Tíminn - 09.11.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans, Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift (kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Heimsókn
Frakklandsforseta
Heimsókn Frakklandsforseta til íslands er merkisat-
burður og hlýtur að þykja tíðindum sæta.
Ferð Mitterands er þó ekki að tilefnislausu. Hún
stendur í sambandi við þá staðreynd að undanfarna
mánuði hefur átt sér stað undirbúningur innan Fríversl-
unarsamtaka Evrópu (EFTA) undir viðræður við
Evrópubandalagið (EB) um víðtæka efnahagssamvinnu
þessara evrópsku ríkjasamtaka.
Ráðgert er að viðræður EFTA og EB hefjist snemma
á næsta ári og ljúki svo fljótt sem við verður komið.
Boðaður hefur verið sameiginlegur ráðherrafundur
bandalaganna í París 19. desember nk. til þess að ná
samkomulagi um dagskrá viðræðnanna og tímaáætlun.
Varla er við því að búast að slíkur ráðherrafundur fjalli
að ráði um efnisatriði væntanlegra viðræðna þessara
bandalaga. Fyrir liggur þó að stefnt er að „sameinuðu
efnahagssvæði“ í Evrópu. Það er takmarkið og „hug-
sjónin“ á bak við þetta mál. Eftir er hins vegar að
skilgreina hvað raunverulega felst í orðunum „sameinað
efnahagssvæði“ og hvernig samningar takast í smáu og
stóru um þetta markmið. Vandinn liggur auðvitað í því
að ákveða efni væntanlegra samninga, en ekki það hvort
og hvenær verði sest að samningaborði.
Frakklandsforseti kom til íslands sem æðsti valda-
maður þeirrar þjóðar sem nú gegnir forystu í ráðherra-
stjórn Evrópubandalagsins til viðræðu við ríkisstjórn
þess lands sem nú fer með formennsku í ráðherrastjórn
Fríverslunarsamtakanna. Heimsókn hans verður að
skilja sem svo að honum hafi þótt viðeigandi að tala við
jafningja sína að virðingum í Fríverslunarsamtökunum
í heimalandi þeirra, ísiandi.
Viðræðufundur Frakkiandsforseta og forsætis-
ráðherra og utanríkisráðherra íslands fær þann dóm
beggja aðila, að hann hafi verið gagnlegur og ánægjuleg-
ur. Eins og þennan fund bar að má ljóst vera að efni
hans hlýtur fyrst og fremst að hafa verið að ræða
væntanlegar viðræður EFTA og EB á almennum
grundvelli.
Hins vegar hefur það komið skýrt fram hjá forsætis-
ráðherra og utanríkisráðherra, að þeir hafi sveigt
umræðurnar að sérstöðu íslendinga sem fiskveiðiþjóðar
í samtökum ríkja, sem móta öll markmið eftir þörfum
versksmiðjuiðnaðar og vöruverslunar, en líta á sjávarút-
veg sem hjámál og landbúnaðarmál sem efnahagslegt
vandræðamái iðnveldanna.
Forsætisráðherra hefur látið svo um mælt að Mitter-
and forseti hafi lýst skilningi sínum á sérstöðu íslands í
viðræðunum. Sá skilningur kom í þós í orðum forsetans
sjálfs á blaðamannafundinum. Islendingar hafa því
ástæðu til að treysta því að Frakklandsforseti geti að
sínu ieyti lagt ísiendingum lið þegar til alvörunnar
kemur í samningaviðræðum EFTA og EB.
Pessi fundur Mitterands með íslenskum ráðamönnum
var mjög mikilvægur. Hann hefur hins vegar engu breytt
um það, að eftir er að ræða þessi mál á Alþingi.
Ríkisstjórnin mun kynna Alþingi gang undirbúningsað-
gerða fyrir samningaviðræður EFTA og EB. Þessi mál
verða til umræðu á Alþingi 23. þ.m. Má fullyrða að
Aiþingi hefur sjaldan tekið til meðferðar mikilvægara
og afdrifaríkara mál. Hvað það snertir geta íslenskir
stjórnmálamenn ekki stytt sér leiðina, þótt Frakklands-
forseti komi í heimsókn og ræði íslensk vandamál af
skilningi.
