Tíminn - 20.11.1987, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Föstudagur 20. nóvember 1987
Að skreppa frá börnunum
Fyrir sumum er slíkt aðeins draumur, sem jafnvel
veldur sektarkennd, en reynslan sýnir að
aöskilnaður öðru hvoru, gerir bæði börnum
og foreldrum gott
Allir vita að það er engin hvíld
eða afslöppun fólgin í sumarleyfi,
þar sem litlu börnin eru með í för.
Á hinn bóginn finnst sumum foreldr-
um rangt að taka sér frí án barnanna.
Þó heilbrigð skynsemi og reynsla
þeirra sem hafa látið verða af, sanni
að jafnvel mjög ungum börnum
líður prýðilega í tímabundinni gæslu
hjá einhverjum sem þau þekkja og
treysta, vilja allt of fáir foreldrar
hugsa um að skilja börn sín eftir,
hvað þá meira. Sú staðreynd, að
slíkt frí væri mun betra fyrir foreldr-
ana, gerir bara illt verra.
Komið út í öfgar
Ástæðurnar eru svo sem skiljan-
legar. Það er mun erfiðara og meira
streituvaldandi að vera foreldri nú á
dögum en nokkru sinni fyrr. Fólk er
forritað með þeirri skoðun, að börn-
in eigi að vera miðdepill lífsins og að
skilyrðislaust eigi að helga sig þeim
algjörlega. Nær syndsamlegt sé að
yfirgefa afkvæmi sín - jafnvel í
stuttan tíma - hvað sem þeim kann
að líða vel á meðan, ef foreldrarnir
gera það bara sjálfra sín vegna.
Þannig hefur það ekki alltaf verið,
en nú orðið er eins og foreldrar
beinlínis festi tilfinningar sínar í
börnunum - ef til vill að hluta vegna
þess að nú er hægt að ráða hvenær
þau fæðast, þau koma ekki af sjálfs-
dáðum, án tilstillis foreldranna og að
hluta af því foreldrum er sagt að
hamingja og velferð barnanna sé
eingöngu í höndum þeirra.
Foreldrar eru manneskjur
Aðeins fyrir einni kynslóð horfði
málið öðruvísi við: í bókum um
barnauppeldi var ef til vill hálf síða
um þroskaferil barns, en afgangur-
inn fjallaði um hagnýta hluti, svo
sem hvemig fljótlegast væri að venja
börn af bleium, til að þurfa ekki
stöðugt að vera með stóran pott af
taubleium á eldavélinni.
Nú orðið mótmælir engin skynsöm
manneskja því að hollt sé að skilja
þau ýmsu skeið, sem þroskaferill
barnsins skiptist í og þekkja tilfinn-
ingar þess, en á hinn bóginn er ekki
útilokað að of langt sé gengið í
þeim efnum. Uppeldisfræðin eru nú
orðin svo flókin og margslungin, að
foreldrar fá minnimáttarkennd yfir
að geta þetta ekki allt eða kunna til
hlítar.
Þetta gæti virst útúrdúr frá því að
skreppa burt frá börnunum, en skýr-
ir samt sumar ástæður foreldra fyrir
að fortaka slíkt með öllu.
Hér er þörf á vissri hugarfars-
breytingu, þar sem foreldri segir
sem svo: - Ég hef mína kosti og
hæfileika og haldi ég sjálfstæði mínu,
verður það barninu til góða, því það
vex upp með þá tilfinningu, að ég sé
meira en bara manneskja sem er hér
til að þjóna því.
Öll fjölskyldan nýtur góðs af þvf
að foreldrarnir taka sér frí án barn-
anna og fari að heiman, þegar þeim
sýnist, án þess að börnin séu í
eftirdragi. Vilja ekki flestir eiga
börn sem eru sjálfstæð og sjálf-
bjarga? Þau verða það ekki, ef þau
læra aldrei að umgangast annað fólk
en foreldra sína við allar aðstæður.
Það er mikilvægur hluti uppeldis að
sýna barninu fram á að því getur
liðið prýðilega í félagsskap ókunn-
ugra. Sé þar farið rétt að, býr það
barnið undir framtíðina. Hvernig
förum við að?
Sektarkennd óþarfi
Þegar til umræðu kemur að fara í
leyfi án barnanna, er það oftar
móðirin sem leggst gegn því. Ástæð-
an er stundum sektarkennd, stund-
um ofmetið mikilvægi móðurhlut-
verksins. Sumar mæður eru vissar
um að enginn geti komið í stað
þeirra. Vissulega er það rétt - en
helgiogjafnvel vikutími án mömmu,
veldur bami engu tjóni, gæti meira
að segja orðið til mikils gagns.
Alltaf er hægt að leysa dagleg
vandamál og engin móðir ætti að
skilja börn sín eftir hjá manneskju,
sem ekki getur tekist á við óvæntan
vanda. Ekki þarf nema að brúða
gleymist - sú sem barnið getur alls
ekki sofið án. Þá þarf að hafa ráð
undir hverju rifi.
