Tíminn - 26.03.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 26. mars 1988
Titnirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 465,- pr.
dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Stefna og framkvæmd
íslenskur landbúnaður lifir um þessar mundir
mikið breytingaskeið, sem augljóst er að mun ná
yfir nokkur ár. Stefnan í landbúnaðarmálum
miðast fyrst og fremst við það að jöfnuður sé á milli
framleiðslu og sölu hefðbundinnar búvöru, þ.e.
sauðfjárafurða og mjólkurframleiðslu, og teknar
verði upp nýbúgreinar í sveitum, sem háðar séu
markaðslögmálum, s.s. loðdýrarækt og fiskeldi.
E»ví fer fjarri að hin nýja landbúnaðarstefna hafi
skilað lokaárangri hvað varðar þessi markmið,
enda aldrei gert ráð fyrir öðru en að það tæki sinn
tíma. Með búvörusamningnum milli bændastéttar-
innar og ríkisvaldsins í janúar 1987 var samið um
fimm ára umþóttunartíma, sem notaður yrði til
þess að gera aðlögun búvöruframleiðslu að nýjum
háttum sem léttbærasta bændastéttinni. Þarf naum-
ast að útskýra nánar að þetta atriði var og er
fjárhagslegt og félagslegt réttlætismál.
Aldrei verður nógsamlega á það bent að bænda-
stéttin sjálf hefur haft meginforgöngu um þá
stefnubreytingu, sem orðin er í landbúnaðarmál-
um. Það hefur nánast orðið hlutverk pólitíska
valdsins, Alþingis og ríkisstjórnar, að framfylgja
stefnu bændasamtakanna að því er varðar þessa
miklu breytingu á búnaðarmálum.
Þótt þessar meginstaðreyndir liggi fyrir, er ekki
þar með sagt að umræður um landbúnaðarmál hafi
breyst að sama skapi. Margir þeir, sem rita og tala
um landbúnaðarmál, láta eins og þeir viti ekki um
þá stefnubreytingu, sem orðin er í þessum efnum,
og festast því í útþvældum orðaleppum og ímynd-
uðum rökum, sem e.t.v. höfðu sitt gildi einhvern
tíma fyrir mörgum árum.
Æskilegt væri að umræðurnar um landbúnaðar-
málin breyttust í takt við raunveruleika dagsins í
dag, bæði hvað varðar hina lögbundnu stefnubreyt-
ingu sjálfa og þann ýmislega vanda sem við er að
glíma í sambandi við framkvæmd hinnar nýju
landbúnaðarstefnu. Hvað meginstefnuna varðar
er það höfuðskilyrði þess að skynsamlegar umræð-
ur geti átt sér stað, að menn viti og viðurkenni að
stefnubreyting hefur orðið - en á slíkri viðurkenn-
ingu er furðulegur brestur.
Hitt er ekki síður nauðsynlegt að umræður um
landbúnaðarmál snúist um hinn ýmsa praktiska
vanda sem komið hefur upp vegna nýju búvörulag-
anna og snertir eðlilega og hnökralausa fram-
kvæmd landbúnaðarstefnunnar. M.a. hefur komið
fram vandi að því er varðar hið nýja vinnslu- og
sölukerfi landbúnaðarafurða. Gamla samvinnu-
skipulagið í þeim efnum hefur verið afnumið og
augljóst að sláturhúsin nú verða að finna sér annað
rekstrarform, sem er jafn starfhæft og gamla
fyrirkomulagið var meðan það fékk að njóta sín.
Varla er þá um annað rekstrarform að ræða en
hlutafélagsformið. Hvað sem því líður er nauðsyn
að kanna gaumgæfilega rekstrar- og skipulagsmál
sláturhúsa. Til þess gefst reyndar sérstakt tækifæri
í sambandi við lagafrumvarp, sem nú er til
meðferðar Alþingis um það efni.
Ö1 er innri maður, segir þar,
og nú er Alþingi að búa sig undir
að gera okkur að ölþjóð. Ein-
kennilegur er sá siður að verja
og sækja af hörku mál sem eru
svo einföld í eðli sínu, að algjör
óþarfi virðist að eyða tíma í þau.
