Tíminn - 19.10.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 19. október 1988
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Viðvörun
Guðjóns B. Ólafssonar
Guðjón B. Ólafsson, forstjóri Sambands ísl. sam-
vinnufélaga, gerir ástand efnahagsmála og afkomu
fyrirtækja að umtalsefni í viðtali við Kristján
Björnsson, blaðamann Tímans, sl. laugardag.
í þessu viðtali bendir Guðjón sérstaklega á þá
staðreynd, að vegna verðhækkana á sjávarafurðum,
sem verða á árinu 1986 og fram á mitt ár 1987, hafi
þjóðarbúinu áskotnast 10 milljarðar króna umfram
það, sem var árið 1985. Segir hann að allur þessi
tekjuauki þjóðarbúsins hafi farið í eyðslu og efnahags-
þenslu, en útflutningsfyrirtækin hafi ekki notið góðs af,
þegar á reyndi. Fjármagnið, sem útflutningurinn
skapaði, rann til annarra greina og í aðrar þarfir en að
byggja upp útflutningsfyrirtækin.
f þessu sambandi bendir Guðjón á, að gjaldeyris-
þróun hafi verið óhagstæð útflutningi, að fjár-
magnskostnaður sé sligandi byrði á útflutningsfyrir-
tækjum og verðlagsþróunin á síðari hluta árs 1987 og
fram eftir þessu ári hafi komið hart niður á útflutnings-
framleiðslunni. Petta hefur kippt rekstrargrundvelli
undan hinum gjaldeyrisskapandi atvinnuvegum, ekki
síst hraðfrystiiðnaðinum, sem Guðjón B. Ólafsson
segir að sé og muni verða um ófyrirsjáanlega framtíð
undirstöðuatvinnugrein á íslandi.
í viðtalinu við Tímann upplýsir Guðjón B. Ólafsson,
að fjármagnskostnaður Sambands ísl. samvinnufélaga
á átta mánuðum líðandi árs sé einn milljarður króna
og segir að þessi kostnaður sé tíu sinnum meiri en
eðlilegt myndi teljast hjá sambærilegum fyrirtækjum
erlendis. Um fjármagnskostnað frystihúsa almennt
segir hann að fjöldi slíkra fyrirtækja hér á landi beri
nettó-fjármagnskostnað á bilinu 10-25% af heildar-
sölu. Til samanburðar nefnir Guðjón, að í Danmörku
sé það talið alvarlegt mál, ef fjármagnskostnaður
frystihúsa fer yfir 2% af heildarsölu og bætir því við að
enginn atvinnurekstur á íslandi hafi skilyrði til þess að
greiða tíu sinnum hærri fjármagnskostnað eða meira
en sambærilegur rekstur í öðrum löndum.
í viðtalinu dregur Guðjón B. Ólafsson upp dökka
mynd af horfum í atvinnu- og efnahagsmálum á
næstunni. Hann segir að þjóðfélagið sé að fara í
gegnum tímabil, þar sem menn verði að borga fyrir þau
mistök, sem orðið hafa í efnahagsstjórn og efnahags-
þróun. Að því leyti til megi tala um neyðarástand, að
nú verði að breyta til frá þeirri stefnu sem íslendingar
hafa tamið sér, m.a. hvað varðar þenslu og offjárfest-
ingu, sem ekki skilar arði.
Hann kveðst óttast núverandi horfur í atvinnumál-
umpog það svo að 9&mdráttur geti leitt til atvinnuleysis
á síðari hluta þessa árs og byrjun hins næsta. Hann
bendir á að gjaldþrot fyrirtækja dynji nú yfir og fjöldi
fyrirtækja neyðist til að fækka starfsfólki og leggja
niður starfseiningar. Hann telur því, að fleira þurfi til
að koma, til þess að bæta starfsskilyrði útflutnings-
greina, en þær ráðstafanir sem ríkisstjórnin hefur
þegar gert, þótt ástæðulaust sé að vanmeta þær út af
fyrir sig.
í orðum Guðjóns B. Ólafssonar felast ábendingarog
viðvaranir, sem skylt er að veita athygli.
garri
llllllll

Bragð er að
Þau mcrku tíðindi hafa gerst að
D V hefur komið auga á að citthvað
sé að í rekstri þjóðarbúsins. Þetta
mátti sjá í leiðara hlaðsins á mán-
udag.
Þar er rekið upp ramakvein út af
því að við stefnum núna inn í
samdráttarskeið. Þar segir að hcr
hafi verið skortur á vinnuafli en
með vetrinum geti hér orðið at-
vinnuleysi. Nú þegar hafi orðið hér
nokkur stór gjaldþrot, en næsta ár
verði ár hinna mörgu gjaldþrota.
Auk þess muni fleiri fyrirtæki
fækka starfsfólki, án þess að önnur
geti tekið við nema hluta þess fólks
sem missi vinnu.