Fimmtudagur 9. nóvember 1989
GARRI
Mettaður maður
Jón Óttar Ragnarsson, sjón-
varpsstjórí á Stöð 2, hefur uppí
skrítnar kenningar í Sjónvarpsvísi
sínum, sem hann lætur dreifa til
áskrífenda samkvæmt upplýsing-
um einka - og einokunartölvu
sinnar, sem hann notar fyrir út-
sendingar á læstu efni. Miklar Jón
Óttar mjög fyrír sér einhverjar
væringar, sem hann telur vera á
sjónvarpsmarkaði um þessar
mundir, þar sem hann er að sjálf-
sögðu aðalhetjan. Segir hann hugs-
anlegt að ein eða tvær nýjar stöðv-
ar farí í loftið á næstunni. „Að vísu
kann þetta að vera ofmat vegna
þess hve efnahagsástandið er ótr-
yggt og því allt eins víst að tvær
grímur renni á keppinauta Stöðvar
2 þegar á hólminn er komið.“
í því mikla samkeppnisstuði sem
Jón Óttar er í finnst honum ekki
við hæfi að minnast á ríkisrás
sjónvarps. Stöð 2 er ein. Að auki
vitnar hann í skoðanamaskínuna
Skáís, sem teiur að „að sjónvarps-
markaðurínn sé mettaður og því
ekki þörf fyrír nýjar innlendar
Einn Jónogannar Jón
Eftir að hafa komist að þessari
niðurstöðu með hjálp skoðana-
maskinunnar fer Jón Óttar heldur
betur að hressast. Seinna á sömu
blaðsíðu heimtar hann að opnuð
verði ný rás fyrír helgarsjónvarp
handa Stöð 2, enda geti „engin
ríkisstjórn“ neitað Stöð 2 um að-
gang að rás 8. Það hafa sem sagt
engar tvær grímur runnið á Jón
Óttar, þótt sami Jón Óttar hafi
nokkrum sentímetrum ofar litið
svo á, að ekki sé „þörf fyrir nýjar
innlendar rásir“. Seinni skoðun
sinni til enn frekarí stuðnings stað-
hæfir sá Jóninn sem vill nýja rás,
að engin ríkisstjóm myndi „þora
eða þola að fara í stríð við meirí-
hluta þjóðarínnar“. Er þá meiri-
hluti þjóðarínnar loksins fundinn,
en hans hefur verið leitað víða og
lengi, m.a. annars í kosningum
áratugum saman. En Jón Ottar er
ekki lengi að því sem lítið er.
Bláar myndir
íkostakjörum
Eftir að hafa lýst yfir að markað-
urínn „sé mettaður og þvi ekki
þörf fyrír nýjar innlendar rásir“,
lýsir Jón Óttar einfaldlega yfir:
“íslendingar eiga heimtingu á öUu
því áhugaverða sjónvarpsefni sem
markaðurinn getur boðið upp á“.
Blaðran stækkar síðan smám
saman eftir því sem h'ður á máls-
greinina, uns sjónvarpsstjórinn
staðhæfir að Stöð 2 sé með fasta
samninga „við aUa bestu fram-
leiðendur heims í sjónvarpsefni og
kvikmyndum“. Væntanlega eru
bláu næturmyndimar innifalnar.
Ekki virðist samningurinn um
þættina með Benny Hill hafa verið
alveg geimegldir. Þeir ero nú sýnd-
ir í ríkissjónvarpi, einnig koma þar
þættir, sem hljóta að teljast tU þess
besta sem framleitt er af skemmti-
efni, þrátt fyrír „föstu samning-
ana“ hjá Stöð 2. Sérkennilegust er
þó sú yfirlýsing sjónvarpsstjórans
að rikissjónvarpið stýrí dagskrá
sinni samkvæmt upplýsingum í
Sjónvarpsvisi Stöðvar 2, svo valda-
mikiU er tveggja skoðana Jón
orðinn. Er á honum að heyra að
honum þyki þetta bagalegt, og má
alveg eins búast við að næsta krafa
hans verði, að ríkissjónvarpið verði
lagt niður, svo hann geti komið
Sjónvarpsvísinum út án áhættu.
Annars virðist Jón Óttar vera langt
kominn með að gerast einvaldur í
sjónvarpsmálum að eigin mati, þvi
hann segir: „Þar við bætist svo loks
að Stöð 2 hefur slík sambönd við
seljendur erlends efnis að engin
íslensk stöð er eða verður sam-
keppnisfær bæði hvað varðar
glæsUegt framboð og viðráðanleg
verð.“
Einn sjóðandi grautur
Á þessu sést að það er enginn
venjulegur maður á ferðinni þar
sem Jón Óttar er. Hann taldi sig
vera að ráðast gegn einokun á
sínum tíma, en boðar nú einokun
á hverju sviðinu á fætur öðra.
