Tíminn - 19.10.1988, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 19. október 19fl8 .... —
Sigla þeir til vísindaveiða á næsta ári?
Mun minni tengsl við hættu viðskiptasambanda af hvalveiðum vísindaáætlunarinnar en heyrst hefur í fjölmiðlum?
Víðtækir árekstrar við
hvalaf riðun ekki Ijósir
Svo viröist sem síöustu daga hafí verið vakinn upp
óþarflega mikill ótti vegna hagsmunaárekstra varðandi hval-
veiðar í vísindaskyni og sölu á sjávarafurðum. Þegar Tíminn
ræddi við nokkra lykilmenn í útflutningi lagmetis og annarra
sjávarafurða kom á daginn að ekki liggur fyrir nein sönnun
þess að tengsl séu á milli hvalveiða okkar í vísindaskyni og
minnkandi sölu á þorski til Long John Silver í Bandaríkjun-
um. Þvert á móti bendir ýmislegt til þess að versnandi staða
þorskseljenda á heimsmarkaði og framboð á s-amerískri
ódýrri lýsu séu helstu áhrifavaldar. Árið 1986 keypti L.J.S.
nær eingöngu þorsk af okkur og Kanadamönnum en nú eru
keyptar ýmsar físktegundir aðrar frá tólf seljendum. Mesta
samkeppnin við þorskinn okkar er nú af aukinni sölu á
argentískri lýsu. Engin staðfesting hefur heldur fengist frá
Bandaríkjunum um að hvalveiðar blandist inn í fískkaupaák-
varðanir L.J.S. á síðustu tveimur árum eða að áróður
friðunarsamtaka á borð við Greenpeace hafí hrifíð.
1989 er lokaár
vísindaveiðanna
Vegna þessa væri því óhætt fyrir
íslendinga að Ijúka við síðasta árið
af fjórum í vísindarannsóknum sín-
um á hvalastofnum en þessar rann-
sóknir verða grunnur að framlagi
íslands á næstu aðalráðstefnu Al-
þjóða hvalveiðiráðsins vorið 1990.
Þar er stefnt að ákvörðun um hvaða
hvalategundir megi veiða í náinni
framtíð og í hve miklum mæli. Að
sögn Jóhanns Sigurjónssonar, sjáv-
arlífræðings í hvalarannsóknum
Hafrannsóknarstofnunar, verður
næsta ár mjög mikilvægt til að hægt
verði að ljúka áætluninni og safna
nauðsynlegum upplýsingum. Á
næsta ári verður lögð mun meiri
áhersla en áður á hvalatalningar úr
lofti og til þess varið um 40-50
milljónum króna. Kostnaðurinn hef-
ur til þessa verið borinn uppi af sölu
á kjöti því sem fallið hefur til við þátt
hvalveiðanna í vísindaáætluninni.
Engum samningum rift
Tengelmann-málið í Pýskalandi
skýrist e.t.v. betur í dag á fyrirhug-
uðum fundi Halldórs Ásgrímssonar
sjávarútvegsráðherra sem hann mun
eiga með æðstu mönnum Sölustofn-
unar lagmetis og fulltrúum Tengel-
mann. Sagði Rafn Sigurðsson,
stjórnarformaður SL, að viðskiptin
við Tengelmann skiptu kannski ekki
höfuðmáli en þau voru um 100
milljónir á síðasta ári. Ekki hefur
fyrr verið selt neitt að ráði til Teng-
elmann-samsteypunnar og ekki er
um að ræða neina riftun á kaupsamn-
ingum enda hefur engin sala á þenn-
an markað verið bundin samningum.
Þannig er Ijóst að sala síðasta árs gat
ekki verið fundið fé í ár og ekki er
heldur um hreint tap að ræða þar
sem lagmeti geymist vel.
Prátt fyrir þessa stöðu hefur SL nú
sent ríkisstjórninni bréf þar sem lagt
er til að rannsóknum á hvalastofnum
við ísland verði lokið án frekari
veiða. Er það von stjórnar SL að
hvalveiðum verði hætt strax svo
hægt verði að bjóða Tengelmann-
fyrirtækinu aftur afurðir fjögurra
fyrirtækja í Kópavogi og á Norður-
landi eystra.
