafni Ettore Fag-
iuli sá um „kóreógrafíu“. Her-
inn útvegaði ljósavél til að lýsa
upp sviðið en sæti voru fengin að
láni úr nálægum kirkjum.
Gróðinn af þessu fyrirtæki
tenórsins var gífurlegur og skipti
tugum þúsunda líra, sem í dag
dugar nú ekki fyrir nema einum
miða. En þetta hafði einnig
annað í för með sér. Borgin
fylltist af ferðamönnum sem
sköpuðu vinnu fyrir gistihús og
matsölustaði. Hafði þetta í för
með sér að upp risu háværar
raddir sem kröfðust þess að
þetta yrði að árvissum atburði.
Hjólintakaað snúast
Næsta ár héldu Verónabúar
ótrauðir áfram og sýndu óper-
una Carmen eftir Bizet. Óperu-
sýningum var svo haldið uppi
óslitið allt til upphafs fyrri
heimsstyrjaldarinnar. Þegar ó-
friðarbálið lægði svo árið 1918
var haldið áfram og fyrsta óperu-
sýning eftir stríð var árið 1919
og hafa þær haldið áfram alla tíð
síðan. Með því að ráða alltaf
bestu söngvara og stjórnendur í
heimi ásamt sviðsmyndar-
hönnuðum hefur hátíðin náð
geysilegri lýðhylli meðal óperu-
aðdáenda og ber þá víða að.
Mest er þó um Austurríkismenn
og Þjóðverja ásamt Svisslend-
ingum.
Á sumrin er auðveldara að ná
saman öllum mestu stórstirnum
óperuheimsins, því að óperu-
húsin loka flest yfir sumarmán-
uðina. Með hinum mikla áhorf-
endafjölda", sem getur farið upp í
rúm tuttugu þúsund manns er
líka mögulegt að borga stór-
söngvurunum.
Ekki fyrir veifiskata
Arenan hefur oft verið van-
þakklát fyrir söngvara og er
talin eitt alerfiðasta tónleikahús
sem söngvarar geta valið sér. í
samtali við einn af eldri gestum
hringleikahússins kom upp úr
kafinu að í dag væru aðeins
15-20 raddir sem nytu sín í
Arenunni. Er þar fyrstan að
telja Luciano Pavarotti, en rödd
hans má heyra auðveldlega hvar
sem er í hringleikahúsinu. Þá er
og að nefna Placido Domingo.
Þessi ákveðni aldni maður hafði
fylgst með söngvurum frá árinu
1929, þá barn að aldri. Sópran-
söngkonurnar og mezzósópran-
söngkonurnar eiga fleiri verðuga
fulltrúa. Nægir þar að nefna
söngkonur á borð við Maria
Chiara eða Fiorenza Cossotto.
Ég var viðstaddur eina æfingu á
Aida og undraði mjög að Fior-
enza söng alltaf fullri raustu á
æfingunni, jafnvel þótt sumar
senurnar væru endurteknar. ít-
ölsku gárungarnir höfðu á orði
að hún hitaði sig upp fyrir sýn-
ingar með því að syngja hlut-
verkið sitt tvisvar sinnum í gegn.
Eitthvað hafði lekið út hvað hún
fengi borgað fyrir sýninguna og
voru það litlar LIT.25.000.000
eða urn 700.000 íslenskar
krónur. Ekki var gefið upp hvað
tenórum á borð við Jose Carrer-
as eða Nicola Martinucci var
borgað en búast má við að það
nálgist milljónina. Dágóður
skildingur það.
Mæðir mest á tenórum
Þeir sem mesta athygli hljóta
og bera hita og þunga leiksins
eru þó að sjálfsögðu tenórarnir
og af þeim sökum fá þeir allra
manna best borgað. A kvöldin
þegar sýningar voru heyrði mað-
ur í hléunum að tenórarnir í dag
voru bornir saman við meistara
fortíðarinnar. Var þá óbrigðult
að smekkur manna fór eftir því
hvenær þeir komu fyrst á óperu
í Verona. Þeir sem heyrt höfðu
Pertile um 1940 töldu hann
fremstan allra og eins var um þá
sem heyrt höfðu Corelli og Mon-
aco nokkrum áratugum síðar.
Eitt voru þeir þó sammála um,
sem var að í dag kynni enginn að
syngja og styður það aðra kenn-
ingu um að heimur versnandi
fer. Ég minnist sérstaklega við-
tals við gömul hjón frá Pa’dova
sem sögðust hafa heyrt háu tón-
ana Beniamino Giglis þegar þau
sátu og drukku kaffi í kaffihúsi í
nágrenni Arenunnar. Verður
þetta að teljast mesta hól sem
ítali getur veitt nokkrum söng-
vara.
