Tíminn - 05.04.1989, Síða 9

Miðvikudagur 5. apríl 1989
Tíminn 9
llllllllllllll TÓNLIST lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Krístinn Sigmundsson og Sigrún Hjálmtýsdóttir í hlutverkum sínum.
Brúðkaup Fígarós
Um þessar mundir fagnar íslenska
óperan 10 ára afmæli sínu með því
að flytja eina af öndvegisóperum
Mozarts, Brúðkaup Fígarós, sem
frumsýnd var laugardaginn 2. apríl.
Meistarastykki þetta er 17. viðfangs-
efni íslensku óperunnar á þessum 10
árum, en fyrsta viðfangsefnið var I
Pagliacci, í Háskólabíói í mars 1979.
Brúðkaup Fígarós var einmitt fyrsta
óperan sem flutt var á íslensku
leiksviði, í Þjóðleikhúsinu veturinn
1949-50, og komu söngvararnir frá
Konunglegu óperunni í Stokkhólmi.
Á 10 ára afmæli Þjóðleikhússins var
Brúðkaupið flutt aftur, og nú voru
öll hlutverk önnur en Súsönnu í
höndum íslendinga; með því að
flytja Brúðkaupið á 10 ára afmælinu
skapar fslenska óperan þannig að
vissu leyti samfellu í örstutta óperu-
sögu þjóðarinnar. Því óperusaga
heimsins er miklu lengri - ars longa,
vita brevis - og í lærdómsfullri
ritgerð í hinni viðamiklu tónleika-
skrá segir Jón Ásgeirsson að 8 ár
vanti á að 400 ár séu liðin síðan fyrst
var flutt ópera á jörðu hér, í Flórens
1597. Jafnframt eru 203 ár síðan
Brúðkaup Fígarós var frumsýnt í
Vínarborg 1786, þremur árum eftir
Skaftárelda 1783 og jafnmörgum
árum fyrir byltinguna miklu 1789.
Frá því er skemmst að segja, að
með þessari sýningu bætir íslenska
óperan ennþá einni glæsifjöður í
hatt sinn, því þetta er að flestu leyti
afar vel heppnuð og skemmtileg
sýning. f fyrsta lagi er Brúðkaup
Fígarós auðvitað meðal ágætustu
ópera, bæði leikritið en þó sérstak-
lega tónlistin. Enda slógu aríumar
svo í gegn þegar þær heyrðust í fyrsta
sinn, að sumar þeirra voru klappaðar
upp mörgum sinnum - og raunar
samsöngsatriðin líka - og eftir þriðj u
sýningu var sett reglugerð þar sem
bannað var að endurtaka annað en
einsöngsaríur. f Prag varð tónlistin
úr Fígaró poppmúsík þeirra tíma og
kvað við á öllum dansleikjum, Moz-
art sjálfum til mikillar gleði þegar
hann kom þangað.
Eins og áður sagði, var erlendur
söngvari í hlutverki Súsönnu á sýn-
ingu Þjóðleikhússins 1969-70 (sem
kannski var ekki sjálfgefið, því mig
minnir að þetta hafi valdið deilum
eins og oft vill verða, og að Guðrún
Á. Símonar hafi verið í forsvari fyrir
söngkonur vorar í sjónvarpsrifrildi
við Guðlaug Rósinkranz). En nú er
sem sagt aðalstjarna sýningarinnar,
einkum fyrri hlutann, Sigrún Hjálm-
týsdóttir, sem syngur Súsönnu. Sig-
rún þarf kannski ekki að koma á
óvart með sinni aldeilis frábæru
frammistöðu í þessu hlutverki, bæði
leik og söng, eftir Ævintýri Hoff-
manns í vetur - en ég trúi ekki öðru
en að hún hafi með þessari frumraun
sinni sem Súsanna skipað sér í
alþjóðlega fremstu röð í þessu hlut-
verki. nb.
