Tíminn - 23.08.1986, Blaðsíða 7

Tíminn - 23.08.1986, Blaðsíða 7
Laugardagur 23. ágúst 1986 Tíminn 7 VETTVANGUR lllllllllllllli Gunnar Guöbjartsson: Orðsending til Magnúsar Finnssonar Þú sendir mér tóninn í Tímanum 14. þ.m. út af orðum, sem ég lét falla við blaðamann Tímanns og birt voru í blaðinu 13. ágúst um verslun með kartöflur og verðlag þeirra. Mér finnst þú ekki skilja málið ellegar að þú ert vísvitandi að reyna að blekkja almenning. Því hripa ég þér þessar línur. Lítum nú á nokkrar staðreyndir. 1. 1 síðasta sinn sem sexmanna- nefnd verðiagði kartöflur í smásölu 9. maí 1984 var verðið sem hérsegir: 1. fl. verð til bænda . 14,32 kr/kg. Óniðurgreitt heildsöluverð í 2,5 kg. pokum,............... 18.58 kr/kg. Smásöluálagning 12,38% á óniður- greitt verð,......... 2.30 Niðurgreiðsla var þá kr. 5.98 á kg. Óniðurgreitt heildsöluverð að við- bættri smásöluálagningu var þá kr. 20.38 kg. Gjald til Stofnlánadeildar var þá 36 aurar á kg. og var innifalið í heild- söluverðinu. Krónur 3.90 á kg. var pökkunar-, rýrnunar- og heildsölu- kostnaður eða um 21% af heildsölu- verðinu óniðurgreiddu. Meðalhækkun búvöruverðs til bænda frá maí 1984 til ágúst 1986 er 72.7%. Gera verður ráð fyrir að verslunarkostaður hafi ekki almennt hækkað meira en verð til bænda. Ekki býr verslun við framleiðslutak- markanir. Með þeirri hlutfallshækkun á verði til bænda og á kostnaði við söluna væri smásöluverð kartaflna nú kr. 36.06 en þá væri ekki tekið tillit til að verið er að selja nýsprottnar sumarkartöflur en þær hafa ævinlega verið á 20-40% hærra verði en eldri kartöflur. Sá munur er að sjálfsögðu meiri fyrst á sölutíma nýrrar uppskeru. 2. Verð á nýjum kartöflum nú gæti skv. þessu litið út í þessa veru: A: Verð til bænda í I. flokki (prent- ier)..................... kr. 33.38 B: Pökkun, rýrnun ogheildsala ........................ kr. 6.75 C: Sjóðagjald 2,25% af ofangr. töl- um...................... kr. 0.87 Heildsöluverð . kr. 41.00 D: Smásöluálagning ... kr. 4.00 Smásöluverð . . kr. 45.00 á kg. í 2,5 kg. umbúðum eins og Grænmetisverslun landbúnaðarins notaði. Minni umbúðir voru sjálfsagt eitthvað dýrari, ef þær voru jafn vandaðar. Úrvalskartöflur (gullauga og rauðar íslenskar) væru c.a. 10 krónum dýrari hvert kg. Nú er farið að selja í heildsölu allar kartöflur þvegnar. Sjálfsagt er að gera ráð fyrir auknum kostnaði í heildsölunni frá því sem áður var vegna þessa. Ekki er mér kunnugt um hver hár sá kostnaður muni vera né hver rýrn- um fylgir þvottinum. Sjálfsagt má telja að þeim kostnaði sé bætt við verðið í heildsölu til verslana. 3. Þú segir álagningu kaupmanna „Neytendur sjá nú ár- angurinn af sam- keppninni og til hvers frjálsræðiö á álagning- unni hefur leitt. Frjáls samkeppni getur verið góð sé hún heiðarleg en óheiðarleg sam- keppni leiðirtil glötunar - glötunar frelsis" vera þá sömu nú og þegar sexmanna- nefnd verðlagði kartöflur eða 15- 20% á heildsöluverðið. Já prósentan getur verið svipuð eins og hún var á niðurgreiddunt kartöfl- um fyrr. En álagningin er miklum mun hærri en hún var áður reiknuð á óniðurgreitt verð eins og að framan er skýrt frá. í byrjun síðustu viku var heild- söluverð á „premier" kartöflum kr. 63.00 á kg. og 20% álagning á það verð gerir kr. 12.30 á kg. í sölulaun. Það er rúmlega þreföld álagning á við það sem væri eftir vinnureglunt Sexmannanefndar. Hliðstæð tala fyrir gullauga er 15 króunur á kg. Ég læt neytendum eftir að meta hvort þeir telji þeta sömu álagningu og áður var og sanngjarna álagningu fyrir sölu þessarar vöru. 4. Þú segir að bóndinn „þarf að borga 5% af heildsöluverðinu fyrir Gunnar Guðbjartsson“. Nú held ég að hafi slegið út í fyrir þér Magnús minn. Þú vcist að bónd- inn greiðir ekkert fyrir Gunnar Guð- bjartsson. Hitt er rétt að fram komi að skv. búvörulögunum sem Alþingi setti á sl. ári ber að greiða 0.25% gjald til Framleiðsluráðs landbúnað- arins af heildsöluverði allra búvara. En vegna „frjálsrar" verslunar með kartöflur hefur gengið ósköp bág- lega að ná því af kartöfluversluninni ennþá a.m.k. Til viðbótar þessu gjaldi hefur Alþingi falið Fram- leiðsluráði að innheimta 2% gjald fyrir Stofnlánadeild landbúnaðarins af heilsöluverði kartaflna. Samtals eru gjöldin 2,25%. Gamalt máltæki segir „fáir Ijúga meir en um helming". Þarna hefur geðsveilla hlaupið með þig í gönur Magnús. 5. Fyrir hatramman áróður verslun- arráðs, ýmissa kaupmanna, stjórn- málamanna, fjölmiðla og neytenda- samtakanna ákvað Alþingi með bú- vörulögunum á sl. ári að leggja niður Grænmetisverslun landbúnaðarins og gefa þessa verslun frjálsa sem kallað er. Þetta var mikið ógæfu- spor. Eftir þá breytingu hefur hcildsala kartaflana dreifst á hendur margra aðila og enginn þeirra getur veitt góða þjónustu og haft viðunandi rekstrarafkomu með hóflegri heild- söluálagningu. Heildsalarnir hækka því sína álagningu til að reyna að bjargast en hafa ekki árangur sem erfiði. Hærra heildsöluverð færir kaupmönnum hærri sölulaun í smá- sölu, þegar þau eru reiknuð í hundr- aðshluta af heildsöluverðinu. Þetta er ölludjóst. Þeir græða því á þessu háa heildsöluverði ef sölu- magn helst. Samkeppnin í smásöl- unni snýst fyrst og fremst um það að knýja heildsöluaðila og bændur til að lána vöruverðið í margar vikur og mánuði en ekki um það sem ætlað var að lækka vcrðið til neytenda. 6. í nýju búvörulögin voru líka sett ákvæði um að gefa mætti álagningu bæði í heildsölu ogsmásölu frjálsa ef samkeppni væri næg að mati fimm- mannanefndar. Þetta var gcrt sl. haust hvað varðar kartöflur (og hrossakjöt) gegn mótmælum Framleiðsluráðs landbúnaðarins. Neytendur sjá nú árangurinn af samkeppninni og til hvers frjálsræð- ið í álagningunni hefur leitt. Frjáls „Fyrir hatramman á- róöur verslunarráös, ýmissa kaupmanna, stjórnmálamanna, fjöl- miöla og neytenda- samtakanna ákvað Al- þingi með búvöru- lögunum á s.l. ári að leggja niöur Grænmet- isverslun landbúnað- arins og gefa þessa verslun frjálsa sem kallaö er. Þetta var mikið ógæfuspor“ sumkeppni getur vcrið góð sé hún heiðarieg, en óheiðarleg samkeppni leiðir til glötunar - glötunar frelsis. Þetta er illur „örlagadómur", sem almenningur hefur kallað yfir sig fyrir áróður misvitra manna. Ég veit að margir kaupmenn eru óánægðir með þessa þróun og vilja þjóna fólki vel og selja ódýra og góða vöru. Það er þeirra hagur ckki síður en bænda að sclja mikið og