Tíminn - 22.08.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn

Þriðjudagur 22. ágúst 1989
Þriðjudagur 22. ágúst 1989
■
Ný hei Idar reg lugerð
um mengunarvarnir í
öllu ytra umhverf inu
Eftir Stefán Ásgrímsson
„Hér er fram komin heildar reglugerð
um mengunarmál og mengunarvarnir
sem ekki hefur verið til áður hérlendis.
Reglugerðin leysir af hólmi aðra eldri
sem einkum fjallar um hvar mætti stað-
setja fyrirtæki sem hugsanlega gætu haft
í för með sér einhvers konar mengun.
Hér eru á ferðinni ný, ítarlegri og fyllri
efnistök hvað varðar þessi mál en áður
hefur tíðkast. í reglugerðinni eru listar
þar sem taldar eru upp þær starfsgreinar
sem sækja þarf um starfsleyfi fyrir, bæði
til ráðuneytis og heilbrigðisnefnda, en
heilbrigðisnefndir sveitarfélaganna fá
með reglugerðinni aukið hlutverk."
Þetta voru orð Guðmundar Bjarnason-
ar heilbrigðisráðherra þegar hann kynnti
í gær nýja mengunarvarnareglugerð sem
taka á gildi þann 1. janúar 1990.
Nýnæmi hérlendis
Við íslendingar höfum löngum verið
stolt af hreinu og tæru lofti í kring um
okkur, hreinu vatni og ómenguðu um-
hverfi. Því miður höfum við sennilega
ekki haldið vöku okkar of vel og vart
líður sú vika að ekki séu fregnir í
fjölmiðlum um bráðdrepandi eiturefni
nánast á almannafæri, mengun í vatnsból-
um og loftmengun sem á sumum stöðum
í höfuðborginni a.m.k. er síst minni en
gerist í iðnaðarborgum Evrópu.
í þessum efnum hafa þó margir haldið
vöku sinni, meðal annars stjórnvöld, en
hin nýja mengunarvarnareglugerð hefur
verið í smíðum síðan 14. janúar 1985 en
þá setti Matthías Bjarnason þáverandi
heilbrigðismálaráðherra á stofn nefnd
sem átti að semja drög að mengunar-
varnareglugerð í samræmi við 3. grein
laga nr. 109 frá 1984 um hollustuhætti og
heilbrigðiseftirlit.
Formaður nefndarinnar var frá upphafi
Ólafur Pétursson efnaverkfræðingur,
forstöðumaður mengunarvarna Holl-
ustuverndar ríkisins. Ólafur var skipaður
án tilnefningar af heilbrigðisráðuneytinu.
Aðrir í nefndinni voru Pálmi Stefánsson
efnaverkfræðingur, tilnefndur af Félagi
íslenskra iðnrekenda, Magnús Jóhannes-
son siglingamálastjóri, tilnefndur af sam-
gönguráðuneytinu, Agnar Ingólfsson
prófessor, tilnefndur af menntamála-
ráðuneytinu og Sigurður Björnsson
bæjarverkfræðingur í Kópavogi en hann
var tilnefndur af Sambandi íslenskra
sveitarfélaga. Magnús Jóhannesson sigl-
ingamálastjóri óskaði síðar eftir því að
vera leystur frá störfum í nefndinni en í
hans stað var þá skipaður Gunnar H.
Ágústsson verkfræðingur og deildarstjóri
hjá Siglingamálastofnun.
Ný mengunarvarnareglugerð
tekur gildi á nýjársdag n.k.
Nefndin skilaði drögum að nýrri reglu-
gerð til heilbrigðisráðuneytisins þann 25.
maí 1987 og voru drögin þá send öllum
þeim aðilum sem málið varðaði til um-
sagnar. Þegar ráðuneytinu höfðu borist
umsagnirnar voru málsgögn öll send
Hollustuvernd sem síðan samdi endanleg
reglugerðardrög sem nú hafa verið stað-
fest sem reglugerð og taka á gildi 1.
janúar n.k.
Guðmundur Bjarnason heilbrigðisráð-
herra sagði í gær þegar reglugerðin var
kynnt á blaðamannafundi, að þetta væri
fyrsta heildar mengunarvarnareglugerðin
sem gefin hefur verið út á íslandi. Ihenni
væri gert ráð fyrir að mengunarvarnir
heyrðu undir heilbrigðisráðuneytið.
Reglugerð þessi tæki til allrar mengun-
ar umhverfisins og væri þar um afar
víðfeðmt svið að ræða. Þannig næði hún
til alirar starfsemi og allra framkvæmda
sem haft geta í för með sér slíka mengun.
