Tíminn - 22.06.1989, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 22. júní 1989
Tíminn 5
Dr. Bjarni Reynarsson: Besta byggingarland Reykjavíkur fullbyggt eftir 6—7 ár:
Lóðir sem áttu að duga
til 2004 að verða búnar
Nýjasta byggingarsvæði Reykjavíkurborgar er austasta byggðin í Grafarvogi. Tfmamynd: Ami Bjama
Reykjavíkurborg hefur
ákveðið að efna tíl sam-
keppni um skipulag í Geid-
inganesi nú á næstu vikum,
vegna þess að við blasir að
allt skipulagt land undir íbúð-
arhús (sem átti að nægja til
ársins 2004) verður fullbyggt
innan fárra ára. Við gerð
núverandi aðalskipulags,
sem gildir til ársins 2004 var
gert ráð fyrir að Geldinganes
kæmi til skipulags einhvern-
tíma eftir það. Mega borgar-
yfirvöld nú líklega hrósa
happi yfir að ekki var búið að
byggja þar olíuhreinsunar-
stöð og olíuhöfn eins og áætl-
að var fyrir um 15-20 árum.
„Byggð á höfuðborgarsvæðinu
þenst út með ógnarhraða. Framtíð-
arbyggðasvæði Reykjavíkur, sem
áætlað var að nýttust til ársins 2004,
verða fullbyggð upp úr miðjum
næsta áratug ef uppbyggingin verður
svipuð og seinustu fimm árin og
þéttleiki byggðar verður ekki meiri
en í Grafarvoginum. Þetta er eitt
besta byggingarland sem eftir er
innan borgarmarkanna.“ Þannig lýs-
ir dr. Bjami Reynarsson, starfsmað-
ur Borgarskipulags, ástandinu í
grein um þéttleika byggðar í ritinu
Arkitektúr. Skipulagt byggingarland
til ársins 2004 nær að mörkum Mos-
fellsbæjar við Blikastaði.
Hamrahlíð og hvað svo...
Landleysi innan fárra ára er vart
glæsilegt útlit fyrir borg í örum
vexti?
„Reykjavíkurborg á að vísu meira
land, þótt þetta sé eitt það besta,“
segir Bjami. „Hún á stórgott land í
Geldinganesi, sem efnt verður til
samkeppni um skipulag á innan
nokkurra vikna. Þetta er álíka stórt
land og allur gamli bærinn innan
Snorrabrautar/Hringbrautar og gæti
því rúmað marga með þéttri byggð,
en margfalt færri ef það yrði nýtt
eins og í Grafarvogi. Síðan á borgin
land upp undir Úlfarsfelli, Hamra-
hlíð. En eftir það fer útlitið heldur
að versna.“
Frá 12 til 116 íbúðir á ha
Þótt landleysi sé ekki ýkja langt
undan, virðist Reykjavík ekki hafa
verið sparsöm á land að undanfömu.
Á íbúðasvæðum Grafarvogs áætlar
Bjami að verði 12-14 íbúðir á hekt-
ara samanborið við 73 íbúðir/ha í
gamla bænum og allt upp í 116
íbúðir/ha á þéttbýlasta reitnum
(milli Snorrabrautar, Bergþómgötu,
Barónsstígs og Grettisgötu). I ein-
býlishúsahverfum em aðeins 7-8
hús á ha.
Bjami segir löngu tímabært að
gera fleiri tilraunir með byggingar-
form og húsagerðir í úthverfum og
reyna að fá fram betri nýtingu á
landi. T.d.: Smáíbúðabyggð (þétta
lágbyggð) og garðhús (atriumhus).
Vitnar hann þar m.a. til Dana sem
skipuleggi svæði með allt að 30
húsum á ha. Hann bendir á að
sambýlishús með 2-4 íbúðum á um
700-900 fermetra lóðum hafí heldur
ekki verið byggð í um tvo áratugi,
þrátt fyrir að góðar „hæðir“ seljist
vel á fasteignamarkaði. Og tiltölu-
lega lítil fjölbreytni í hönnun 2 til 3
hæða fjölbýlishúsa hafi komið fram
seinustu árin.
