Tíminn - 19.03.1988, Blaðsíða 5

Laugardagur 19. mars 1988
Tíminn
5
Halldóra Björnsdóttir og Grímur Friðgeirsson:
Anægð að þessi
leið hefur nú
loksins opnast
Fyrsta íslenska glasabarnið kom í heiminn á Landspítalanum í
fyrradag. Foreldrarnir, þau Halldóra Björnsdóttir og Grímur
Friðgeirsson, voru afar ánægð með árangur aðgerðarinnar og
stolt af syninum. Hann var tólf merkur og 48 cm að lengd við
fæðingu, en læknar urðu að hjálpa lítillega tii með keisaraskurði.
Glasafrjóvgunin var framkvæmd á einkaspítala í nánd við
Cambirdge af Mr. Steptoe, sem heimsfrægur er fyrir að vera
fyrstur til að fá slíka aðgerð til að heppnast fyrír 12 árum. Sögðust
foreldrarnir fyrst og fremst vera þakklát fyrír að hafa fengið að
nýta þennan möguleika til að eignast barn saman. Sögðust þau
vera ánægð með að þarna sé nú kominn möguleiki fyrir alla þá
sem líkt er komið fyrir. Sérstaklega væri það þakkarvert að
aðgerðin öll er alls ekkert óþægileg og ilokkast undir smávægileg-
ar aðgerðir á spítalanum. Þau voru fáanleg til að ræða við Tímann
vegna þess að þau voru þess
þennan möguleika.
Sonur hjónanna sjálfra
Sá mikli munur er á þessari
aðferð við að eignast börn og
tæknifrjóvgun t.d., að hér er eigin-
maðurinn faðirinn. Það eru því
hjónin sem eru að eignast sitt eigið
barn. Aðstoð læknanna felst fyrst
og síðast í því að undirbúa og
framkvæma frjóvgun eggsins með
sæði eiginmannsins. Eftirfrjóvgun-
araðgerðina, sem tekur u.þ.b.
þrjár til fjórar vikur, er gangur
meðgöngunnar að engu leyti frá-
brugðin meðgöngu annarra verð-
andi mæðra, ef hægt er að taka
þannig til orða.
fullviss að margir vissu lítið um
Þegar út er komið til Englands er
konan aðeins um eina viku á spítal-
anum.
Smávægileg aðgerð
Hafist er handa við að búa
konuna undir það að egg eru tekin
úr líkama hennar. Á þessum tíma
eru teknar blóðprufur og þvagpruf-
ur og konan gengst undir sónar-
skoðun. Vel er fylgst með því
hvernig og hvenær hið eðlilega
egglos á sér stað. Síðan eru eggin
fjarlægð í gegnum kviðarspeglun
(ultra-sound). Kviðarspeglun telst
til smávægilegra aðgerða og fjöldi
kvenna þekkir slíkt hér á landi af
kvennadeildum.
Þá er komið að eiginmanninum.
Sæði hans er rannsakað mjög
gaumgæfilega. Eftir að sáðfrum-
urnar hafa verið skildar frá öðrum
efnum í sæðinu er því komið fyrir
í tilraunaglasi með nokkrum eggj-
um konunnar.
Á þriðja degi
Dvölin í glasinu er þrír dagar. Á
þriðja degi eru eggin athuguð. Það
er ekki hægt að sjá hvort um
frjóvgun er að ræða fyrr en
skömmu áður en koma á egginu
fyrir í legi konunnar. Þá fyrst sést
hversu mörg egg hafa frjóvgast.
Vanalega er farin sú leið að koma
fjórum frjóvguðum eggjum fyrir í
leginu. Með þeim fjölda er hægt að
tryggja mestu mögulegu möguleik-
ana á að einhverju þeirra takist að
festa rætur, en um leið er tekin sú
„áhætta“ að hjónunum fæðist fjór-
burar, þríburar eða tvíburar. Frek-
ar sjaldgæft er þó að fleiri en eitt
egg nái að festast.
Strax daginn eftir að egginu
hefur verið komið fyrir hjá kon-
unni, fer hún af spítaianum. Vikan
eftir þennan hluta, sem vanalegast
heppnast, er hvað vafasömust.