Þarna segir líka að þegar séu
margir hættir að greiða reikninga
sína og vanskilin hlaðist upp hvar-
vetna í þjóðfélaginu. Hrun eins.
fyrirtækis dragi þannig fleiri með
sér. Og í þessuin dúr er haldið
áfram þarna. Spáð er samdrætti í
þjóðfélaginu á næsta ári, sem al-
menningur verði að taka á sig
byröar út af.
Vitið þér enn?
Alltaf er nú ánægjulegt þegar
menn, sem setið hafa í fílabeins-
turni, átta sig allt í einu. Ef þeir á
DV hefðu til dæmis lagt það í vana
sinn það sem af er þessu ári að lesa
Tíniann, þá hefðu þeir ekki þurft
að afhjúpa sig sVo rækilega sem
þeir gera hér. Það hefur legið fyrir
að minnsta kosti frá þvi í byrjun
þessa árs að frystingin í landinu
berðist í bökkum og stefndi í þrot
ef ekkert væri að gert.
Það virðist líka hafa farið fram
hjá þeim á DV að hér urðu stjórn-
arskipti á dögunum. Ástæðan var
sú að sjálfstæðismenn fengust ekk-
ert til að gera í málum frystingar-
innar, og þess vegna sáu framsókn-
armenn og alþýðuflokksmenn ekki
aðra leið en að hætta samstarfinu
við þá og finna sér nýja bandamenn
til að ráðast á vandann.
Lika má upplýsa þá á DV um
það, sem trúlega hefur farið fram
hjá þcim líka, að núna er ný
ríkisstjórn önnum kafin við það
verkefni að rétta af hag undirstoðu-
grcinanna í landinu. Eins og þeir á
DV benda réttilega á má búast við
því að þetta geti kostað almenning
í landinu einhverjar fórnir.
Að því er hins vegar að gæta að
hefðu þeirra eigin flokksmenn í
Sjálfstæðisflokknum fengist til að
taka á vandanum þegar á síðasta
ári þá væru lítil vandamál í dag.
Vandi dagsins í dag stafar ekki síst
af því að fjármagnskostnaður fyrir-
tækja hefur allt of lengi verið
óhæfilega hár. Ef þar hefði verið
komið á nauðsynlegri leiðréttingu
fyrir svo sem ári þá væri vandinn
núna ekki nema brot af því sem
hann er. Kunnugir eru nefnilega
nokkuð sammála um að í því efni
hafi frjálshyggjan fengið að grass-
era allt of lengi, og til stórtjóns
fyrir atvinnulífið.
Vaxandi vanskil
Og sé svo komið að þeir á DV
séu hugsanlcga farnir að fmna fyrir
því að erfiðar gangi nú í dag að
innheimta auglýsingareikninga
blaðsins en áður þá er á því einföld
skýring. Jafnvel þó að þeir viti
hana ekki sjálfir, eftir þessum
leiðara að dæma.
Skýringin cr sú að íslenska þjóð-
félagið stendur og fellur nánast allt
saman með því að fiskveiðar og
fiskvinnsla hafi eðlilegan rekstrar-
grundvöll og komist þokkalega af.
Ef þessar greinar eru þrautpíndar
með allt of háum vöxtum þá eru
áhrif þess tiltölulega mjög fljót að
koma fram út um allt þjóðfélagið.
Þjónustugreinarnar lifa nefni-
lega meira eða minna á þessum
undirstöðugreinum. Ef frystihúsin
hafa ekki lengur næga peninga
aflögu til að standa í skilum við
þjónustufyrirtækin þá lenda þau
fyrr eða síðar í vanskilum líka. Þar
verður víxlverkun sem veldur því
að þau enda með því að geta ekki
heldur greitt reikninga sína. neyö-
ast til að fækka fólki og verða
jafnvel gjaldþrota.
Frjálshyggjan, sem DV berst
hvað harðast fyrir í orði, hefur
þannig á sér skuggahliðar. Hér
birtust þessar skuggahliðar í því að
frelsið ■ vaxtamálum gekk út í
algjörar öfgar og var farið að
mergsjúga hjá okkur undirstöð-
una. Afleiðingarnar eru núna að
koma í Ijós sem erfiðleikar ■ rekstri
þjónustufyrirtækja. Ef spá DV um
fjöldagjaldþrot og atvinnuleysi á
næsta ári gengur eftir má því með
sanni segja að frjálshyggjuævintýr-
ið í vaxtamálunum hafi reynst
þjóðinni dýrt. Vonandi læra frjáls-
hyggjupostularnir á DV eitthvaö
af því líka. Garri.
llllllHIIHHllll VÍTTOG BREITT llllllllllllllllllllM
Hin nýja stétt
Mikill jafnréttiskliður fór um
þjóðina þegar 111. löggjafarþingið
kaus forseta sameinaðs þings.
