Tíminn - 20.11.1987, Blaðsíða 9

Föstudagur 20. nóvember 1987
Tíminn 9
VETTVANGUR

Vangaveltur um fjölmiðil
inn Sjónvarp Reykjavík
Fyrir margt löngu síðan flutti
„Útvarp Reykjavík" frásögn sem
hét Með kveðju frá Gregorí. Sagan
sagði frá manni, sem tók uppá því
að hengja upp í fánastengur manna
ýmsa aðskotahluti, sem þar áttu
síst heima og merkti verknaðinn
þannig: Með kveðju frá Gregorí.
Það var eins og við manninn mælt
að nokkrir íslenskir borgarar sáu að
morgni dags að búið var að hengja
uppí fánastengur þeirra dauða
hrafna, dauðar veiðibjöllur og
fleiri „huggulegheit" og þessu
fylgdi áritunin: Með kveðju frá
Gregorí. Ég reikna með því að
þetta hafi ekki gert fullþroska fólk.
Þetta atvik hefur verið mér síðan
bending þess hvílík áhrif útvarp og
sjónvarp hafa á þjóðlíf íslendinga
og þá sérstaklega ungu kynslóðina.
Hér er annað dæmi miklu yngra:
Fyrir nokkru síðan gerðist það í
húsi við götu í Reykjavík að hús-
faðirinn andaðist snögglega. Um
þennan atburð ræddust við hjón í
næsta húsi og sögðu að N.N. hefði
dottið niður heima hjá sér og verið
andaður samstundis. Þá gellur við
sonur þeirra, fjögra ára og segir:
Hver skaut hann?, en barnið hafði
hlustað á samræður foreldra sinna.
Dettur engum í hug nema mér að
hér gæti áhrifa frá hryllingsmynd-
um, sem sýndar eru í Sjónvarpinu?
Af þessum dæmum finnst mér
að megi sjá hvílík ábyrgð fylgir því
að vera útvarpsstjóri eða eiga sæti
í útvarpsráði og fleiri nefndum sem
annast dagskrá útvarpsins. Síðustu
misseri hefur mér oft ofboðið hve
glæpamyndir eru ríkur þáttur í því
Af þessum dæmum
finnst mér að megi sjá
hvílík ábyrgð fylgir því
að vera útvarpsstjóri
eða eiga sæti í út-
varpsráði og fleiri
nefndum sem annast
dagskrá útvarpsins.
myndefni, sem sjónvarpið býður
þjóðinni. í mynd sem sjónvarpið
sýndi þjóðinni fyrir nokkrum dög-
um var sýndur auðnuleysingi, sem
flæktist að erindislausu inn á
sjúkrahús. Honum var tekið þar af
velvild og kurteisi en myndin endar
á því að piltur þessi er að reyna að
kyrkja eina hjúkrunarkonuna í
greipum sér. Að vísu tókst þessi
glæpur ekki, sem betur fór en það
munaði litlu.
Nú eru að hefjast í sjónvarpinu
tvær myndir, önnur heitir Kol-
krabbinn en hin heitir Óður böð-
ulsins. Svo mikið kapp er lagt á að
koma þessum þokkalegu myndum
til skila að það eru liðnar 35
mínútur af næsta degi þegar síðari
myndin endar, en þær fylgjast að
sama kvöldið.
Derrik og hans stéttarbræður er
vikulegur þáttur í sjónvarpinu.
Þar verður alltaf að byrja á því að
drepa mann áður en „morðdeildin“
fæst til að koma á vettvang og
reyna að leysa gátuna. Ég tala nú
ekki um hvað útvarpsráði virðist
vera umhugað um að sýna fólki
brennivínsdrykkju, nauðganir,
slagsmál og fjársvik, það er nú
bara ekkert mál eins og títt er að
segja á þeim bæ.
Að þessu athuguðu fer maður að
skilja hversvegna einn íslenski pót-
intátinn í sjónvarpinu er svo mikils
metinn, þar á bæ, en mannvíg eru
ríkulega iðkuð í kvikmyndum
hans. Sem betur fer eru manndráp
ekki lenska með þjóðinni enn þá.
Japanir stunda mikið fiskeldi og
margt rækta þeir sem dafnar í
sjónum. Þeir kenna fiskunum, sem
þeir senda í hafbeit, að hlsuta á
tónlist og þeir athuga hvaða tónlist
fiskunum fellur best við. Einmitt
þá söngva leika þeir á ströndinni
þegar þeir vilja laða fiskana heim
aftur úr hafdjúpunum. Þetta gefst
þeim (Japönum) vel nema þegar
þeir leika „popptónlist“ fyrir þessa
uppeldissyni sína, þá flýja fiskarnir
til hafs. Þeir virðast hafa betur
þroskaðan smekk, þeir litlu, fyrir
poppgarginu, heldur en há-
menntaðir stjórnendur fslenska
sjónvarpsins. Þessa japönsku frétt
ætti íslenska sjónvarpið að taka til
alvarlegrar athugunar.
