Tíminn - 07.06.1988, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 7. júní 1988
Tíminn 9
Steingrímur Hermannsson:
Við lifum á sjónum
Ávarp á sjómannadaginn 5. júní 1988
íslenskir sjómenn,
Hér mæti ég í dag fyrir hönd
sjávarútvegsráðherra, HaUdórs Ás-
grímssonar, sem er erlendis. Ég flyt
ykkur kveðju hans og allrar ríkis-
stjómarinnar. Mér er jafnframt kær-
komið að fá tækifæri til að votta
íslenskum sjómönnum virðingu mína
og þakklæti fyrir mikilvæg störf í þágu
okkar íslendinga allra.
Þegar ég lít til baka virðist mér að
æði oft hafi verið rok og rigning á
sjómannadaginn. Það má minna okkur
á þá staðreynd að engir liafa fleiri
hildi háð við óblíða veðráttu en
sjómenn.
Svo lengi sem ég man hefur verið
um það rætt að renna þurfi fleiri
stoðum undir íslenskt efnahagslíf
Ýmsir hafa talið okkur íslendinga of
háða sjávarafla. Undir þetta get ég að
ýmsu leyti tekið. Ég tel að það væri
öllum hollt, bæði þjóðarbúskapnum
og sjávarútveginum sjálfúm að fleiri
hlaupi undir bagga.
Þegar litið er yfir farinn veg kemur
þó í ljós að í raun hefur þetta lítið
breyst. Þegar við íslendingar gerð-
umst aðilar að Fríverslunarbandalagi
Evrópu 1970 námu sjávarafurðir um
það bil 75 af hundraði okkar útflutn-
ings. Svo er enn. Hugur segir mér
jafnframt að á sjávarafla og sjávaraf-
urðum muni þjóðarbúskapurinn og
lífskjör okkar lengi byggjast.
Því verður að leggja mikla áherslu
á að farið sé vel með þennan grundvöll,
fjöregg þjóðarinnar. Þv'í miður óttast
ég að víða sé þar þó pottur brotinn.
IUt er að frétta af sölu á íslenskum
fiski erlendis, jafnvel langt undir
kostnaðarverði. Enn verra er þó
þegar íslenskur fiskur er seldur sem
lélegur eða honum jafnvel kastað.
Slíkt má að sjálfsögðu aldrei henda.
Við fslendingar búum ekki vel
nema vel sé farið með sjávaraflann.
Fiskinn má aldrei selja nema sem
úrvals afurð og á hæsta verði. Við
höfum ekki efni á öðru.
Það varpar skugga á þessi hátíðar-
höld að ekki tókst að ná samkomulagi
við sjómenn um fiskverð, eða heildar-
samstöðu sem æskilegast er. Illt er að
afkoma fiskvinnslunnar skuli vera svo
léleg að hún getur ekki greitt það fyrir
fiskinn sem er nauðsynlegt til þess að
búa sjómönnum viðunandi kjör.
Sumir halda ef til viU að unnt sé að
leiðrétta þau mistök sem orðið hafa í
efnahagsmálum með því að þrengja
sem mest að sjávarútveginum. Það er
mikill misskilningur. Sumir halda ef
til vill að við getum Ufað af því að lána
hver öðrum fjármagn með háum
vöxtum. Það er einnig mikiU miskiln-
ingur. Af sjávaraflanum Ufum við og
munum Ufa. Að sjávarútvegi og fisk-
vinnslu verður því að búa vel. Sækja
verður sjóinn á bestu skipum. Búa
verður sjómönnum hina fullkomn-
ustu aðstöðu og bjóða þeim kjör sem
eru góð. Því verður fiskvinnslan að
hafa þann rekstrargrundvöU sem gerir
henni kleift að greiða það fyrir fiskinn
sem nauðsynlegt er til þess að undir
slíku verði staðið. Þá getum við
jafnframt gert þá kröfu að sjávarafl-
inn verði ætíð nýttur þannig að sem
mestur arður verði fyrir þjóðarbúið
og okkur öll. Aðeins þannig má
tryggja afkomu og velferð hinnar
íslensku þjóðar.