Þótt reglugerð þessi hafi nú verið
staðfest þá væri nauðsynlegt að setja
síðar í hana fleiri reglur og viðmiðunar-
mörk fyrir leyfilegri mengun umhverfis-
ins enda þyrftu þær að vera í stöðugri
endurskoðun. Þá þyrfti einnig að setja
mörk fyrir fleiri mengunarvalda en til-
teknir eru í reglugerðinni nú. Þetta þyrfti
að gera jafnóðum og nýjar upplýsingar
liggja fyrir.
Níu kaflar
Nýja mengunarvarnareglugerðin skipt-
ist í níu kafla. Þrír þeir fyrstu fjalla um
gildissvið hennar og skilgreiningar á hug-
tökum sem notuð eru í henni og um
eftirlit með þeirri starfsemi sem reglu-
gerðin nær til. Þá eru þrír kaflar þar sem
fjallað er um varnir gegn vatnsmengun,
loftmengun, úrgangsmengun og hávaða-
mengun. Sérstakur kafli fjallar um starfs-
leyfi fyrir atvinnurekstur sem haft getur
mengun í för með sér og að lokum er kafli
um ýmis sérákvæði og um gildistöku
reglugerðarinar.
Viðaukar með viðmiðunarmörkum
Sérstakir viðaukar fylgja með reglugerð-
inni sjálfri, en í þeim eru tilgreind viðmið-
unarmörk fyrir hámarksmengun í ám og
vötnum, hámarks gerlamengun við strend-
ur og voga, hámarksmengun andrúmslofts
og viðmiðunarmörk fyrir hámarkshávaða.
Þá er í viðaukanum fjallað um hættulegan
efnaúrgang, um þann atvinnurekstur sem
heilbrigðisráðherra veitir starfsleyfi fyrir,
flokkun atvinnurekstrar sem háður er
sérhæfðu eftirliti og hvers háttar sá atvinnu-
rekstur er sem heilbrigðisnefnd í héraði
veitir starfsleyfi.
„Það sem er nýtt hér er að auk ítarlegra
ákvæða um starfsleyfi er fjallað almennt
um vamir við vatnsmengun, loftmengun,
úrgangsmengun og hávaðamengun og sett
viðmiðunarmörk og skilyrði,“ sagði Guð-
mundur Bjarnason heilbrigðisráðherra.
Aukið aðhald
Ráðherra sagði að hér væri um nýjar og
hertar reglur að ræða og hefði við samningu
þeirra verið höfð hliðsjón af reglugerðum
grannþjóðanna, einkum Norðmanna. Þá
hefði einnig verið stuðst við norræna
umhverfisvemdaráætlun sem íslendingar
væru aðilar að.
Hann sagði að almennt séð væri þó ekki
um svo mikla breytingu að ræða að þýða
mundi stóraukin útlát fyrir þá starfsemi
sem reglugerðin nær til og þegar er fyrir í
landinu.
Guðmundur Bjamason sagði að á þessu
stigi væri gert ráð fyrir því að flestar eða
allar bifreiðar sem nú em í notkun verði
stilltar þannig að þær mengi sem minnst.
Hins vegar skuli allir bílar sem fluttir verða
inn eftir 1992 vera með sértstökum meng-
unarvamabúnaði þannig að þegar tímar
líða verði gjörbreyting til betra horfs frá
því sem nú er raunin um mengun frá
bifreiðum.
- En lítum nú lauslega á einstaka þætti
hinnar nýju reglugerðar:
Skilgreiningar
í fyrsta kaflanum em skilgreind ýmis orð
og hugtök sem notuð eru í reglugerðinni.
Sum þeirra em þegar alþekkt og/eða
auðskilin, en önnur síður. Reglugerðin
nær til eins og segir í henni; „allrar
mengunar ytra umhverfis.1' En hvað er
þetta ytra umhverfi? Jú, samkvæmt skil-
greiningu er það allt land, lögur og loft
utandyra og utan vinnustaða.
Þá er í reglugerðinni talað um ofanvatn
en átt er við regnvatn og leysingarvatn sem
rennur í fráveitur af húsþökum, götum og
gangstéttum. Siturleiðsla er götuð leiðsla
sem lögð er í jörðu til að dreifa fráveit-
uvatni út í jarðveg. Ein persónueining er
hugtak sem kemur fyrir í reglugerðinni.
Þar er átt við þau lífrænu efni og næringar-
sölt sem einn einstaklingur skilar að meðal-
tali frá sér á sólarhring, eða jafngildi þeirra.