Algjör nýliði, sem sömuleiðis
stendur sig ljómandi vel, er Hrafn-
hildur Guðmundsdóttir í hlutverki
Kerúbínós: hún syngur prýðilega og
leikur af miklum þokka og öryggi.
Að sönnu hafa margar þroskameiri
söngkonur sungið þetta hlutverk og
þess frábærlega fallegu aríur ennþá
betur - því tilheyrir „Voi, che sap-
ete“ sem a.m.k. mér finnst ein
yndislegasta aría í heimi-en Hrafn-
hildur gerir þetta ótrúlega vel,
hvernig sem á er litið.
Ólöf Kolbrún Harðardóttir er
greifafrúin, glæsileg og hátignarleg
en kvenleg í senn. Segja má að rödd
Ólafar hafi fjarlægst Mozart með
árunum og nálgast Verdi meira og
aðra „dramatík“. Einkum var fyrsta
aría hennar, „Porgi amor“, of átaka-
mikil í flutningi. Hins vegar létti
mjög yfir söng Ólafar er á leið.
„Dove sono i bei momenti" í 3. þætti
var stórfallega flutt, og í síðari hluta
óperunnar hallaði hvergi á Rósínu
Almavíva listrænt séð (og raunar
ekki í ástamálunum heldur).
Hrönn Hafliðadóttir syngur Mars-
ellínu: Hrönn er prýðileg söngkona
og sýnir ágæt tilþrif í söng og leik
eftir því sem hlutverkið gefur tilefni
til. Barbarína á eina smáaríu í
síðasta þætti sem hin léttstíga Sigríð-
ur Gröndal syngur laglega.
Karlaliðið er ekki eins heilsteypt í
þessari sýningu og konurnar, en þó
ekki svo til lýta sé. John Speight
syngur Fígaró með miklum (og
kannski fullmiklum) leikrænum til-
þrifum og góðri kunnáttu. Hins
vegar mætti söngur hans vera þrótt-
meiri, þannig að honum verður ekki
eins mikið úr sumum aríum sínum
og allrabest væri á kosið. Mér mundi
samt verða svarafátt ef ég ætti að
benda umhugsunarlítið á íslenskan
söngvara sem ylli þessu hlutverki
betur í svipinn en John gerir.
Kristinn Sigmundsson vantar ekki
þróttmikinn söng í hlutverki greif-
ans. Hins vegar finnst mér hann full
Fígaró-legur í söng og framkomu,
þannig að skorti á þær andstæður
stéttanna sem t.d. koma fram milli
Súsönnu og greifynjunnar: greifinn
ætti að vera valdsmannslegur og
þóttafullur til orðs og æðis, og reiði
hans að koma fram í ógnandi undir-
tóni fremur en yfirborðs-gusugangi.
Viðar Gunnarsson er reffilegur
sem Bartóló læknir en fullstirður
gamanleikari til að gera Antóníó
garðyrkjumann skoplegan - og ljóm-
andi bassasöngvari. Sigurður
Björnsson syngur lítil og fremur
vanþakklát hlutverk Basílíós og
Kúrzíó; þetta er eina tenórröddin í
óperunni og gerir Sigurður hlutverk-
unum góð skil svo sem vænta mátti
af svo þaulreyndum söngvara.
í Brúðkaupi Fígarós skortir ekki
fallegar aríur, en þó eru samsöngs-
atriðin ennþá fallegri og skemmti-
legri. Mozart vinnur þau líka af
dæmalausri snilli - enda var hann
ánægður með þau sjálfur - og þau
takast ákaflega vel á þessari sýningu,
þökk sé einsöngvurunum, hljóm-
sveitarstjóranum Anthony Hose og
leikstjóranum Þórhildi Þorleifsdótt-
ur. Hún hefur, eins og endranær,
unnið mjög gott starf við að leikstýra
óperunni, og kannski löng reynsla
hennar af bailett eigi sinn þátt í því
hve fín „kóreógrafían" er í sumum
atriðunum - líklega fremst þó í
septettnum í lok þriðja þáttar.
