Tíminn - 28.12.1988, Síða 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 28. desember 1988
Kúbanir nafa engin
vettlingatök í baráttu
sinni gegn eyðni
Kúbanskir hermenn í Angóla eru í sérstakri eyðnihættu og settir í 45 daga sóttkví þegar þeir koma heim.
Meðhöndlist eins
og aðrar plágur
í augum José Fernández Yero,
forstjóra ónæmisrannsóknastofn-
unarinnar í Havana, er eyðni bara
ein plágan enn. „Fyrst lifrarbólgu-
sjúklingar verða að vera í sóttkví,
hví þá ekki eyðnismitaðir?" spyr
hann.
Hann undrast að baráttuaðferðir
Kúbumanna gegn eyðni skuli ein-
mitt fá góðar undirtektir hjá „aftur-
haldssömum hópum í Evrópu".
Ástæðan er sú að í hópi andstæð-
inga Kúbumanna eru fremstir í
flokki afturhaldssamir hópar í
Bandaríkjunum, einkum þeir sem
reka áróðursútvarpsstöðina „Ra-
dio Marti“ á Miami og eru óþreyt-
andi að senda út skelfingarfrásagn-
ir í Orwellskum stíl um eyðnibar-
áttuna á sykureynni.
í útvarpssendingunum er sagt
frá því að sérstakar lögreglusveitir
séu á höttunum eftir eyðnisjúkum
og þegar þeir eru snuðraðir uppi sé
plastpokum, með loftgötum,
steypt yfir höfuð þeirra og þeir
síðan dregnir á braut, til einangr-
unarbúða og sjáist atdrei framar.
Fernández Yero fullyrðir þvert á
móti að embættismenn Castros hafi
enn aldrei sent lögregluna á eyðni-
sjúklinga. Það kann að vera rétt.
En þó að lögreglunni sé ekki beitt
í málinu er framganga Kúbumanna
gegn eyðniplágunni afar hörð og
óvægin.
Ætia strax að ná
tökum á plágunni
Með fjöldarannsóknum og
strangri beitingu laga um farsóttir
gerir ríkisstjórn Fidels Castro til-
raun til að ná strax tökum á því
sem opinberlega var í upphafi
kallað „afleiðing vestrænnar úr-
kynjunar".
Síðan sú yfirlýsing var látin út
ganga hefur komið fram í tímarit-
inu „Prisma“, sem gefið er út í
Havana, að „eins og eyja er um-
kringd vatni er Kúba umkringd
hafi af eyðni“. Þar er átt við
nágrennið við Bandaríkin, Haiti,
ferðamannaeyjarnar í Karabíska
hafinu, Mexíkó og Brasilíu, svo að
dæmi séu nefnd.
Samt sem áður hefur eyðniplág-
an áreiðanlega þegar borist til
eyjarinnar, og þar hafa ekki bara
ferðamenn átt hlut að máli.
Kommúnistastjórnin á Kúbu hefur
á undanförnum 15 árum sent
300.000 hermenn og 400.000 menn
í þróunaraðstoð til Angólu og
annarra afrískra bræðralanda þar
sem eyðnivírusinn er mjög út-
breiddur.
Afríkufararnir
í sérstakri hættu
Óttinn um heilsufar þessara Afr-
íkufara varð til þess að þegar á
árinu 1983 gripu kúbönsk yfirvöld
til aðgerða. Sérhver sá sem hélt
heim frá Afríku var settur í 45 daga
sóttkví. Séð var til þess að hermenn
sem særðust í Afríku fengju hreint
blóð heiman að svo að þeir yrðu
ekki að eiga á hættu að fá smitað
blóð úr heimamönnum við blóð-
gjafir.
—
En Kúbumenn létu ekki lengi
þar við sitja. Víðtæk upplýsinga-
og fræðsluherferð var sett í gang,
ogsamhliða henni rannsóknaráætl-
un sem þegar til langs tíma er litið
gæti náð til alls þess hluta þjóðar-
innar stundar kynlíf, sex milljóna
manna.
