Tíminn - 30.04.1987, Síða 5

Fimmtudagur 30. apríl 1987
Tíminn 5
Dularfulla atkvæðahvarfiö:
Verður kosið
brátt aftur?
- Alþingi hugsanlega kallað saman bráðlega til að taka
ákvörðun um endurkosningu
Rannsókn hófst í morgun á at-
kvæðahvarfinu dularfulla í Vestur-
landskjördæmi. Rúnar Guðjónsson
sýslumaður í Borgarnesi hefur kvatt
Rannsóknarlögreglu ríkisins sér til
aðstoðar. Nú hefur verið lokið við
að kanna reiknislega hlið málanna
og er ekkert sem bendir til að um
reikniskekkju geti verið að ræða.
Þá þykir sannað að enginn kjör-
kassi úr 41 kjördeild kjördæmisins
hafi týnst. Hófleg bjartsýni er nú um
að málið upplýsist og er því vart um
annað að ræða en draga þá ályktun
að atkvæðaseðlum hafi beinlínis ver-
ið hnuplað á talningarstað.
í gærkvöldi hófust yfirheyrslur
yfir kjörstjórnarmönnum og þeim
sem unnu að talningu svo og um-
boðsmönnum framboðslistanna.
Samkvæmt lögun er meðferð
kjörgagna þannig að undirkjörstjórn
á hverjum kjörstað fær tiltekinn
fjölda atkvæðaseðla og mcrkir síðan
við þá á kjörskrá sem kjósa. Undir-
kjörstjórnin skilar síðan kjörgögn-
um, með samanlögðum tölum um
kosningaþátttöku til yfirkjörstjórnar
á hverjum stað, á Vesturlandi til
Borgarness. Ef ekki standast tölur
þá fylgir auðvitað skýring í skýrslu
undirkjörstjórnar.
Lítil gæsla
við talningu
Umboðsmaður eins flokkanna,
sagði í viðtali við Tímann að ekkert
óeðlilegt hafi komið fram á meðan á
talningu stóð og fram til klukkan sjö
að morgni sunnudags þegarumboðs-
mennirnir yfirgáfu talningarstað sem
skýrt gæti hvarf atkvæðanna. Þá átti
yfirkjörstjórn eftir að koma saman
til að yfirfara talningagögnin og þá
fyrst virðist eitthvað koma upp.
Einnig hefur Tíminn fregnað að
nokkuð mikill losarabragur hafi ver-
ið á gæslu talningarsalarins og óvið-
komandi hafi jafnvel átt greiðan
aðgang þar að.
Þá hefur verið velt upp spurning-
unni um það hvers vegna yfirkjör-
stjórn gefur út opinberlega lokatölur
úr Vesturlandskjördæmi og stendur
svo frammi fyrir að 48 eða jafnvel 49
atkvæði vantar. Tíminn hefur áreið-
anlegar upplýsingar að þrýstingur,
þá sérstaklega fjölmiðla, hafi orðið
til þess að lokatölur voru gefnar upp
þrátt fyrir þennan óskýrða mismun.
Þess má einnig geta að ekki er
lengur talið upp úr einstökum kjör-
kössum á gamla mátann heldur er
öllu hrært saman og síðan eru at-
kvæði flokkuð eftir framboðslistum
í 50 - 100 atkvæða bunka og síðan
talið út frá þeim.
Hvað segja lögin?
Tíminn leitaði álits Ólafs Walters
Stefánssonar skrifstofustjóra í dóms-
málaráðuneytinu um hvaða ákvæði
væri að finna í kosningalögunum um
svona atriði.
Að sögn Ólafs er það Alþingi sem
endanlega úrskurðar um gildi kosn-
inganna. Alþingi ákveður á sama
máta hvort endurkosning verði látin
fara fram í kjördæminu.
Ákvæði sem varða kosningar og
ógildingu þeirra er að finna í grein-
um 118 -122 og 126 - 129 í kosninga-
lögunum. Þar er m.a. kveðið á um í
128. grein að ef Alþingi berst kæra
frá landskjörstjórn að nýkosinn
þingmann skorti skilyrði fyrir kjör-
gengi eða sé á annan hátt ólöglega
framboðinn eða kosinn þá skuli
þingið rannsaka kæruna og fella
úrskurð um hana. Og reynist þing-
maður ekki kjörgengur þá úrskurðar
Alþingi kosningu hans ógilda. Ef
slíkir gallar eru á kosningu þessa
þingmanns að þeir hafi haft áhrif á
úrslit kosningarinnar, þá verður það
að úrskurða um uppkosningu.