Halldóra Björnsdóttir og Óskírður Grímsson
Nauðsynlegt er að á næstu dögum
eftir spítalavistina, geti eggið náð
að festast í legi konunnar. Heppn-
ist það ekki er aðgerðin að mestu
ónýt. Ekki er hægt að leggjast strax
inn aftur vegna undanmeðferðar-
innaroghormónagjafanna. En vilji
hjónin reyna aftur verða þau að
sætta sig við að bíða í þrjá mánuði
hið skemmsta.
Afarþakklát
Halldóra Björnsdóttir og Grím-
ur Friðgeirsson voru afar ánægð
með árangur sinn og að meðferðin
hafði heppnast í fyrstu tilraun.
Voru þau afar þakklát fyrir þá
aðstoð sem þau nutu af hálfu
heilbrigðisráðuneytis og Trygging-
arstofnunar, en hluti sjúkrahús-
kostnaðar og ferðalaga er endur-
greiddur. Pað væri ánægjuiegt til
þess að vita að ríkið skuli taka
svona jákvætt á þessu máli.
Þau eru fyrstu íslendingarnir til
að eignast barn með þessum hætti,
samkvæmt þeim upplýsingum sem
Tíminn hefur og var þeim því
færður veglegur blómvöndur af því
tilefni er blaðið heimsótti þau á
fæðingadeild Landspítalans. Pau
halda fljótlega utan til Kaup-
mannahafnar þar sem þau eru við
nám. Hafa þau verið þar búsett um
tíma ásamt syni Gríms, Friðgeiri
Grímssyni. Sá nýfæddi er því fjórði
meðlimur þeirrar fjölskyldu, sem
eignast hefur fyrsta glasabarn ís-
lensku þjóðarinnar. KB
Ekki möguleiki allra
Glasafrjóvgun er eingöngu beitt
í þeim tilfellum þar sem ástæðar
barnleysis er ófrjósemi konunnar
af völdum þess að eggjaleiðarar
starfa ekki eðlilega. Ýmis skilyrði
eru auk þess sett hér á landi sem
forsendur þess að almannatrygg-
ingar taki þátt í kostnaðinum.
Nokkuð víða er hægt að fá þessa
aðgerð framkvæmda en hún er
frekar dýr fyrir einstaklinga til að
reiða fram úr eigin vasa. Á öllum
Norðurlöndunum er t.d. ekki um
það að ræða að ríkisvaldið taki þátt
í kostnaði við slíkar aðgerðir. Það
er trúlega helsta ástæða þess að
ekki eru til mjög mörg glasabörn í
heiminum þrátt fyrir að hægt sé að
nýta þennan möguleika víðast hvar
meðal fjölmennari þjóða. Sem
dæmi um takmarkaðan fjölda
glasabarna, má taka Bretland. Þar
er áðurnefndur spítali við Cam-
bridge í dag sá eini sinnar tegundar
í öllu landinu og býr hann aðeins
að 40 rúmum.
Gangur meðferðar
Aðgerðin tekur nokkurn tíma
og getur verið frekar kostnaðarsöm
ef hún heppnast ekki í fyrstu
tilraun. Það sem er erfiðast við
meðferðina, er vikan eftir að kon-
an er komin af spítalanum. Ástæða
þess er að þá getur svo farið að
frjóvguð eggin nái ekki að koma
sér fyrir í legi konunnar og festast.
Takist aðgerðin ekki af þessum
sökum eða öðrum, þurfa hjónin að
bíða í þrjá mánuði áður en hægt
verður að hefjast handa að nýju.
Gangur meðferðarinnar er
nokkuð einfaldur hvað sjúklingana
varðar. Nú er svo komið að hægt
er að Ijúka stórum hluta undirbún-
ings í heilbrigðiskerfinu hér heima.

Fjölskyldan sem eignast hefur fyrsta glasabarn þjóðarinnar var ánægð á góðri stund, þegar Tíminn kom í heimsókn og færði þeim skærlitan blómvönd
í gær. Tímamynd Pjclur