Vísindamenn við ónæmisrann-
sóknastofnunina fundu upp hrað-
virka og ódýra eyðniprófunarað-
ferð. Til þessa hafa, auk þeirra sem
komið hafa tilbaka frá Angóla, 2,5
milljónir manns gengist undir slíka
prófun nauðugir viljugir. í þeim
hópi eru blóðgjafar, þungaðar
konur, vændiskonur, hommar,
Kúbumenn sem hafa haft tengsl
við útlendinga og útlendingar, sem
dveljast í landinu lengur en þrjá
mánuði.
Auk þess verður hver sá sem
leitar til læknis eða sjúkrahúss,
prófaður án frekari vafninga. Eit-
urlyfjasjúklingar, sem eru í sér-
stakri hættu, eru ekki til á Kúbu
samkvæmt opinberri skilgreiningu.
„Aðferð Kúbumanna tii
fyrirmyndar“ segja sumir
Niðurstaðan úr fjöldarannsókn-
unum er sú að fundist hafa 250
smitaðir af HlV-vírusnum og 39
sem orðnir eru veikir. Nú hafa
þegar dáið 6 manns á Kúbu úr
eyðni.
Ronald St. John, yfirmanni Al-
amerísku heilbrigðisstofnunarinn-
ar í Washington, líst mjög vel á
aðferð Kúbumanna og segir að
hún ætti að verða tekin til fyrir-
myndar alls staðar.
Sjúklingunum á Kúbu, svo og
þeim sem mælast með smit, er
komið fyrir á gömlu sveitasetri sem
breytt hefur verið í nýtískulegt
heilsuhæli í um 30 km fjarlægð frá
Havana. Þar eyða fárveikir eyðni-
sjúklingar síðustu dögunum á
herragarðinum gamla, sem um-
kringdur er grónum görðum. Þeir
smituðu hafast við í þrem einnar
hæðar hvítmáluðum nýbyggingum.
Þeir sem vilja koma í heimsókn
verða að fá til þess sérstakt leyfi og
framvísa því til dyravarðarins, sem
er eini varðmaðurinn á svæðinu.
„Þetta er alls ekkert fangelsi,“
segir kúbanskur læknir. Sjúkling-
arnir geta tekið sér gönguferð að
sjónum og heimsótt fjölskyldur
sínar sem ríkið sér um að styðja
fjárhagslega. Margir þeirra smit-
uðu hafa sótt vinnu í nágrannabæ.
Dveljast á hælinu af
fúsum og frjálsum vilja
Þeim sem þegar eru veikir hafa
opinberir aðilar komið þar fyrir,
en þeir smituðu eru þar af fúsum
og frjálsum vilja segir embættis-
maður heilbrigðisráðuneytisins í
Havana. Heimilislæknarnir þeirra
hafa sannfært þá um að þeim líði
betur þannig.
Reyndar viðurkennir annar sér-
fræðingur ráðuneytisins, að sá sem
smit hefur fundist hjá sé oft undir
slíkum þrýstingi frá læknum,
vinum, nágrönnum og vinnufélög-
um, að hann eigi ekki annarra
kosta völ en að fá vist á heilsuhæl-
inu. Og það er til þessa sem
útvarpsstöðin í Miami vísar, þegar
hún talar um „eftirlit nágrannans".
„Hættuleg og
ábyrgðarlaus stefna
í Evrópu og Banda-
ríkjunum“
Fernández Yero forstjóri
ónæmisstofnunarinnar ber litla
virðingu fyrir málflutningi þeirra
aðila í Bandaríkjunum og Evrópu
sem gagnrýna stefnu Kúbumanna
mest. Hann segir hina frjálslyndu
stefnu þeirra í baráttunni við eyðni
hættulega og ábyrgðarlausa. Hins
vegar beri sú kúbanska einfaldlega
árangur. Þegar allt komi til alls sé
eyja Castros eina landið í veröld-
inni þar sem dregið hafi úr út-
breiðslu plágunnar.
Kúbumenn hafa brugðist hart við í tilraun við að firra
land sitt plágunni eyðni sem nú er orðin alþjóðleg. Þar fara
nú fram almennar rannsóknir á fullorðnum, og eyðnisjúkir
og eyðnismitaðir eru settir í sóttkví. Ekkert annað land
berst eins hatrammri baráttu gegn plágunni og frá þeirri
baráttu segir nýlega í þýska blaðinu Der Spiegel.