Tíminn - 04.02.1989, Qupperneq 6

6 Tíminn
Laugardagur 4. febrúar 1989
Júlíus Sólnes formaður Ðorgaraflokksins í helgarviðtali Tímans:
„Við erum í hlutverki
holdsveika mannsins!"
Hvað gerist á fundi flokksráðs og aðalstjórnar Borg-
araflokksins? Ganga þingmenn flokksins inn í ríkis-
stjórnina? Ef ekki, hvað ber á milli? Gengur hluti
flokksins til liðs við stjórnina? Hverjir verða ráðherrar?
Hver er staða Alberts innan þess flokks sem stofnaður
var í kringum hann sjálfan? Hver er staðan að mati
Júlíusar Sólness formanns Borgaraflokksins?
„ Við lögðum í upphafi fram mjög
ítarlegar hugmyndir um skattabreyt-
ingar, eins konar blöndu af því sem við
viidum fá lagfært strax og því sem við
getum sætt okkur við að verði fram-
kvæmt á lengri tíma. Margt af því voru
óljósar hugmyndir sem við höfðum
ekki haft tækifæri til að fá mctnar. Nú
liggur þetta allt Ijóst fyrir og það sem
málið snýst um á þessari stundu, er
hvort gengið verður að kröfum okkar
um að söluskattur af matvælum verði
felldur niður, eða a.m.k. lækkaður.
Ég held að við, bæði talsmenn Borg-
araflokksins og ríkisstjórnarinnar séum
sammála um að matvælaverð á íslandi
er of hátt. Það verður að lækka og ég
tel að það sé sú besta kjarabót sem
hægt er að bjóða lágtekjufólki og
barnafjölskyldum upp á.“
Á að fóma matarskattinum
fyrir gengisfellingu?
- Hafið þið bent á einhverjar leiðir
til tekjuöflunar fyrir ríkssjóð á móti?
„Við gerum okkur að sjálfsögðu
grein fyrir því að staða ríkissjóðs er
ekki sem best og það er erfitt að skera
tekjuöflunarkerfið mikið niður. Engu
að síður teljum við þetta sanngjarnan
og ásættanlegan fórnarkostnað fyrir
ríkissjóð. Það að lækka vcrð á innlend-
um matvælum er nauðsynlegt til að ná
sátt á vinnumarkaðinum, því það er
alveg ljóst að hér verður ekki náð fram
skynsamlegum kjarasamningum á
næstunni án þess að ríkisvaldið grípi
þar inní. Það virðast líka allir vera
sammála um að til róttækra aðgerða
verði að grípa til að bæta stöðu útflutn-
ingsatvinnuveganna og að ráðast þurfi
gegn viðskiptahallanum, sem erorðinn
þjóðarmein. Lækkun á gengi íslensku
krónunnar er fyrirsjáanleg og það er
ekki hægt að bjóða launafólki upp á
það eina ferðina enn að það taki á sig
afleiðingar gengisfellingar. Lækkun g
söluskatti á matvæli er sú aðgerð sem
gæti vegið upp á móti gengisfellingu.
Þetta gæti vissulega farið illa með
ríkissjóð, en það er íhugunarefni hvort
eigi bara að hugsa um afkomu ríkis-
sjóðs og kerfisins en minna um afkomu
heimilanna og atvinnufyrirtækjanna“.
- Nú liggur fyrir að það kostar
ríkissjóð rúma 3 milljarða að fella
algerlega niður söluskatt af matvælum.
Hafið þið engar tillögur um tekjuöflun
á móti?
„Það verður að segja eins og er að
við teljum það ásættanlegt að einhver
halli verði á rekstri ríkissjóðs á þessu
ári, sé litið á það sem fórnarkostnað af
hálfu ríkissjóðs til að lagfæra stöðu
atvinnuveganna og tryggja afkomu
heimilanna. Við höfum bent á að þetta
yrði aldrei gert fyrr en í fyrsta lagi þann
1. mars. Þá er þegar búið að innheimta
fullan söluskatt af matvælum í tvo
mánuði. Komi þetta til með að hækka
kaupmátt heimilanna má ekki líta á
þetta sem glatað fé. Ríkissjóður græðir
auðvitað af aukinni veltu á öðrum
sviðum. Við höfum líka spurt hvort
ekki hafi verið gengið of langt með því
að afnema alla ytri tolla við áramótin
1987-1988. Einnig má huga að auknum
niðurskurði ríkisútgjalda“.
Niðurstaða verður
að liggja fyrir í dag
- Verður skorið úr því í dag hvort
Borgaraflokkurinn gengur til liðs við
ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar
eða ekki?
Við höldum aðalfund og flokksráð-
stefnu á Selfossi á laugardag og frá
upphafi hefur verið reiknað með því að
þar væri hægt að leggja spilin á borðið.