Aðeins er kornið inn á ráðstafanir
vegna vöntunar atkvæða í síðustu
málsgrein 120. gr. kosningalaganna,
þar sem segir að komi atkvæðasend-
ing frá kjördeild ekki til skila til
yfirkjörstjórnar, en kosning hefur
farið fram, lætur yfirkjörstjórn nýja
kosningu fara fram í kjördeildinni.
Þessu er ekki til að dreifa á
Vesturlandi því sannað þykir að allir
kjörkassar hafi skilað sér frá kjör-
deildum.
í stuttu máli þá er það raunveru-
lega niðurstaðan en ekki fram-
kvæmd kosningarinnar sem slíkrar
sem er kærð. Þar fyrir utan ræðst
það hvort Alþingi tekur ákvörðun
stöður kosninga í Vesturlandi verði
taldar gildar og úthlutar kjörbréfum
á grundvelli þeirra.
Þrýst á að þing
komi strax saman
Ef landkjörstjórn gefur út
kjörbréf, sem er líklegt að verði, þá
hlýtur að koma fram á næstu dögum
afstaða stjórnmálasamtakanna um
hvað þau vilji gera í málinu. Það er
Ijóst að þau samtök sem vilja upp-
kosningu munu þrýsta á það að
Alþingi verði kallað saman til að
taka afstöðu.
Vart verður beðið frani á næsta
haust, þegar reglulegt Alþingi á að
koma saman, með að taka afstöðu
til málsins, því þá mundi þingið
verða óstarfhæft, ef það tæki ákvörð-
un um endurkosningu, á meðan
Bogi Nilsson rannsóknarlögreglustjóri stýrði sjálfur rannsókn RLR á hinu
dularfulla atkvæðahvarfi. Myndin var tekin í Borgarnesi í gær.
Tímamynd Magnús
um að dæma kosningu ógilda fyrst
og fremst af því hvort það skipti
einhverju máli um dreifingu þing-
sæta. Það gerir það mjög greinilega
í Vesturlandi eins og dæmin hér á
síðunni sanna.
Ef það skiptir máli þá er það í
raun pólitísk ákvörðun hvort þeir
hagsmunir sem að baki liggja eru
metnir á þann veg að rétt sé að kjósa
upp á nýtt.
Yfirkjörstjórn á Vesturlandi getur
ekki beðið lengi með niðurstöðurnar
og verður hún innan skamms, án
tillits til hvort skýring finnst, að
senda skýrslu um niðurstöðurnar til
landkjörstjórnar.
Þá fyrst er líklegt að fulltrúar
framboðslistanna tjái sig um málið
og geri athugasemdir.
Það er landkjörstjórn sem gefur
út kjörbréf til handa þingmönnum
og er útgáfa kjörbréfa reyndar for-
senda þess að Alþingi geti komið
saman. Útgáfa kjörbréfanna verður
svo að byggjast á einhverri niður-
stöðu úr kjördæmum. Þá er þeirri
spurningu ósvarað hvort landskjör-
stjórn tekur afstöðu til hvort niður-
kosningin og eftirfarandi endurút-
hlutun þingsæta í kjördæminu sem
og jöfnunarsæta færi fram. En
endurkosning verður að fara fram
innan mánuðar frá því að kosning
hefur verið úrskurðuð ógild.
Hér verður, ef til kemur, um
feikilega afdrifaríka ákvöröun að
ræða af hálfu Alþingis, því hin nýja
kosning getur gefið gjörólíkar niður-
stöður um land allt frá því sem
nýafstaðin kosning leiddi til. Dæmin
hér til hliðar sýna hversu mikil
áhrifin geta orðið í öðrum kjördæm-
um. Kjósendur geta raunverulega
verið að kjósa til að koma að
þingmanni í öðru kjördæmi.
Vonlítið er að segja til um hvernig
atkvæði mundu skiptast á Alþingi
með eða á móti kjörbréfum þing-
manna Vesturlands, því áhrif endur-
kosninga getur gætt um land allt og
haft áhrif á þingsæti allra flokkanna.
Þess má geta að lokum að ekkert
fordæmi finnst þessu líkt í alþingis-
kosningum þar sem svo mikið veltur
á niðurstöðunum bæði fyrir kjör-
dæmið og á landsvísu.