Skjól eftirsótt af
Dönum en ekki hér
Bjami vitnar m.a. til skipulags
Dana á íbúðarsvæði með allt að 30
húsum á ha, enda hafi þeir margra
áratuga reynslu í að byggja þétt og
lágt. Danir byggi yfirleitt minni hús
og sætti sig við miklu minni lóðir en
íslendingar en leggi meira upp úr
skjóli. „Hér virðast menn lítið hugsa
um skjólið, sem manni finnst þó
vera númer 1,2 og 3,“ sagði B j ami.
Þá bendir hann á hvað bíllinn er
landfrekur - oft tvöfaldur bflskúr og
tvö bflastæði við einbýlishús. „Allar
þjóðir aðrar en íslendingar ganga,
nota fætuma síðustu 100-200 metr-
ana frá bfl í hús. Hér vilja menn fara
á bílnum heim að dyrum."
Um 15 milljónir á hektara
Það kostar nú um 15 milljónir kr.
að leggja götur, stíga, holræsi og
veitukerfi í hvern hektara íbúðar-
svæðis. Þar við bætist landverð,
bygging hverfisstofnana og síðan
allur viðhaldskostnaður síðar meir.
Er ekki mjög dýrt bæði fyrir
einstaklinga og samfélag að byggja
svo aðeins 7-8 íbúðir á slíkum
hektara?
„Jú, vegalengdir verða m.a. gífur-
lega miklar. Við emm ekki stór
þjóð, eða stórt borgarsamfélag. En
ef við höldum áfram að byggja
svona, þá verður þetta eins og í Los
Angeles - við flæðum hér yfir öll
innnesin og upp á Kjalames á stutt-
um tíma.“
Einn kaupstaður
„suður“ á ári
Bjami kvaðst undrast hve lítið
hefur undanfarin ár verið fjallað um
byggðamál og hvað stjómmálamenn
virðast lítið taka á þeim og hinum
gífurlegu fólksflutningum sem verið
hafa utan af landi á höfuðborgar-
svæðið. Þeir mannflutningar séu
höfuðorsök þenslunnar á svæðinu.
Reykvíkingum mundi aðeins
fjölga um 500 á ári með „eðlilegum“
hætti. En þar bætist 1.500-2.000
manns árlega við vegna flutninga
utan af landi. Á íslenskan mæli-
kvarða svari það til stórs kaupstaðar
á hverju ári.
„Ef þetta gengur svona fyrir sig í
áratug í viðbót, hvemig verður
byggðin þá? Vilja menn láta þetta
ganga svona skipulagslaust? Mér
virðist að undirstaða byggðar sé nú
víða að bresta. Sveitirnar hafa verið
að tæmast og nú virðist komið að
þorpunum og sjávarkauptúnunum.
Hugmynd um að byggja upp góðan
þjónustu- og atvinnukjama í hverj-
um landshluta hefur verið til í
nokkra áratugi - það heyrist ekkert
um hana meir.“
Dreifbýlið í rúst ef...
Hvaða áhrif mundi sá frjálsi inn-
flutningur á landbúnaðarvörum sem
nú virðist keppikefli ýmissa, hafa í
þessu efni?
„Ef ákveðinn yrði frjáls innflutn-
ingur sé ég ekki annað en að dreif-
býlið mundi allt fara í rúst - mér
sýnist það eðlileg afleiðing," sagði
Bjami. Þá yrði bara ein stór borg í
þessu landi - frá Keflavík upp í
Hvalfjörð. Fiskurinn yrði svo
kannski sóttur frá einni til tveimur
verstöðvum í hverjum landshluta.
En flokka ekki flestir orðið um-
ræður um byggðamál sem hreina
sveitamennsku?
„Menn þurfa allavega að hugleiða
hvað þeir vilja - að hverju þeir vilja
stefna,“ sagði Bjarni. -HEI
Miðað við landnýtingu í íslenskum einbýlishúsahverfum síðustu ár (7-8
ibúðir/ha) er kostnaður við undirbúning hverrar lóðar á 3. milljón.