Þegar íslendingar héldu hátíð-
lega verslunarmannahelgi s.l. sum-
ar voru víða valdir hinir fegurstu
staðir til þessa samkomuhalds.
Umferðin á þjóðvegum landsins
varð meiri en jafnvel hefur þekkst
hér áður. Árekstrar urðu mjög
Auðvitað sagði frétta-
miðillinn útvarp og
sjónvarp frá þessum
samkomum og taldi að
þrátt fyrir nokkra ölvun
hefðu mót þessi farið
vel fram og lagði þar
með, óbeint þó, bless-
un sína yfir þetta mjög
svo alvarlega ástand.
margir en þó held ég að ekki hafi
orðið banaslys af þeirra völdum,
sem betur fór.
Að mestu leyti var það æska
landsins, sem sótti þessar samkom-
ur. Sjónarvottur, einn af þessum
hátíðargestum, sagði mér að furðu
margir hefðu þar verið áberandi
ölvaðir og ekki fáir verið svo
ofurölvi að þeir gerðu „öll sín
stykki" bæði til baks og kviðar
hvar, sem þeir voru staddir á
mótssvæðinu, auk þess sem ælur
og hverskyns umbúðadrasl lá þar
eins og hráviði um allt. Það heyrði
ég vfðar að sukksamt hefði verið á
þessum mótum áhinu fagrasumri.
Algjör andstæða við það sem ég
hefi verið að lýsa var hátíð Templ-
ara í Galtalækjarskógi. Þar var
menningarbragur á öllu mótshaldi,
sem sýnir að það er hægt að
skemmta sér úti í íslenskri náttúru
svo sómi sé að.
Auðvitað sagði fréttamiðillinn
útvarp og sjónvarp frá þessum
samkomum og taldi að þrátt fyrir
nokkra ölvun hefðu mót þessi farið
vel fram og lagði þar með, óbeint
þó, blessun sína yfir þetta mjög svo
alvarlega ástand.
Fyrir nokkru síðan var haldin, af
frægum tónlistarmanni að sagt var,
mikil tónlistarhátíð í Reiðhöllinni
í Víðidal í Reykjavík. Þar kom
múgur og margmenni og ekki var
siðgæðið þar meira en svo að þar
var skorið og eyðilagt klæðið á
sætum strætisvagnana, rúður í
þeim brotnar og fleiri ómenning
höfð í frammi og þannig var bílstjór-
um þessara ágætu faratækja gert
ómögulegt að aka fólkinu aftur til
Reykjavíkur um nóttina. Það var
mikið lán að ekki hlaust stórslys af.
Eftir þessar upprifjanir mínar
langar mig til að spyrja útvarpsráð
og þó helst útvarpsstjórann sjálfan
hvort þeir leiði aldrei hugann að
því hvort ekki geti skeð að þessi
merkilegi fjölmiðill þjóðarinnar
eigi máske einhvern þátt í þessum
hörmungum, sem virðast vera að
gegnsýra þjóðfélagið? Með tilliti
til sögunnar um „Kveðju frá Greg-
orí“ er ég að hugsa hvort útvarps-
ráð geti verið alveg öruggt um að
eiga engan hluta í þessu ómenning-
arflóði, sem virðist ganga yfir.
Nú er það ósk mín að „Útvarps-
stöð íslands Reykjavík" steinhætti
að sýna landsmönnum myndir eða
frásögur af manndrápum, áfengis-
nautn, lauslæti, peningafölsunum
og öðrum óhroða eins og hann er
verstur með margmilljóna þjóðum
úti í hinum stóra heimi.
Mér er Ijúft að játa að margt er
stórvel gert í þessum óska fjölmiðli
íslendinga og þakka þá þætti af
heilum hug þó ég telji ekki upp
einstaka liði.
Ég kveð ykkur svo með góðum
óskum og trausti í þeirri von að þið
hugsið til gamals spakmælis sem
hljóðar svo: „Sá er vinur sem til
vamms segir“.
Þorsteinn Guðmundsson.
LEIKLIST
ii!

Leikfélag Akureyrar
sýnir Lokaæfingu eftir
Svövu Jakobsdóttur
LokaæHng eftir Svövu Jakobsdóttur.
Leikstjóri: Pétur Einarsson.
Leikmynd: Gylfi Gíslason.
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Föstudaginn 23. október síðastlið-
inn frumsýndi Leikfélag Akureyrar
leikritið Lokaæfingu eftir Svövu Jak-
obsdóttur. Þetta leikrit var fyrst sýnt
í Þjóðleikhúsinu árið 1983 og síðar
sama haust sem gestaleikur í
Norðurlandahúsinu í Færeyjum.