Umhverfisvernd
forstjórans
Ekki hefur enn komið fram nein
staðfesting á því að fleiri aðilar í
Þýskalandi hyggist gefa frá sér sam-
svarandi yfirlýsingu ogTengelmann-
samsteypan um að ekki verði keypt
lagmeti frá íslandi meðan þar eru
stundaðar hvalveiðar. Ótti urn slíkt
mun sprottinn af áhyggjum sölufull-
trúa SL í Þýskalandi. Að sögn kunn-
ugra er talið að ákvörðun Tengel-
mann byggist fyrst og fremst á um-
hverfisverndunaráhuga forstjórans,
þótt viðurkennt sé að stjórnmálvið-
horf Græningja þar í landi sé ein
vísbending um meiri almennan um-
hverfisverndunaráhuga Þjóðverja
en annarra Evrópuþjóða.
Þýskalandsmarkaðurinn opnaðist
ekki að ráði fyrr en Sölustofnunin
ákvað að opna sérstaka söluskrif-
stofu í landinu fyrir þremur árum.
Árangurinn hefur verið góður og er
áætlun þessa árs á þá leið að heildar-
sala lagmetis til Þýskalands nemi um
60% af heildarútflutningi íslenskra
lagmetisafurða. Alls er gert ráð fyrir
að heildarútflutningur nemi um ein-
um og hálfum milljarði króna á
þessu ári.
Long John Silver
Bandaríkjamarkaðurinn hefur
orðið erfiðari með hverju árinu og
er það ekki ný frétt að Long John
Silver, ein stærsta veitingahúsakeðj-
an þar, sé að draga úr kaupum á
þorski. í nýlegri grein í bandaríska
tímaritinu Seafood Leader er þróun
þessi rakin í mjög skýru máli og
birtist hún reyndar í lauslegri þýð-
ingu í Morgunblaðinu í síðustu viku.
Verð á þorski hefur hækkað á nokkr-
um árum í verð sem ekki hefur verið
samkeppnisfært við niðurgreitt
nautakjötsverð en samkeppni við
L.J.S. er hvað hörðust frá hamborg-
ara- og pizzuhúsum.
Árið 1981 varð 30 senta verð-
hækkun á þorskpundinu á sama
tíma og verulegt verðfall varð á
nautakjöti. Um þetta ár segir John
Tobe, forseti Jerrico sem er móður-
fyrirtæki L.J.S., að þeir hafi verið að
keppa á ódýum markaði með dýra
vöru - fisk.
Lýsan frá S-Ameríku
Árið 1986 varð svo úrslitaár fyrir
veitingahúsakeðjur sem sérhæft
höfðu sig í fiskréttum eins og L.J.S.
Þá var tekin sú ákvörðun að leita að
nýjum tegundum til hráefnis og varð
niðurstaðan sú að ódýr lýsa frá
ströndum Argentínu og Uruguay
varð helst til að leysa þorskinn af
hólmi. Þetta ár var brotin upp sú
hefð að L.J.S. keypti aðeins fisk frá
fjórum aðilum, þ.e. íslensku fyrir-
tækjunum tveimur og tveimur
kanadískum fyrirtækjum. Nú hefur
það tvennt gerst að treyst er á mun
fleiri fisktegundir en þorskinn og
fyrirtækin sem keypt er frá eru orðin
tólf talsins víða að úr heiminum.
Niðurstaðan kemur skýrast fram í
orðum innkaupastjórans á fiski, Jim
Ewerett: „Ekki veit ég hvar við
værum staddir ef við hefðum ekki
sýnt lýsunni áhuga.“
Það er því ljóst að verðfall og
sölutregða á þorski á Bandaríkja-
markaði á sínar skýringar í þessari
þróun frekar en nokkru öðru. í
nýlegu samtali við Guðjón B. Ólafs-
son, forstjóra SÍS sem er móðurfyrir-
tæki Iceland Seafood, staðfestir
hann þessar skýringar. Sagði hann
hins vegar að hann hafi trú á því að
við séum' búnir að sjá botninn í
markaðsverði þorsks í Bandaríkjun-
um.
Sovétmenn horfa
líka til Argentínu
Svipaða sögu er að segja af öðrum
stórum sjávarafurðamarkaði íslend-
inga í Sovétríkjunum en þar eygðu
menn von um aukna sölu sem áætluð
var um 282 milljónir íslenskra króna.
Hafa Sovétmenn nú hætt við frekari
kaup á fiskflökum frá íslandi vegna
þess að þeint býðst ódýrari fiskur frá
Argentínu og víðar að frá S-Amer-
íku. Frá þessu var nánar greint í
Tímanum í gær.