Þingmenn báru nefnilega gæfu til
að kjósa Guðrúnu Helgadóttur í
embættið og um kvöldið hófst
fyrsta frétt allra ljósvakamiðlanna
á sömu setningunni - brotið hefur
verið blað í sögu Alþingis. Ekki
dró úr ánægjunni að báðir varafor-
setar sameinaðs þings eru úr hópi
kvenkyns þingmanna.
Ef einhverjum kynni að detta í
hug að Guðrún hafi verið kosin í
embættið vegna þess að ekki var
rúm fyrir hana á ráðherralista
flokks síns eru slíkt hugarórar
einir. Það hefur verið vendilega frá
því skýrt að sú er alls ekki ástæðan
heldur hafi eingöngu réttlætis-
kennd þingmanna og uppgjör við
samvisku þeirra ráðið því að kona
var kosin til virðulegasta embættis
Alþingis.
En hvaða hvatir sem legið hafa
að baki kosningunni er Guðrún
áreiðanlega vel að henni komin og
engin hætta er á öðru en að vara-
forsetar sinni sínum skyldum af
fullri reisn.
Blaðabrot
Það er sem sagt enn einu sinni
búið að brjóta blað í kynjabardag-
anum mikla og allir eru svaka
lukkulegir með alla þrjá forseta
sameinaðs þings og þá jafnréttis-
hugsjón sem kósning þeirra endur-
speglar. Karlarnir þykjast vel hafa
gert að afsala kynborinni hefð til
forsetaembættis sameinaðs þings,
Kvennaflokkskonur hafa unnið
mikinn sigur því takmark þeirra er
konur til áhrifa án tillits til hvar í
flokki þær standa, nema í breska
íhaldsflokknum. Þar er kvenna-
frami ekkert að marka. Og konur
allra flokka horfa með stolti til hins
háa embættis forseta sameinaðs
þings og hlusta á fjölmiðlafólkið
endurtaka æ ofan í æ hve hagur
þeirra hafi vænkast með blaðbrot-
inu í þingsögunni.
En mitt í allri fagnaðarvímunni
yfir því að jafnréttishugsjónin sé
að rætast með háembættistöku
kvenna er tónninn sendur norðan
frá Akureyri að þetta sé allt í plati
og að nú hafi karlafurtarnir rétt
einu sinni sýnt hug sinn til k\>enna
og að kosning forseta sameináðs sé
ekki annað en enn eitt vélabragðið
til að lítillækka konur og kúgá.
Lymskuleg vélabrögð
Bergljót Rafnar, bæjarfulltrúi á
Akureyri, hellir úr skálum vand-
lætingar sinnar á 21. síðu Morgun-
blaðsins í gær og fer mikinn: „Mik-
ið lifandis ósköp varð ég sár og reið
þegar ég heyrði í fréttum að í
embætti forseta og 1. og 2. vara-
forseta sameinaðs Alþingis hefðu
verið kosnar þrjár konur.“
í Ijós kemur að allt eru þetta
bellibrögð karlanna sem eru svo
snjallir að vera nú búnir að búa til
nýja kvennastétt. Hin nýja stétt er
auðvitað forsetar sameinaðs og er
helst að skilja að hún sé heldur
snautleg eins og í pottinn er búið.
Af skarpskyggni sér Bergljót að
hinir lymskufullu karlar hafa látið
eins og þeir væru að stuðla að
jafnrétti og hampa kvenfólkinu.
En hvað voru þeir að gera? Jú, þeir
voru að afgreiða þrjár konur í eitt
embætti!!!
Þegar búið er að koma upp um
strákana og hið þríeina embætti
nýju kvennastéttarinnar dettur
manni helst í hug að áður fyrr hafi
þríhöfða þurs setið í forsetastóli
sameinaðs þings. Það er að segja
samkvæmt skilgreiningu að
norðan.
En rök Bergljótar Rafnar eru í
rauninni einföld. Hennar hug-
myndir um jafnrétti eru að karlar
og konur deili með sér völdum og
ábyrgð. Hvort það á aftur á móti
upp á pallborðið hjá þeim sem ávallt
klifa á þeirri hugsjón að sumir eigi
að vera jafnréttari,en aðrir, er svo
annað mál.
En ó^köp er orpið vandlifað í
henni verslu þegar sama embættis-
kosningin ber jafnréttishugsjón-
inni fagurt vitni og er mikill sigur
fyrir Guðrúnu og kynsystur hennar
og er jafnframt dæmi um lúalega
meðferð karla á konunum og sýnir
kvenfyrirlitningu þeirra svart á
hvítu.
Að minnsta kosti eru karlar
Tímans sýolítið ruglaðir í ríminu,
eins og stundum áður þegar þeir
sqm hafa vit á jafnrétti fara að
újtlista í hverju það felst. OÓ