Hins vegar gerðum við ráð fyrir því að
vera komnir miklu lengra og mér finnst
að tíminn hafi verið notaður mjög illa.
Við gerðum ráð fyrir að ef af samstarf-
inu yrði gætum við lagt fram drög að
málefnasamningi og skiptingu ráðu-
neyta fyrir fundinn. Nú er ljóst að það
verðurekki. Annað hvort erflokkurinn
í stjórn eða stjórnarandstöðu, það er
ekki hægt að vera þar mitt á milli. Þess
vegna teljum við að niðurstaða verði að
liggja fyrir um helgina til þess að ég geti
þar tilkynnt aðalstjórninni að það sé
komið samkomuiag og eigi bara eftir
að ganga frá lausum endum og forms-
atriðum, eða lýst því yfir að það hafi
slitnað upp úr þessum viðræðum.
Við munum skýra frá því á þessum
opna fundi hver lendingin verður. Sé
þá samkomulag í burðarliðnum mun-
um við að sjálfsögðu ekki skýra frá í
hverju það er fólgið. Þá verður aðal-
stjórnin væntanlega kölluð saman aftur
um miðja næstu viku til að slá botn í
þetta“.
Allir eða enginn
- Eru allir þingmenn flokksins, fyrir
utan Albert, samstíga í þessum viðræð-
um?
„ Annað hvort fer allur flokkurinn í
stjórn eða ekki. Það hefur alltaf legið
ljóst fyrir að Albert er mótfallinn því
að ganga til samstarfs við þá flokka sem
nú mynda ríkisstjórn, en hann er bara
einn þingmaður í þingflokknum með
þá skoðun og auðvitað verður meiri-
hlutinn að ráða því hvað verður gert.
Ég hef litið svo á að ef mikill meirihluti
flokksstjórnarinnar vill ganga til sam-
starfs á þeim grundvelli sem hugsanlega
næst, þá stendur allur flokkurinn þar á
bakvið“.
Það viQa allir losna við okkur
- Hvað um þær sögusagnir að Óli Þ.
Guðbjartsson sé á leiðinni yfir í
Alþýðuflokkinn og að Inga Birni standi
til boða sæti Friðjóns Þórðarsonar á
lista Sjálfstæðisflokksins á Vestur-
landi?
„Ég held að þessar sögur séu fyrst og
fremst búnar til af andstæðingum
okkar, því það er ekkert launungarmál
að við eru fyrir ýmsum í pólitíkinni.
Það er t.d. keppikefli sjálfstæðismanna
að losna við okkur og þess vegna hlýtur
að vera alveg til valið að koma slíkum
sögum af stað til að gera okkur tor-
tryggilega. Maður skilur alveg hvað
liggur þarna að baki. Það má ef'til vill
segja að Borgaraflokkurinn sé í hlut-
verki holdsveika mannsins í pólitíkinni,
það vilja helst allir losna við okkur.
Þess vegna er reynt að kynda undir
allar sögusagnir um sundrung í okkar
röðum og að vissir einstaklingar séu að
kljúfa sig út úr flokknum. Þar er reynt
að neyta allra bragða. Þegar þetta er
skoðað betur sjá allir að þetta fæst ekki
staðist, Sjálfstæðisflokkurinn hefur
a.m.k. hingað til ekki getað skammtað
þingsætum eftir vild á miðju kjörtíma-
bili“.
Albert hlaut að fara
með miklum hávaða
- Hver er staða Alberts innan Borg-
araflokksins?
„Ég hef lært mikið af samstarfinu við
Albert og ég hugsa til þess tímabils sem
við höfum starfað saman með miklu
þakklæti. Við höfum gengið í mjög
strangan og góðan skóla hjá Albert,
hann hefur kennt okkur mikið. Hann
var sá í okkar hópi sem hafði langmesta
reynslu og þekkingu á landsmálum,
sem þingmaður í áratugi og ráðherra
um skeið. Nú hefur að vísu komið upp
þessi ágreiningur um stjórnarþátttöku,
en hann hefur að sjálfsögðu rétt til þess
sem þingmaður að hafa sínar skoðanir.
Engu að síður verður meirihluti
flokksstjórnarinnar að fá að ráða.