Baul og blístur
Jose Carreras sem fór með
hlutverk Andrea Chenier fékk
þó mjög góðar móttökur, sem er
annað en hinn heimsfrægi barit-
ón Renato Bruson. Hann átti í
vandræðum allt kvöldið og þó
sérstaklega í aríunni „Nemico
della Patria“. En baritónsöng-
varanum til mikils hugarléttis
var hann ekki sá eini sem varð
fyrir barðinu á lýðnum þetta
kvöld. Leikmyndin sem hafði
fengið mikið klapp eftir fyrsta
þátt varð fyrir miklu aðkasti
eftir fjórða þátt. í lok fjórða
Fréttaritari Tímans á Ítalíu
þáttar ganga Andra Chenier og
Maddalena óhrædd á vit dauð-
ans. Leikmyndahönnuðurinn
hafði fengið þá snilldarhugmynd
að í tilefni þessa myndi hann
setja í gang „ljósashow“ eitt
mikið og nokkur „sett“ af gos-
brunnum og gera sviðið á þann
hátt svolítið líflegra. ítölunum
þótti þetta ekki einkennandi fyr-
ir sálarástand fólks sem á að fara
að taka af lífi, hversu miklir
föðurlandsvinir sem þeir annars
eru. Eftir óperuna voru þeir
Renato Bruson og Attilio Col-
onnello fljótir að láta sig hverfa
enda mætti þeim einungis blístur
og baul frá áhorfendum. Mont-
serrat Caballe fékk líka sinn
skammt af skömmunum í blöð-
unum og var henni ýmist líkt við
hval eða fíl, eftir því hvað gagn-
rýnendur voru vingjarnlegir.
Sama sagan endurtók sig svo á
óperunni „La fanciulla del
West“ sem útleggst á íslensku
„Stúlka villta vestursins."
Bandaríska söngkonan Sofia
Larson varð að þessu sinni aðal-
skotspónn þessara stórasann-
leiksdómara. Töldu þeir að
ítölskuframburður Sofiu væri
einungis við hæfi í þessari óperu
Puccinis sem á sér stað í villta
vestrinu en ítölskum óperum
ekki. Vladimir Popov varð líka
illa úti í samanburði við Franco
Corelli. Höfðu þeir að orði sem
heyrt höfðu Corelli syngja hlut-
verk Dick Johnson að þegar
hann hefði opnað muninn hefði
hvorki heyrst í kór, hljómsveit
né öðrum einsöngvurum.
Kona um fimmtugt sagðist
hafa séð Corelli syngja þetta
hlutverk. Hún bætti við að hún
og kynsystur sínar hefðu gjör-
RÚSTIR ytri hringsins
sjást vel á þessari
næturmynd frá Verona.
samlega ætlað að ganga ai
göflunumjþvílík voru áhrif söng-
varans.
Eins og ítalarnir geta verið
óvægir í dómum sínum geta þeir
verið jafn hrifnir líki þeim
eitthvað. Þannig var með barit-
ónsöngvarann Silvano Carroli,
sem fór með hlutverk lögreglu-
stjórans. Hann var hylltur í tíina
og ótíma alla óperuna út.
Ekki vildi betur til í lok óper-
unnar þegar hinn rússneski ten-
ór söng aðaltenóraríuna „Ch'ella
mi creda,“ en eftir henni bíða
allir sannir ítalskir tenóraðdá-
endur og frammistaða tenórsins
dæmd eftir söng hans í aríunni,
að þetta kvöld heyrði tenórinn
eitthvað illa í hljómsveitinni og
hóf að syngja í annarri tónteg-
und en hljómsveitin lék. Sá ég
að Italirnir litu sposkir hver á
annan. Fljótlega lagaði tenórinn
þetta og söng eins og engill það
sem eftir var kvöldsins eins og
reyndar hann hafði gert fram að
skyssunni. Áheyrendur voru
,ekki á eitt sáttir um frammi-
stöðuna. Klappliðið sem ráðið
var til að bjarga svona uppákom-
um mátti sín lítils og drukknaði
í flauti og háreysti, en innan um
mátti heyra bravó-hróp! Meðal
annars mátti heyra eitt bravó-
hróp frá íslenskum tenór, sem
dró ekki af sér þegar honurn
fannst brotið á „kollega" sínum,
- jafnvel þótt rússneskur væri.
Ég ætla ekki að lýsa augnaráðinu
sem sá hinn sami fékk frá nær-
stöddum áheyrendum.
Uppgjörið
Fyrir mig, íslendinginn, var
að þessu sinni gengið of langt í
að baula og blístra. Ég mun
halda mínum sið og klappa ein-
, ungis fyrir því sem vel er gert en
klappa ekki neitt þegar mér
mislíkar eitthvað. Það er þó
erfitt að skella þessu fram sem
villimannslegu hátterni þegar
það hefur viðgengist í aldaraðir
í óperuhúsum á Ítalíu og víðar.
Reyndar hefur lýðurinn alltaf
krafist spennings og það var
ekki laust við, að þegar inaður
sat í rökkrinu og sá tenórinn
berjast hetjulega við háu tónana
að maður fengi það á tilfinning-
una að maður væri kominn 2000
ár aftur í tímann og spenntur
lýðurinn biði einungis þess að
keisarinn gæfi handamerki um
lífgjöf eða dauða.
HRINGLEIKAHÚSIÐ tekur rúm 30.000 manns í sæti og óperusýningar þar eru með þeim
allra glæsilegustu í heimi. Hér sést greinilega áhorfendafjöldi og fjær stórkostleg
sviðsmynd AIDA eftir meistara Verdi.