Hér er það sýnt í nýrri og breyttri
gerð sem sýnd var fyrr í haust í
Bátsleikhúsinu í Kaupmannahöfn.
Þá hefur menningarmálaráðuneyti
Sovétríkjanna keypt sýningarrétt á
leikritinu í öllum Sovétríkjunum.
Lokaæfing fjallar í stuttu máli um
hjón sem hafa komið sér upp kjarn-
orkubyrgi undir húsi sínu og ákveðið
að dvelja þar í tilraunaskyni um
tíma. í fyrstu leikur allt í lyndi en
síðan taka að gerast ófyrirsjáanlegir
atburðir og spennan eykst jafnt og
þétt allt til loka.
Texti Svövu Jakobsdóttur er
magnþrunginn og öll bygging verks-
ins einstaklega fagmannleg og hug-
vitssamleg. Athygli áhorfandans er
fangin frá því fyrsta og allt til loka.
Með hlutverk hjónanna, Ara
verkfræðings og Betu konu hans,
fara þau Theódór Júlíusson og
Sunna Borg. Er skemmst af því að
segja að leikur þeirra beggja er í
einu orði sagt frábær. Bæði hlutverk-
in gera strangar kröfur til leikenda
og þær kröfur uppfylla þau með
glæsibrag í þróttmikilli og sannfær-
andi túlkun.
Erla Ruth Harðardóttir leikur
ungu stúlkuna, nemanda Betu,
fremur lítið hlutverk en vandasamt.
Erla Ruth sýnir einkar geðþekkan
leik og tókst frábærlega að fylla
andrúmsloftið þeim hugblæ sem
verkið krefst.
Leikmynd Gylfa Gíslasonar er
bráðgóð og fellur það vel að verkinu
að maður getur varla ímyndað sér að
hægt sé að hafa hana öðruvísi. Þessi
sýning Leikfélags Akureyrar er því
að mínu mati stórvel heppnuð í alla
staði og reyndar einstakur listvið-
burður. Góður texti, snjall leikur og
smekkvísleg umgjörð skapa sterka
heildarmynd sem hvergi er feyra í.
Það er full ástæða til að hvetja alla
þá sem tök hafa á að láta þessa
sýningu ekki fara fram hjá sér.
Lokaæfing Svövu Jakobsdóttur á
svo sannarlega erindi út á meðal
fólks á þessum síðustu og verstu
tfmum. Ó.E.
Frá vinstri: Lilja; Erla Ruth Harðardóttir. Ari; Theódór Júlíusson.
Beta; Sunna Borg.
LESENDUR SKRIFA

lllllll
Háif nad er verk þá haf ið er
Þegar við í vor byrjuðum á að
endurbyggja og stækka kirkju okkar
og safnaðarheimili, þá gerðum við
það í öruggri trú til Drottins að hann
myndi vel fyrir öllu sjá. Við vissum
að hann myndi leggja það í hjörtu
margra vina að leggja þessu máli lið
á einn eða annan hátt. Sannariega
hefir Drottinn ekki brugðist þeim
fyrirheitum, sem hann hefir gefið í
orði sínu til þeirra sem treysta hon-
um af heilum hug. Honum ber því.
heiðurinn, dýrðin, og þakkargjörð-
in. Við biðjum Guð að blessa ríku-
lega þá einstaklinga og fyrirtæki, og
launa þeim, sem með áheitum eða
beinum gjöfum hafa sýnt í verki
kærleika sinn og fórnarlund til þessa
málefnis.
Bæjarbúar og fleiri hafa fylgst af
áhuga með þessari byggingu og dáðst
að látleysi hennar, en þó reisn og
fegurð. Biblían segir: „Ef Drottinn
byggir ekki húsið, erfiða smiðirnir til
ónýtis" Sálm 127:1. Hér hefir sann-
arlega það tvennt farið saman. Smið-
irnir hafa unnið frábærlega vel, og
Drottinn hefir verið með í verki.
Það er búið að útibyrgja, þó enn sé
eftir að setja klæðningu á aðra
viðbygginguna. Þá eru allar innrétt-
ingar eftir og endurnýjun á öllum
lögnum. Þar þarf því mikið efni, og
mörg handtök. Það er því nóg að
vinna, og verður því haldið áfram
eftir því sem ástæður leyfa.
Við minnum alla velunnara fjær
og nær á að reikningsnúmer Salem-
kirkj unnar á ísafirði er 5782 í Lands-
bankanum. „Guði séu þakkir, sem
gefur oss sigurinn fyrir Drottinn
vorn Jesúm Krist“ 1. Kor. 15:57.
Það, er vinna vill þín kirkja,
virstu, Guð, af náð að styrkja, að
það beri ávöxt þann, er þá móður
gleðja kann“ (H.H).
Sigfús B. Valdimarsson