Annars er staða Alberts sú að hann
er að kveðja íslensk stjórnmál að sinni
og hverfa til annarra starfa. Við komum
til með að sakna hans og ég er ekki í
nokkrum vafa um að það er mikill
missir fyrir flokkinn að sjá á eftir
Albert. Hann hefur verið ákaflega
sterkur, áhrifamikill og áberandi mað-
ur í íslenskum stjórnmálum. Það gat
enginn búist við því að hann laumaðist
út um einhverjar bakdyr þegar hann
kveddi vettvanginn. Það hlaut að gerast
með miklum hávaða og ég hefði orðið
fyrir vonbrigðum hefði það gerst öðru-
vísi. Flokkurinn myndaðist vegna hans
á sínum tíma og við eigum eftir að sjá
það hvort okkur tekst að halda saman
því fylgi sem Albert kom með. Það er
alveg óráðin gáta og ég hef alltaf gert
mér grein fyrir því að Borgaraflokkur-
inn mun eiga mjög erfiða tíma fram-
undan þegar Albert verður farinn, ef
við ætlum að halda því sem við höfum
náð. Við sjáum þarna á eftir mikilhæf-
um leiðtoga og það er ákaflega erfitt
fyrir okkur að vera án hans. En auðvit-
að erum við engu að síður staðráðin í
að takast á við þá erfiðleika“.
Kosningar óæskilegar nú
- Er þá ekki æskilegt fyrir ykkur að
ekki verði boðað til kosninga á næst-
unni?
„Það væri mjög óæskilegt fyrir okkur
að fara út í kosningar á næstunni, en ef
við náum engu fram af okkar kröfum í
samnihgaviðræðum við stjórnina ger-
um við það samt óhikað. Okkur er ekki
stætt á öðru gagnvart kjósendum
okkar. Það er mikil vinna fyrir hendi
hjá Borgaraflokknum við að halda
áfram uppbyggingu flokksstofnananna
út um allt land. Það þarf að takast á við
þá breytingu sem verður þegar Albert
fer, landsfundur flokksins verður hald-
inn næsta haust og þá getum við loksins
kosið alla embættismenn og nýja aðal-
stjórn. Þá fyrst má segja að þessi
breyting sé að fullu um garð gengin.
Hitt er ef til vill alvarlegra að verði
boðað til kosninga í vor má sjá fram á
um það bil fimm mánaða stjórnar-
kreppu og það gæti rústað stórum hluta
íslensks atvinnulífs“.
Vildi fella vörugjaldsfrumvarpið
„Samstaðan í flokknum er mjög góð.
Ég skal viðurkenna að það urðu okkur
nokkur vonbrigði hvernig málin þróuð-
ust í kringum jól og nýár, þegar gengið
var frá tekjuöflunarfrumvörpum ríkis-
stjórnarinnar. Ég hefði kosið að þar
hefði verið hægt að sýna meiri sam-
stöðu og jafnvel fella sum tekjuöflunar-
frumvörp ríkisstjómarinnar, s.s. vöru-
gjaldsfrumvarpið sem ég er mjög mikið
á móti. En þetta kom upp eins og allir
þekkja og í sjálfu sér hef ég ekkert við
það að athuga. Ég veit ekki betur en að
svipaðar uppákomur hafi átt sér stað í
öðrum flokkum, þannig að þetta er
ekkert einsdæmi. Nú hefur hópurinn
náð saman aftur og það er geysilega
góð samstaða, bæði innan þingflokks-
ins og Borgaraflokksins almennt“.
Formaðurinn ráðherra
- Ef þið gangið til liðs við stjórnina,
hvaða ráðuneyti fáið þið og hverjir
verða ráðherrar?
„Við höfum rætt ráðuneytaskiptingu
ákaflega lítið. Áður en það gerist þarf
að ákveða hvort við förum í stjórn.
Gerist það ekki þarf ekki að hafa
áhyggjur af skiptingu ráðuneyta. Við
höfum lagt áherslu á að fá að sitja við
sama borð og hinir stjórnarflokkarnir
varðandt skiptingu ráðuneyta og aðra
embættisskipan. Þá er eðlilegt að tekið
sé mið af þingstyrk og ég geri mér grein
fyrir að við erum minnsti þingflokkur-
inn.
Því er ekki að neita að við höfum
aðeins þreifað fyrir okkur innan flokks-
ins hverjir eru líkleg ráðherraefni ef af
samstarfi verður. Aðalstjórn og þing-
flokkur Borgaraflokksins koma til með
að taka afstöðu til þess. Ég er með
ákveðnar hugmyndir í því efni og geri
ráð fyrir að formaður flokksins verði
einn af ráðherrum hans.
Það er viðkvæmt mál í öllum flokk-
um þegar að skiptingu slíkra embætta
kemur. Ef við förum ekki í ríkisstjórn,
þurfum við ekki að taka á þessu. Þess
vegna er ekki vert að skapa úlfúð innan
hópsins vegna skiptingu ráðherrastóla
og annarra embætta fyrirfram. Það er
aldrei hægt að búast við því að unnt sé
að ná algerri samstöðu um slíkt“.
Árni Gunnarsson