Drykkjuskapur í landinu er
kominn í hús. Búið er að reisa
fjöld veitingastaða, þar sem
gestir geta staðið við bari og
sötrað hinar margvíslegustu
víntegundir, án þess að á þeim
sjáist nokkur merki um, að þetta
sama fólk er afkomendur manna
sem drukku í lestum og í sjóferð-
um og höfðu aðeins flöskuna og
höndina til halds og traust. Nú
styðja eikur við hin fótgrönnu
glös og veður sjást aðeins út um
glugga. Á öldinni sem leið og
aðeins fram á tuttugustu öld var
mikill og skaðvænlegur drykkju-
skapur í landinu. Menn riðu út
um helgar og komu rifnir heim
til sín á sunnudagskvöldum eftir
söng og ryskingar, og í kaup-
staðarferðum voru slagsmál
almenn. Þá voru í tísku ábúð-
armikil vangaskegg og var til
siðs að karlar gripu hvor annan
í vangaskeggið og dönsuðu svo
um völlinn og reyndu að hnika
hvor öðrum til jarðar. Svo kom
Spánaröldin, smáskammtaöld-
in, landaöldin og skömmtunar-
tíminn á stríðsárunum, þegar
margur góður maður átti orðið
svo mörg afmæli á ári að undrun
sætti, en veitt var úttektarleyfi
út á veislur. Þannig er drykkju-
skaparsaga íslendinga orðin
næsta skrautleg. Nú trónar vín
ekki lengur einrátt yfir geði
manna og hegðun. Margvísleg
lyf eru komin til sögunnar, svo
enginn þarf að vera fullur til að
„flippa" eins og Levi’s kynslóðin
kallar það. Við getum sótt helg-
argleði okkar í hin skrautlegustu
fyrirbæri dúndurlyfjanna.
Parf að
auka „geimið“
Nú virðast dæmin standa
þannig á Alþingi, að frumvarp
um heimild til að framleiða og
selja áfengan bjór sé að ná
samþykki þingsins, og verður
þess þá skammt að bíða, að enn
aukist vettvangur úrvals á sviði
drykkju. Bjór geta allir fengið í
dag séu menn þyrstir. Það er því
ekki vegna skorts á bjór sem
verið er að eyða tíma þingsins í
hina „frjóu“ umræðu, heldur er
hér um að ræða að samþykkja
viðbót á áfengismagni sem
stendur til boða. Það virðist því
vera ríkjandi skoðun að hér á
landi þurfi að auka „geimið“.
Nú er ekki ljóst hvað mikið
magn af alkóhóli hæfir skemmt-
analífi okkar, en frelsi kemur
hér við sögu, og frelsi hefur þörf
fyrir athafnir. Bjórdrykkja á eft-
ir að komast í tísku og ríkja um
sinn, eins og fleiri uppákomur,
sem hér hafa numið land. Þá
rennur upp tíð þegar menn
„glingra og syng(ja) við stút-
inn“, eins og segir í vísunni.
Danmörk er mikið bjórdrykkju-
land, og þar byrjar vinnudagur-
inn yfirleitt á því að dregin eru
til nokkur aðföng af bjór. Vitað
er um eitt fyrirtæki sem lagðist
niður vegna bjórdrykkju. Það
var Burmeister og Wain, voldug
skipasmíðastöð, sem dragnaðist
upp og dó. Hér er talað um
langar vinnuvikur, þótt dag-
vinnutími sé sá sami og hjá
hæstþróuðu tækniþjóðum. Bæt-
ist bjórinn við starfið og blandist
hann í afköstin með líkum hætti
og hann hefur gert hjá bjórþjóð-
inni Dönum gætu dagsverkin
orðið skrautleg ásýndum.
Frelsi skal það heita
En það á auðvitað ekki að
hefta frelsi fólks til að drekka
bjór. Auk þess er bisness að
framleiða bjór og má vænta þess
að nokkrar verksmiðjur rísi til
að sinna þessu hlutverki fyrsta
kastið með hjálp fjármögnunar-
fyrirtækja og erlendum lánum,
því mikið má þessi tvö hundruð
og fjörutíu þúsund manna þjóð
bera. Frelsið til að framleiða
bjór og drekka hann vegur ef-
laust þyngst á metum Alþingis.
Þetta er stofnun í lýðræðisríki
og lýðræði leyfir allt - eða svona
hér um bil. Og svo eru það hin
góðu fordæmi. Danir, Svíar og
Norðmenn drekka áfengan bjór.
Og fyrst við getum apað eftir
Svíum að aka með fullum bíl-
ljósum í „nóttlausri voraldar
veröld“ ættum við ekki að sýta
það þótt einhver hluti þjóðar-
innar legðist í áfengan bjór upp
á skandinavísku.
Upp með
varnarstarfið
Hollendingar verða að sækja
land sitt til sjávar og hlaða dýra
varnargarða til að geta ræktað
blóm sín. Af þessum varnar-
görðum hlýst mikill tilkostnað-
ur. Land okkar rís á Atlantshafs-
hryggnum og þarf enga varnar-
garða. Aftur á móti eyðum við
miklu fé til heilsugæslu. Hluti af
þeirri eyðslu fer til að hjúkra og
annast um fólk, sem hefur orðið
áfengissýki að bráð. Klökkar
sögur eru til af baráttu Hollend-
inga við göt sem koma á varnar-
garða þeirra, eins og þegar
drengur verður til að stöðva
sjávarrennslið inn á gróið land
með því að stinga hendi í gatið.