ÞÆÓ
Hugsanleg áhrif hulduatkvæðanna
nica i mcö i nk'A i mcö—i mco—i mcö—i mcö—i nicö
DINGNENN RV RN VL VF NV NE AL SL !H
A Alþyáufl. 2*1 2 1 1*1 + 1 1 10
B Framsókn. 1 2 1 1 2 2 2 2 13
C Bandalag 1. 1=11=5 iilil 1111 !!!H! 111111 iiiiÍiÉE=5
D Sjálfst. 5*1 3 1 2 1 1 1*1 2 18
G AlÞyáub. 2 1 1 1 1 1 1 8
J Stefán V. -u:r:-r:~ ====== r:r:r:r:r:= ====== 1 =:--=;=::= =:=::==:=:=: 1
= ======
N F1. nanns.
S Borgarafl. 2*1 1*1 + 1 ♦ 1 7
V Kvenna. 2*1 *i *1 +i 6
D Djóíarfl. ÍÍÍÍEEÍHEÍ ======
Ef gert er ráð fyrir að hulduatkvæðin hefðu verið flokkuð og öll koniiö í
hlut Sjúlfstæðisflokks, Alþýðubandalags, Þjóðarflokks, Flokks mannsins
eða Alþýðuflokks breytist þingmannastyrkur flokkanna á þingi ekkert frá
þvi sem áður hefur verið sagt.
—i mcö—i Mfl—j nn’ö__i mcö—j n*ö—ihicö _i nicö i mcö
DINGNENN RV RN VL VF NV ALLS
A AlÞfíuf 1. 2*1 2 1 1 1 1 10
B Fransókn. 1 2 2 1 2 2 2 2 14
C Bandalag J. llllll IIIIII ilili !!!!!! !!!!!!
D Sjálfst. 5 | 3 1 2 1 1*1 1 I 17
G AlÞyáub. . 2 1 1 "1 ■ 1 1 1 8
,1 Stpfán V ====== 1 1
==.?:=—
11 Fl. uanns.
S Borgarafl. i*i + 1 *i 7
V Kvenna. F1 +1 | *1 6
D Djóáarfl. ■ ======
Ef hulduatkvæðin kæinu öll í hlut Frainsóknarflokks fengju frainsóknar-
menn 14 menn á þing, og ynnu inann af Sjálfstæðisflokki. Auk þess yrðu
fjölmargar aðrar breytingar. Sjá afmarkaða reiti.
_i nicö—i mcö—i nyö—i mcö i mcö i mcö i mcö i mcö
DINGNENN RV RN VL VF NV NE AL 5L ALLS
A AlÞyáufl. 1 2*2 2 1 n ♦ 1 1 10
• B Fransókn. 1 2 1 i 2 2 2 2 13
C Bandaiag J. iii lllill Íiilii !!!!!! EÍE555
D Sjálfst. 1 3 3 1 2 ‘ Fl ,+i 2 18
G AlÞyáub. 2 ' 1 + 1 1 i i 1 8
J Stefán V. ====== ====== 1 :=:==:=:=:=: 1
:r ====:::::: ====== :=:=:==:=:=: :=:=.■=.•==:=:
N F!. nanns.
S Borgarafl. 2*1 1*1 l *i 7
V Kvenna. 2*1 *1 *l +i 6
D Djóáarf 1. 11111 itllil iunt iiiii!
Ef hulduatkvæðin féllu í hlut Borgaraflokks yrði þingstyrkur flokkanna
óbreyttur en tilfærslur á mönnum og flakkarinn endaði Norðurlandi
eystra. Sjá afmarkaöa rciti.
hka—i nvo—i nra i neí i nvo i nva i nvn i nvn
DINGHENN RV RN VL VF NV NE AL SL ALLS
A AlÞyáuf1. 1 7i7\ 2 1 1 *1 1 10
B Framsókn. 1 2 1 1 2 2 2 2 13
C Bandalag J. 111111 11111 111111 !!!!!! ====== !====;§
D Sjálfst. 1 | 3 1 2 1 1*11 1*1 2 1B
G AlÞyáub. 2 1 *1 1 1 1 1 B
1 J Stefán V. :==:=:=:=:=: 1 =:-=:=:=:=: ;::=-=:=:=: 1
====£" ====== ====== ======: ======
H F1. «anns.
S Borgarafl. 2*1 í+i . +1 + 1 7
V Kvenna. 2*1 *i l ♦1 b
D Djóáarfl. j líllH llllll !!!!!!
;Ef hulduatkvæðin færu öll til Rvcnnalista yrði þingstyrkur flokkanha
óbreyttur en tilfærslur yrðu á mönnum. Sjá aftnarkaða reiti.