sölulaunin í krónum talin er það sem gildir fyrir afkomu verslunarinnar en ekki einhver prósenta, sem virðist vera trúaratriði hjá ýmsum. En þeir sem hófsamir eru geta ekki ráðið við þróunina. Hún kentur frá áróðursmeisturum frjálshyggj- unnar, scm ncita oftast staðreynd- um. Magnús minn! Þú ættir að gæta tungu þinnar betur, þegar þú reiðist næst. Hætta af Itugsa í prósentum, líttu á málin frá fleiri hliðum og þjónaðu húsbændum þínum af hóf- scmd og gætni. Svo mætti hreinsa til og fækka kaupmönnum scm cru reiðubúnir að ná fé með vafasömum hætti eins og mjólkurviðskiptin við nokkra starfsmenn mjólkursamsöl- unnar á sl. ári bera vott um. Hugsaðu um að rækta garðinn þinn, þá líður þér betur. Reykjavík 15. ágúst 1986. Gunnar Guðbjartsson. SAMVINNUSKOLINN HEFUR SÉRSTÖÐU í SKÓLAKERFINU Viötal við Jón Sigurösson, skólastjóra á Bifröst Svo sem kunnugt er af fréttum mun Samvinnuskólinn á Bifröst starfa með ólíkum hætti en verið hefur frá og með vetrinum í vetur. Samvinnuskólinn hefur ætíð haft mikla sérstöðu í skólakerfinu og farið sínar eigin Ieiðir í kennsluháttum og námsefnisvali. I tilefni af þeim breytingum sem nú fara í hönd á starfsemi skólans, sneri Tíminn sér til Jóns Sigurðssonar, skólastjóra á Bifröst og fékk hann til að segja nokkuð frá fyrirhugaðri starfsemi og öðru varðandi skólann. „Undirbúningurinn er í fullum „Ekki minni. Við munum leggja gangi fyrir skólastarfið í vetur. verulega áherslu á það m.a. með Einmitt núna í dag eru smiðir að afhenda tvo nýja kennarabústaði og sá þriðji verður tilbúinn 1. nóvember. í þessa tvo fyrstu bú- staði verður flutt núna um helgina. Á þriðjudaginn höldum við helj- armikinn kennarafund sem er byrj- unin á beinum skólastörfum en skólinn verður settur 9. september og lengist um eina viku frá því sem verið hefur. Ástæðan fyrir þessari lengingu er sú að við viljum ekki stytta jólaleyfi nemenda því við leggjum áherslu á að þeir fái þá vinnu helst við verslunar og skrif- stofustörf." Munu hinir nýju kennarabústað- ir ekki breyta verulega aðstöðu kennara við skólann? „Þetta er gjörbreyting á allri aðstöðu við skólann, því við höfum líka fengið nýtt mötuneyti, nýja matvælageymslu og aukna félags- aðstöðu fyrir skólafélagið á bak við hátíðarsalinn." Verður lögð jafn mikil rækt við félagsstarf skólans og verið hefur til þessa? því að nú höfum við opinn skóla þriðja hvern laugardag sem þýðir það að þá verða allir að vinna saman í hóp, eða í smá hópum að einhverjum félagslegum verkefn- um, og beinlínis tekinn tími út úr skólanum til þess arna. Þá endurskipuleggjum við sjón- varpsfræðsluna þannig að nú verða báðir bekkir í henni og allur skól- inn undirlagður til þess í þrjá daga.“ Hvernig er tækjabúnaðurinn til þess? „Hann er mjög góður. Við verð- um komin með tvöfalda ásetningu á upptökutækjum, sjónvörpum og myndsegulbandstækjum. Þessi sjónvarpsnámskeið hafa skilað mjög góðum árangri og ætlum við að sinna þessum þætti vel. Síðan höldum við áfram með skoðunarferðir og vettvangs- kannanir nema við steypum þeim saman í eina heila viku. Síðan verðum við með samþættingarviku sem við höfum verið með tvö síðast liðin ár þarsem nemendurnir vinna sjálfstætt við