Á hollenska þinginu myndi seint
vera samþykkt að gera göt á
þessa varnargarða í nafni frelsis-
ins. Við myndum kannski gera
það. Áfengur bjór í nafni frelsis
á eflaust eftir að segja til sín í
auknum kostnaði við heilsu-
gæslu í landinu. Hver man ekki
til sinna daga, þegar strákar í
hóp voru að reyna að „finna á
sér“ af pilsner og voru þó ekki
nema ellefu til tólf ára. Nú mun
þetta ganga mikið betur, vegna
þess að pilsnerinn íslenski er
varla sterkari en kúahland. Nú
verður hægt að prófa mikið fyrr
hvort alkóhólismi býr í persón-
unni - jafnvel löngu áður en
persónan verðurfullmótuð. Allt
er þetta gott og blessað í frelsis-
ins nafni, og einnig hreinsandi
fyrir rikiskassann, því þótt hann
kunni að hafa einhverjar tekjur
af bjórsölunni þarf hann líka að
borga brúsann er kemur til
heilsugæslunnar.
Flokkur kynferðis
Kvennalistinn hefur nú fengið
á sig skoðanakönnun sem setur
hann ofar Sjálfstæðisflokknum
hvað fylgi snertir. Þetta hefur að
nýju vakið umræður um stefnu
og tilgang Kvennalistans, eink-
um þegar hugsað er til þess að
hann gæti komið á þing eftir
næstu kosningar með umtals-
verðan fjölda þingmanna. Ný-
lega átti sér stað nokkuð merki-
leg umræða um stöðu Kvenna-
listans á Stöð 2, þar sem í ljós
kom að Kvennalistinn hugsar
sér að vera áfram flokkur kyn-
ferðis fremur en stjórnmála-
flokkur. Ekki er reiknað með
breytingum á Kvennalistanum,
t.d. með þeim hætti að hann fái
flokksheiti og að í framboð fyrir
hann fari pólitíkusar sem eru
karlkyns. Kvennalistinn virðist
að því leyti ætla að beita sömu
aðferðum, og þingmenn hans og
stuðningsmenn aðrir saka
stjórnmálaflokka um, þ.e. að
hann ætlar að notast aðeins við
annað kynið. Þetta er sérkenni-
leg staða og mun hvergi í veröld-
inni finnast ámóta fyrirbæri. Við
íslendingar gerumst nú tíðir
methafar. Stærsti flokkur þjóð-
arinnar er ætlaður konum og
meira að segja konum, sem hafa
lýst því yfir sumar hverjar, að
þær ætli aðeins að sitja á þingi
hluta kjörtímabils. Umræðan á
Stöð 2 dró skilmerkilega í ljós,
að þrátt fyrir að Kvennalistinn
er nú orðinn stærsti flokkur
þjóðarinnar, ætlar hann að
halda áfram að vera einvörð-
ungu flokkur annars kynsins.
Að læra til
ringulreiðar
Hér í Tímanum hefur verið
gerð tilraun til að tala um
Kvennalistann sem alvöruflokk,
einkum eftir að ljóst var að
listinn var að sækja í sig veðrið
hvað almannafylgi snerti. Þessu
var heldur illa tekið af einni
helstu forustukonu Kvennalist-
ans, sem sneri talinu upp á
„kalla Tímans". Ekki hafði þó
Tíminn unnið annað til saka en
viðurkenna að Kvennalistinn
væri kominn úr fermingarkjóln-
um og ætti nú stærra athafnasvið
framundan, eins og það að taka
af alvöru og ábyrgð þátt í stjórn-
málum og ríkisstjórnum. Þetta
þótti forystukonunni hið versta
karlatal. Þá vitum viðþað. Frek-
ari staðfesting á karlaviðhorfinu
kom svo í viðræðunum á Stöð 2.
Einhver mundi segja að viðhorf
kvenna í pólitík væru næsta
bernsk á meðan ekki fæst sannað
hverju Kvennalistinn fær áorkað
í stjórnarsamstarfi.
Um þessar mundir standa yfir
kjarasamningar vítt og breitt
um landið og hefur embætti
Sáttasemjara ríkisins breyst í
ferðatösku með skyndilegum
hætti. Þeir einu sem ekki láta
sundra sér eru vinnuveitendur,
sem ferðast í flokki á milli
samninganefnda. Staða samn-
ingamála er engan veginn um
þessar mundir, enda margra
mánaða verk að ná samkomu-
lagi innan hreyfingar, þar sem
ein höndin er upp á móti annarri
og helstu markmið eru að ná
betri samningum en sá sem á
undan var í röðinni. Viðhorf til
launamála og efnahagsmála, þar
sem kröfurnar eru hæstar, bera
mjög keim af stefnumiðum
■uaniKKBOJiii