Með þeim orðum og þeirri ósk lýk
ég þessu ávarpi og óska sjómönnum
farsældar um alla framtíð.
Illlllllil fiskeldi iuij: :i: i: :i' ;;r .. ........ .... ........ ............ ........ ....................................................................
Byggðastofnun lánaði 44
millj. kr. til f iskeldis 1987
Samkvæmt skýrslu Byggðastofnunar árið 1987, sem
kom út fyrir skömmu kemur fram, að alls greiddi stofnunin
út rúmlega 44 millj. kr. í lán til 12 fiskeldisstöðva víðsvegar
um land, en tvær þessara stöðva eru hafbeitarstöðvar.
Fiskeldisstöðin Miklilax hf. í Skagafirði hlaut hæsta Iánið
eða 17 millj. kr., Óslax hf. í Ólafsfirði 9 millj. og
Sveinseyrarlax í Tálknafirði 5 millj. kr. svo þrjú hæstu
lánin séu nefnd. Stuðningur þessi er tvímælalaust mikilvæg-
ur fyrir aðilana og gerir þeim kleift að ráða betur fram úr
ýmsum byrjunarörðugleikum, sem þeir þurfa að glíma við.
Eldiskerin við fískeldisstöðina Óslax hf. á Ólafsfírði. (Mynd: Öm Þórarínsson)
Stuðningur við hafbeit
álaxi rýr
í erindi, sem Snorri Tómasson
hjá Framkvæmdasjóði íslands
flutti á hafbeitarráðstefnu Veiði-
málastofnunar, sem haldin var í
apríl s.l. skýrði hann frá þeim
lánum sem Framkvæmdasjóður
hafði lánað til fjárfestinga í fiskeldi
seinustu árin og sömuleiðis heildar-
lánum og styrkjum, sem Byggða-
sjóður hefði lagt til. Þannig hafði
Framkvæmdasjóður lánað á árun-
um 1984 til 1987 alls 873,5 millj. kr
á verðlagi í mars 1988. Snorri gat
þess að sá hluti lánanna, sem til
hafbeitarframkvæmda hefði
runnið, væri næsta rýr. Hins vegar
hefði Byggðasjóður veitt lán og
styrki til hafbeitartilrauna þótt í
smáum stíl væri, því stjórnvöld
hefðu jafnan talið að hafbeit ætti
framtíð fyrir sér á íslandi. Byggða-
sjóður hefði lánað og styrkt haf-
beitarframkvæmdir á árunum 1982
til 1986 með alls 5,5 millj. kr.
Snorri Tómasson sagði að þau
lán, sem að einhverju leyti mætti
rekja til hafbeitarframkvæmda
væru í tengslum við seiðastöðvar
sem stæðu við sjó. Sá hluti fram-
kvæmda sem snerti hafbeitarslepp-
ingu/móttöku hefði í þessum tilvik-
um verið hverfandi liður í heildar-
kostnaði þessara stöðva. Snorri
taldi þessa aðstöðu sérstaklega
mikilvæga hjá þeim seiðaeldis-
stöðvum sem stæðu við sjó. Seiða-
stöðvar með hafbeitarmöguleika
hlytu að skoðast sem verðmætari
eign (veð) heldur en aðrar, og því
fyllilega réttmætt að veita fjárfest-
ingarlán til byggingar þeirra.
Danski
fiskeldissjóðurinn
í Danmörku er sérstakur sjóður
sem nefnist „Dansk Örredfond“,
sem styrkir átak til aukningar í
framleiðni í fiskeldi og sölu afurða
þess. Tekjur sjóðsins er sérstakt
gjald, sem lagt er á framleiðsluna.
Gjald þetta er sem svarar 94 aurar
íslenskir á hvert framleitt kíló af
silungi. Með stjórn sjóðsins fara
fulltrúar tilnefndir af fiskveiðiráð-
herra, félagi danskra eldisstöðva
og útflytjendum silungs.
Tekjur danska fiskeldissjóðsins
voru á árinu 1987 samtals tæpl. 3
millj. danskra króna eða 20 millj.