Á milli aría og annarra söngatriða
eru iðulega alllöng talsöngsatriði, og
þar ekki síst kemur það sér vel að
óperan er textuð svo hver maður
getur fylgst með þeim flóknu „intríg-
um“ sem fram fara. Textavélin, sem
Styrktarfélag íslensku óperunnar
(form. Þorvaldur Gylfason, Háskóla
íslands; ritari Þorsteinn Blöndal
læknir, ef menn vilja gerast félagar)
gaf, hefur lyft óperuflutningi hér á
landi um mörg þrep - ópera er
nefnilega sungið leikrit, eins og
Wagner sagði, en ekki bara tónlist.
Og ekki síst í alvöruleikriti eins og
Brúðkaupinu skiptir það afar miklu
máli að fylgjast með textanum. Á
frumsýningunni fór að vísu sitthvað
í handaskolum með tæknihliðina, en
vonandi stendur það til bóta, því
ástæðulaust er að íáta litla þúfu sem
þessa velta svo miklu hlassi sem
þetta 100 manna fyrirtæki er, flutn-
ingur Brúðkaups Fígarós.
í þessari ljómandi skemmtilegu
og frábæru sýningu koma sem sagt
100 manns við sögu eða þar um bil.
Anthony Hose stjórnar hljómsveit
og sýningu af fjöri og kunnáttu, og
spilar sjálfur á sembalinn í talsöngs-
köflunum. Konsertmeistari og í far-
arbroddi sinfóníuhljómsveitar er
Laufey Sigurðardóttir. Félagar úr
kór íslensku óperunnar syngja fag-
urlega. Jóhann B. Pálmason stýrir
ljósum, Kristín S. Kristjánsdóttir er
sýningarstjóri, Catherine Williams
stjórnaði söngæfingum. Fjöldi bak-
sviðsmanna undirbjó og undirbýr
sýningarnar, og einhverjir sáu um
tónleikaskrána sem er svo mikil að
vöxtum að hún er með kili - kannski
hin fyrsta sinnar tegundar hér á landi
og framtíðarverðmæti fyrir bóka-
safnara? Tveir frægðarmenn sjá um
leiktjöld og búninga, þeir hinir sömu
og unnu Ævintýri Hoffmanns. Nicol-
ai Dragan frá Rúmeníu hannaði
leikmyndina sem er hugvitssamlega
gerð, enda kallar leiksvið íslensku
óperunnar á hugvit fremur en nokk-
uð annað: vandamálið er allt að því
guðfræðilegt, að láta 1000 engla
dansa á títuprjónshaus. Mynd Drag-
ans er „stílíseruð natúralistísk", með
máluðum sölum og súlnagöngum,
pelli og purpura, í daufum pastellit-
um, og þannig gerð að hún þjónar
vel sínu hiutverki og breytist ögn
milli atriða án þess að sú breyting
taki nema örstutta stund. Rússinn
Alexander Vassiliev hannar búning-
ar sem yfirleitt eru mjög laglegir, svo
sem vænta mátti.
Og svo mætti lengi telja. fslenska
óperan er búin að margsanna ágæti
sitt, lyfta hverju grettistakinu af
öðru og kveða niður flestar efasemd-
araddir. Margar sýningar hennar
hafa verið ótrúlega góðar, líkt og
andi kraftaverka svífi yfir vötnum í
hinu aldna bíóhúsi við Ingólfsstræti
þar sem svo margir söngvarar vorir
hafa stigið sín fyrstu skref upp eða
niður á liðnum áratugum. Og þessa
sýningu verða allir að sjá sem á
annað borð unna góðri tónlist eða
skemmtilegu leikhúsi.
Sigurður Steinþórsson