að leysa einhver sjálfvalin viðskiptaleg eða félagsleg verkefni." Verða aðrar breytingar á skóla- tíma nemenda? „Já. í staðinn fyrir að við höfum kennt á föstudögum og laugardög- um og gefið síðan frí þriðju hverja helgi, munum við nú hafa annapróf og leyfi ekki um sömu helgi. Anna- prófin verða á laugardögum þannig að engin kennsla fellur niður af þeirra sökum. Nú í þessum opna skóla sem verður annan hvern laugardag erum við að hugsa um hluti eins og að ganga á Baulu, björgunaræfing- ar, brunaæfingar, eða annað í þeim dúr. Skólafélagið fær skólann frá miðjum föstudegi fram á laugar- dagskvöld." Hvað verða margir nemendur í vetur? „f vetur verða heldur færri en verið hefur. Þeir verða 34 í öðrum bekk og 32 í fyrsta bekk. Ástæðan fyrir þessu er fyrst og fremst sú að við höfum enn ekki nógu stóran tölvuflota. Við fengum mun fleiri umsóknir en gátum ekki sinnt þeim öllum. Það var í sjálfu sér ánægju- legt hve margar umsóknir bárust ekki síst þegar tekið er tillit til þess að það voru aðeins þrír mánuðir sem við höfðum til að kynna breyt- inguna á skólanum, en nú tökum við inn í þriðja bekk á framhaldsskóla- stigi. Ein breytingin enn sem verður í vetur er sú að við hættum að kenna í bekkjum en fórum að kenna með háskólasniði. Annars vegar kenn- um við á sal heilum árgangi saman og hins vegar í 7-8 manna hópum. Þar verðum við með þessa verklegu hluti og æfingar, samtöl og hóp- vinnu. Á sal verður aftur á móti fyrirlestrar, sýnikennsla og annað þess háttar. Þá leggjum við mikla áherslu á sjálfstæð verkefni nem- endanna sem þeir leysa í lestímum með aðstoð kennara. Árangur nemenda er síðan mældur á þann hátt að framvinda námsins, vinna nemenda dag frá degi og annaprófin gilda 60% en lokapróf sem tekin eru fyrir jól og á vorin gilda 40%. í þeim prófum mega nemendur hafa allar heim- ildir hjá sér. Ætlunin er síðan að útskrifa hér á Bifröst nemendur með sam- vinnuskólapróf sem er stúdents- próf eða hliðstætt því. Næstu tvö árin meðan breytingin er að ganga í gegn höldum við áfram með framhaldsdeildina fyrir sunnan til þess að gefa nemendum sem voru í 2. bekk í fyrra og þeim sem eru í 2. bekk í ár tækifæri á að Ijúka stúdentsprófi þaðan svo sem verið hefur. Síðan ætlum við að endurskipu- leggja framhaldsdeildina sem starfsnám að loknu stúdentsprófi eða sainvinnuskólaprófi. Það verð- ur gert á svipaðan hátt eins og ýmiss stjórnendanámskeið erlend- is, þannig að nemandinn vinnur f kannski tvo mánuði úti í atvinnulíf- inu og safnar sér reynslu og síðan er hann mánuð á skólabekk m.a. til að gera grein fyrir reynslu sinni á fræðilegan hátt.“ Verður skólinn ekki eini sinnar tegundar hér á landi? „Jú hann verður það og er það nú þegar en kemur til með að auka enn frekar sérstöðu sína við þetta. Leggst veturinn ekki vel í skóla- stjórann? „Þetta leggst býsna vel í mig skal ég segja þér. Það verða náttúrlega miklar breytingar á námsefni. Okkur gekk mjög vel að ráða kennara og öll starfsaðstaða þeirra breytist til batnaðar til muna þar sem við tökum eina af þeim íbúð- um sem kennarar hafa haft til þessa undir kennarastofu og vinnu- stofu þeirra.“

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.