Síðasta tilfeUið í því óðagoti sem
ríkir á Stöð 2 er að benda ríkis-
stjóminni á, að hún hafi engin efni
á því að ganga á móti hagsmunum
stöðvarinnar. Einnig er látið liggja
að því að Jón Óttar sé um þessar
mundir að loka fyrir erlend aðföng
ríkissjónvarpsins, enda er eða
verður engin íslensk stöð „sam-
keppnisfær bæði hvað varðar
glæsilegt framboð og viðráðanleg
verð“. Það er Ijóst að við höfum
mikilmenni á meðal vor og skal
ekki lasta það. Betra værí þó að
höfuð þessa mikilmennis værí ekki
eins og einn sjóðandi grautarpottur
þegar kemur þar í messunni, að
skýra þarf fyrír lesendum sjón-
varpsvisis, að markaðurínn sé
mettur og ekki mettur, að Stöð 2
verði að fá helgarrás þótt 73,6%
telji ekki þörf fyrír nýjar innlendar
rásir, og að samið hafi veríð um allt
frambærílegt erlent efni, þótt
staðreynd sé, að dagskrá ríkissjón-
varps fer stöðugt batnandi. Garri
VÍTT QG BREITT
Svipmynd frá Suðumesjum
Bátaútgerð á Suðurnesjum ber
oft á góma og ekki annað sýnna en
að hún eigi þar í vandræðum, sem
ekki fæst alltaf full skýring á.
4000 þorskígildi seld
í blaðinu Fiskifréttum, sem er
bæði fróðlegt og læsilegt blað um
flest sem varðar sjávarútveg, er
greinargóð frétt nýlega þar sem
sagt er frá tíðum sölum fiskibáta
frá Suðumesjasvæðinu. Á rúmlega
einu ári hafa hátt í 20 bátar undir
100 rúmlestum, eða kvótar þeirra,
verið seldir frá Grindavík, Kefla-
vík og Sandgerði. Alls er kvóti
þessara báta fast að 4000 þorskí-
gildi, segir blaðið, eða sem svarar
kvóta tveggja togara af minni gerð.
Fiskifréttir greina frá því að
margir þeirra, sem selt hafa báta
sína eða kvóta þeirra, hafi þó ekki
hætt útgerð eða sjósókn, heldur
hafi þeir keypt sér báta undir 10
smálestum og geri út á sameiginleg-
an kvóta smábátamanna. Blaðið
getur þess að uggur sé í Suður-
nesjamönnum vegna þess hve
margir bátar, og þar með kvótar
þeirra, hafi horfið af svæðinu
undanfarin ár. Þar á meðal segir
fréttamaður að einn viðmælandi í
Grindavík hafi sagt að vesturhöfn-
in í Grindavík væri nánast tóm, en
þar hafi áður verið að jafnaði 20
stórir bátar í eigu heimamanna.
Til f jarlægra landshluta
Síðan nefna Fiskifréttir nöfn
hinna mörgu báta, sem seldir hafa
verið frá Grindavík, Keflavík og
Sandgerði, og margir þessara báta
eru allstórir með myndarlega
kvóta. Sumir bátanna hafa verið
úreltir en kvótar þeirra seldir, en
flestir bátanna virðast hafa verið
keyptir til þess að nýir eigendur
gerðu þá út eins og þeir eru.
Suðumesjamenn hafa þannig selt
frá sér fullgildar fleytur, sem þeir
vildu ekki eiga en menn á öðrum
útgerðarstöðum og í fjarlægum
landshlutum treystu sér til að nýta.
Það eru útgerðarmenn á Skaga-
strönd, Ólafsfirði, Akureyri,
Grenivík, Höfn í Hornafirði,
Ólafsvík og Tálknafirði sem hafa
verið tilbúnir til að nýta kvóta og
báta sem Suðurnesjamenn eru að
selja frá sér.
Vaxandi
þjónustustarfsemi
Það væri freistandi að finna skýr-
ingu á því, hvers vegna þessi þróun
í útgerðarmálum Suðumesja-
manna á sér stað. Sú skýring er
ekki einhlít að orsakimar liggi í
almennri stefnu stjómvalda í sjáv-
arútvegsmálum. Sannast sagna er
slík skýring ekki vel rökstudd.
Miklu fremur virðist orsakanna að
leita í atvinnuþróun Suðumesja-
byggða sjálfra með þeim félagslegu
áhrifum sem henni hafa fylgt og
viðhorfum á vinnumarkaði yfir-
leitt. Framtak og athafnasemi
Suðurnesjamanna virðist í stómm
mæii beinast í aðrar áttir en að
stunda útgerð og sjómennsku eða
vinna fiskafla. f því er ekki verið
að búa til ásökunarefni á einn eða
neinn, þótt á þetta sé bent. Það er
ekki verið að gera lítið úr þeirri
myndarlegu útgerð og fiskvinnslu
sem vissulega er enn til staðar á
Suðurnesjum, þótt gestkomandi
maður hafi það fyrir augunum að
margs konar þjónustustarfsemi fer
þar sívaxandi og setur greinilegan
svip á mannlíf og atvinnuuppbygg-
ingu. I.G.