íslenskar krónur. Stærstu útgjalda-
liðir sjóðsins á því ári voru til
auglýsingaherferðar í Danmörku
og Þýskalandi rúmlega 1 rnillj.
danskra króna og til framleiðni-
aukningar rúmlega 400 þús. dansk-
ar krónur. Þá var varið til rann-
sókna á fiskafóðri og umhverfis-
þáttum tæplega V5 millj. dkr. og
sjúkdómaeftirlits 765 þús. dkr.
Stöðva leyf isveitingar
til kvíaeldis
Danir stöðvuðu útgáfu leyfa til
kvíaeldis í danskri lögsögu í árs-
byrjun 1987 og nýlega hefur Um-
hverfismálastjórnin ákveðið að
þessi ákvörðun gildi til ársins 1990,
samkvæmt upplýsingum „Norsk
Fiskeoppdrett“.
Stöðvun þessi gildir bæði fyrir
nýjar kvíar og stækkun eldri kvía-
stöðva. Auk þess hefur umhverfis-
stjórnin sett hámark á fóðurnotkun
og eru það 7 þús. lestir á ári. Þeir
35 aðilar, sem reka kvíaeldi hafa
leyfi til að framleiða samtals 5 þús.
lestir af regnbogasilungi, en fram-
leiddu á árinu 1986 um 70 af
hundraði þessa magns, og voru
fimm aðilar með leyfi með yfir 200
tonn hver.
Ólöglegt fiskeldi í Noregi
í Noregi þarf sérstakt leyfi til að
starfrækja fiskeldi hvort heldur
sem er á landi eða kvíaeldi í sjó.
Nokkur brögð eru að því að norskir
aðilar séu með fiskeldi án þess að
hafa til þess tilskilin leyfi. Þannig
er talið að t.d. við strönd Skagerak
séu þónokkur brögð að því, að
menn séu með ólöglegt fiskeldi,
samkvæmt því sem greint er frá í
„Fiskaren" nýlega. Hversu margar
þessar stöðvar eru veit víst enginn
með vissu.
Talið er að skýringa þessa sé
m.a. að leita til þess, að töluvert
langur tími líður á milli þess að
úthlutað er leyfum til fiskeldis.
Menn treysti á, að þeir fái leyfi
þegar þeim verður úthlutað næst.
Seinast var úthlutað leyfum á fyrr-
greindu svæði árið 1985 og næsta
afgreiðsla verður ekki fyrr en árið
1989.
Eigendur fiskeldisstöðva með
leyfi eru mjög óánægðir með þessa
þróun. Mönnum finnst þetta virð-
ingarleysi við lög og reglur forkast-
anlegt. Þá spilli það fyrir þeim
löglegu stöðvum á markaði. Þá
spilar mengunarþátturinn inn í
þessa mynd.
Það tekur stjórnvöld frá 12 til 18
mánuði að fjalla um umsóknir um
nýjar stöðvar og afgreiða málið,
sem mönnum finnst vera alltof
langur tími. En umsóknir eru
margar og hafa verður samband
við ýmsa aðila og skoða hlutina vel
áður en unnt er að afgreiða málið.
í Noregi öllum fjölgaði eldis-
stöðvum með matfiskaeldi á laxi
og silungi á árinu 1987 úr 693
talsins í 747 stöðvar eða rúm-
lega 50 stöðvar. Heildarrúmmál
eldisrýmis í stöðvunum mun fræði-
lega séð vera um 5,4 milljónir
rúmmetra. Gert er ráð fyrir að
eldisrými muni vaxa vcrulega á
þessu ári, ef opinberir aðilar heim-
ila aukningu á hámarkseldisrými
hjá einstakri stöð er næmi 50% eða
úr 8 þúsund rúmmetrum í 12
þúsund rúmmetra eins og atvinnu-
greinin hefur lagt til að leyft verði.
í fyrra voru sett út í kvíar um 43
milljónir laxaseiða og á þessu ári
var gert ráð fyrir að fjöldinn yrði
50-55 milljónir seiða. Nú er spurn-
ingin, eftir það mikla áfall sem
norskt fiskeldi varð fyrir af völdum
þörungaplágunnar miklu, hver
verða áhrif þess á ásetninguna,
seiðafjöldann, sem settur verður í
eldiskvíar á þessu ári. eh