Eftirlit og flokkun
í þeim kafla reglugerðarinnar sem fjallað
er um eftirlit segir að heilbrigðisnefndir
skuli hafa eftirlit með framkvæmd reglug-
erðarinnar undir yfirstjóm Hollustuvemd-
ar ríkisins nema um sé að ræða starfsemi
sem samkvæmt sérákvæðum reglugerðar-
innar þarf að vera undir sérhæfðu eftirliti.
Þó skal eftirlit með almennum mengunar-
þáttum vera í höndum heilbrigðisnefnd-
anna.
í fjórða kafla reglugerðarinnar er fjallað
um mengunarvamir í ám og vötnum. Þar
er sagt að sveitarstjómir og skipulagsyfir-
völd skuli við gerð svæða- og aðalskipulags
flokka vatnasvæði í tvo flokka í samráði
við Náttúruvemdarráð og Hollustuvemd.
í flokk númer eitt skal setja svæði sem
hafa sérstaka þýðingu vegna nytja af ýmsu
tagi, lífríkis, jarðmyndana eða útivistar. í
ár og vötn í flokki 1 verður bannað að leiða
skolp. í flokk númer tvö skal setja vötn, ár
og læki sem nýta má til afrennslis.
Á sama hátt skal flokka strandsvæði í
tvo flokka og í fyrri flokknum skulu vera
strandsvæði sem mikilvæg em vegna nytja,
lífríkis, jarðmyndana eða útivistar og þar
verður bannað að veita skolpi. Það má hins
vegar gera á annars flokks strandsvæði og
skal leiða skolpið minnst fimm metra niður
fyrir meðalstórstraumsfjömborð eða tut-
tugu metra út frá meðalstórstraumsfjöru-
mörkum.
Andrúmsloftið og bílamir
í viðauka við reglugerðina em viðmiðun-
armörk um hámarksmengun í andrúms-
lofti tilgreind og tiltekið hversu mikið
magn brennisteinstvíildis, köfnun-
arefnistvíildis og kolsýrlings má vera að
meðaltali í andrúmsloftinu auk svifryks og
fallryks. 1 ákvæðum reglugerðarinnar er
sérstaklega tekið fram að húseigendur
skuli sjá um að reykur frá kynditækjum
valdi ekki óþægindum í nærliggjandi um-
hverfi og að eigendur vélknúinna farar-
tækja skuli sjá um að tækin séu þannig stillt
að þau valdi ekki óþarfa reyk eða sótmynd-
un og að mengun frá bílum skuli vera
innan viðmiðunarmarka.
Við skoðun á bílum skal kanna útblástur
þeirra og reynist hann yfir viðmiðunar-
mörkum skal krefjast úrbóta og skal
skoðun ekki vera fullgild fyrr en eigandi
hefur bætt úr og látið stilla bílinn eða lappa
upp á hann þannig að viðunandi sé.
Ekkert rusl á víðavangi
En það er fleira en daunillar lofttegundir
frá bílum og verksmiðjum sem reglugerðin
fjallar um. í sjötta kafla hennar er fjallað
um vamir gegn mengun af völdum úrgangs
sem í daglegu tali kallast rusl, eða drasl.
Bannað er nefnilega að skilja eftir, flytja
eða geyma úrgang á þann hátt að valdið
getið skaða eða lýtum á umhverfinu. Þetta
gildir jafnt um smærri sem stærri hluti, svo
sem bílflök, skipsskrokka o.s.frv.
Þá er forráðamönnum verslana, bensín-
og olíustöðva, sölutuma, samkomustaða,
orlofsbúða, tjaldstæða o.s.frv. gert að
koma fyrir í samráði við heilbrigðisnefndir,
nægilegum fjölda mslabiða, eða ruslíláta
og sjá um viðhald og tæmingu þeirra. Þá
skulu forráðamennimir einnig sjá um
nauðsynlega hreinsun nálægs umhverfis.
Burt með hávaðann
„Mengun af völdum hávaða skal vera
undir þeim viðmiðunarmörkum sem fram
koma í viðauka," segir í sjöunda kafla
reglugerðarinnar sem fjallar um varnir
gegn hávaðamengun.
Þar segir síðan: „Forráðamönnum fyrir-
tækja og stofnana er skylt að gera allt sem
í þeirra valdi stendur til að koma í veg fyrir
óþægindi af völdum hávaða."
„Eigendur vélknúinna ökutækja skulu
sjá svo um að farartæki þeirra valdi ekki
óþarfa hávaða.“
„Við allar framkvæmdir, svo sem bygg-
ingar, gröft, gatnagerð o.fl. skal þess
sérstaklega gætt að ekki verði óþægindi af
völdum hávaða." -sá
Tíminn 9
----------------------- .
- íM... j.