Sektarkenndin rýkur venjulega út
í bláinn um leið og lagt er í ferðalag-
ið. Móðirin nýtur þess að borða
máltfð, sem hún hefur ekki þurft að
elda, að sofa heila nótt í einum dúr
og uppgötva að hægt er að ræða við
eiginmanninn. Þetta stuðlar að nýju
jafnvægi í sálinni.
Nú eni þeir dagar liðnir, að báðar
ömmurnar voru reiðubúnar að koma
og taka að sér heimilið, ef þannig
stóð á. Vissulega er amma besti
kosturinn, en aðrir ættingjar og vinir
geta hlaupið undir bagga, ef til vill
með því skilyrði að sams konar
greiði komi fyrir seinna. Hver sem
verður fyrir valinu, verður það að
vera einhver sem barnið þekkir og
treystir.
Útlegðin ævintýri
Þegar börnin eru komin á skóla-
aldur, verða hlutirnir mun auðveld-
ari. Þeim finnst gaman að sofa mörg
saman í herbergi og hreinasta ævin-
týri að sofa annars staðar en heima
hjá sér. Æskilegt er þó að hægt sé að
hringja til þeirra öðru hvoru.
Auðvitað er ekki æskilegt að fara
frá öllum börnum, eða undir hvaða
kringumstæðum sem er, bara til að
j fá frið. Móðir með barn á brjósti fer
ekki langt, en sé bam á pela, er
ekkert því til fyrirstöðu að móðirin
bregði sér burt ef hana langar til.
Flestar mæður kjósa þó að bíða þar
til barnið er farið að sofa nóttina á
j enda.
Venjulega er ekki vandamál að
skreppa frá yngra bami en sex
i mánaða eða svo, en flest börn verða
óskaplega hænd að móður sinni um
átta mánaða aldurinn og helgarleyfi
gæti farið í vaskinn þegar heim
kæmi, vegna viðbragða barnsins.
Talsverðu máli skiptir líka, hve-
nær fyrst er farið frá börnunum.
; Móðir sem aldrei hefur farið hænufet,
án þess að hafa barnið með sér,
getur búist við að þriggja ára gamalt
sé barnið feimið, ófélagslynt og svo
eigingjarnt á hana, að hún hafi ekki
einu sinni frið til að spjalla við
kunningjakonu yfir kaffibolla fyrir
suði.
Böm, sem skroppið er frá strax
fárra mánaða, verða gjarnan and-
. stæðan, en vissulega er ekki hægt að
alhæfa um þetta.
Flestir foreldrar vilja byrja með
að vera að heiman eina nótt og sjá
hvernig til tekst. Að fara á laugar-
dagsmorgni og koma aftur um miðj-
an sunnudaginn, veitir barninu næg-
an tíma til að jafna sig fyrir svefninn.
Söknuður er eðlilegur
Seinna mætti reyna heila helgi,
fara á föstudagskvöldi og koma síð-
degis á sunnudag. Heil vika er
líklega það lengsta, sem venjulegt
fólk ræður við eða þolir í byrjun.
Flestir foreldrar fara að sakna litlu
anganna ákaft eftir fjóra til fimm
daga.
Börn á skólaaldri sætta sig auð-
veldlega við að foreldrarnir komi og
fari, þó þau þurfi kannske örlítið
meiri atlot en venjulega, eftir á. Það
þýðir ekki að þú hefðir átt að vera
heima, heldur að bamið elski þig.
Yngri böm grípa gjarnan dauðahaldi
í móður sína, þegar hún kemur aftur
og vilja helst ekki sleppa takinu fyrir
nokkurn mun.
Slíkt er ósköp eðlilegt og besta
ráðið er að gæla eins mikið við
barnið og það vill. Það hefur nú lært
að þó móðirin fari burt, kemur hún
aftur og elskar angann sinn alveg
jafn mikið og áður.
Þess vegna er óráðlegt fyrir for-
eldra að vísa algjörlega á bug þeirri
hugmynd að skreppa frá börnunum.
Það gæti einmitt haft mjög jákvæð
áhrif, bæði fyrir börnin og ekki síður
fyrir foreldrana.
Börnin uppgötva þá staðreynd, að
móðirin er ekki bara móðir þeirra,
matselja, snýtir, bílstjóri og nætur-
þjónn, heldur manneskja með eigin
langanir og skoðanir og ætti að vera
jafnmikill hluti fjölskyldunnar og
þau sjálf. Foreldramir fá stundir til
að vera þeir sjálfir og hugsa örlítið
út fyrir veggi heimilisins.
Það er óneitanlega erfitt í amstri
dagsins að meta að verðleikum
hversu mjög börnin auðga lífið og
smátími fjarri þeim getur hjálpað til
að minna á það.