Tíminn - 09.11.1989, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 9. nóvember 1989
Tíminn 9
llllllllllllllllllllllll TÓNLIST . ^ . . ^
Vladimir vildi koma á framfærí þakldæti til allra sem hafa greitt götu hans á
íslandi. Tinumynd: Ámi Bjanu
étríkjunum."
Hvað fannst þér merkilegast að
sjá á íslandi?
„Sterkust áhrifin sem ég varð fyrir
í þessari ferð var í heimsókn minni
á Ámastofnun. Mér var hleypt alveg
inn um alit. Ég skoðaði gömul rit
sem ég er búinn að lesa og heyra um
í tuttugu ár. Allt í einu hélt ég á
þessum rítum í höndunum. Þetta
voru skinnhandrít frá 12. öld. Þetta
var alveg stórkostlegt."
Vladimir hefur þýtt íslenskar bók-
menntir yfir á rússnesku. Hann hefur
m.a. þýtt íslensk Ijóð eftir ýmis
nútímaskáld.
Vladimir fór héðan um síðustu
helgi til Bandaríkjanna. Hann sagð-
ist vona að honum gæfist tækifærí til
að komast fljótt aftur til Islands,
annað hvort til að læra eða til að
kenna við einhvem skóla. „ísland og
íslendingar em búnir að gera svo
mikið fyrir mig. Mig langar til að
gera eitthvað fyrir ísland í staðinn,"
sagði Vladimir að lokum. -EÓ
Rússneskurjúlkur
heimsækir island
sérstakt mál, óvenjulegt mál. Saga
landsins vakti einnig áhuga minn,
sérstaklega bókmenntasagan.
Ég er búinn að vinna sem túlkur í
Sovétríkjunum og búinn að hitta
fjölmarga íslendinga."
Fyrir fjómm eða fimm ámm fékk
Vladimir boð frá Steingrími Her-
mannssyni, Ásmundi Stefánssyni og
Svavar Gestssyni um að koma til
íslands, en þá var útilokað að fá
ferðaleyfi frá sovéskum stjómvöld-
um. í ár bauð Borgarstjóm Reykja-
víkur Vladimir að koma til íslands
og að þessu sinn gekk mun betur að
fá ferðaleyfi.
Hvemig líkar þér svo á íslandi?
„Alveg stórkostlega og miklu bet-
ur en ég átti von á. Eg var búinn að
lesa mikið um ísland og sjá milljón
myndir frá íslandi f bókum og
blöðum. Þetta er bara eins og að
koma heim.“
Vladimir hefur kynnst ærið mörg-
um íslendingum í gegnum starf sitt
sem túlkur, m.a. Steingrími Her-
mannssyni, Guðmundi J. Guð-
mundssyni, Davíð Oddssyni, Birgi
ísleif Gunnarssyni, Halldóri Ás-
grímssyni, Ásmundi Stefánssyni og
mörgum fleimm. Allt eru þetta góðir
kunningjar hans. Sjálfur segist Vla-
dimir hafa kynnst helming íslend-
inga í Rússlandi en hinum helmingn-
um í þessari heimsókn til landsins.
Vladimir segist ekkert skilja í þvf
hvað íslendingar eigi við með þegar
Öir tali um að veðrið sé leiðinlegt á
andi. Hann segist ekkert hafa
upplifað nema sól á íslandi. Vladim-
ir finnst mikið koma til íslenskrar
náttúru og hann á vart orð til að lýsa
útsýninu. „Best var þó að hitta alla
kunningjana sem ég kynntist í Sov-
Undanfarnar finun vikur hefur dvalist hér á landi sovéskur maður,
Vladimir Kozov að nafni. Þrátt fyrir að þetta sé í fyrsta skipti sem
Vladimir kemur til fslands talar hann ísiensku eins og innfæddur.
Málið lærði hann í háskóla í Leningrad. Hann hefur oft túlkað fyrir
íslendinga þegar þeir hafa sótt Sovétríkin heim. Vladimir á ekki orð
til að lýsa hrifningu sinni á íslandi og íslendingum.
Tíminn hitti Vladimir að máli í
sfðustu viku og var hann fyrst spurð-
ur að því hvemig stæði á því að hann
talaði svo góða íslensku.
„Jú, sjá til við Rússar erum svo
klárir,“ sagði Vladimir og hló. „Ég
fór í nám í Leningrad háskóla og
lærði norræn mál, norsku, sænsku
og dönsku. Það var Mikhail Steblin
Kamenskij prófessor sem kenndi
mér fomíslensku. Kamenskij kom
oft til íslands og var m.a. gerður að
heiðursdoktor við Háskóla íslands.
Hann sagði við mig: „Til þess að
læra fslensku verður þú að elska
ísland.“ Mér fannst þetta vera alveg
Sýning í
Dagana 9.-23. október hélt Páll
Isaksson sýningu á verkum sínum í
Ráðhúsinu í Horsens á Jótlandi.
Norrænafélagið á staðnum hafði
milligöngu um sýninguna. Sýningin
hefur nú verið sett upp að nýju í
Horsens Tekniskeskole og mun
standa í mánuð.
Flestar myndimar em unnar með
olíu á pappír og em í hefðbundnum
grafík stíl og yfirleitt unnar sem
mónóþrykk eða í litlu upplagi.
Graffk myndimar notar listamaður-
inn sem tilrauna- og undirbúnings-
vinnu fyrir stærri myndimar. Ut-
koman verður því grafík myndraðir
sem enda í stærra verki. Hluti mynd-
anna er unnin með olíu á léreft og
teygðar og spenntar upp í þriðju
víddina og verða þannig að mynd-
skúlptúr.
Páll hefur búið erlendis sfðastliðin
fjögur ár. Hann sýndi síðast á
Mokka 1985.
Horsens
Páll ísaksson myndlistamaður
ljósmynd: Þorvarður
Sinfóníutónleikar
Á tónleikum Sinfóníuhljómsveit-
arinnar 2. nóvember lék Édda Er-
lendsdóttir einleik í píanókonsert
Edvards Grieg en grísk-þýski hljóm-
sveitarstjórinnn Miltiades Caridis
mundaði tónsprotann. Edda lék af
meira öryggi og myndugleik en al-
gengt er meðal íslenskra píanista,
enda er hún mjög sviðsvön og hefur
víða komið fram, austan hafs og
vestan. í tónleikaskránni segir um
þennan konsert Griegs, að enda þótt
píanókonsert Schumanns sé að sumu
leyti fyrirmynd hans, sé hann stór og
breiður og búi yfir mikilli svellandi,
á köflum megi heyra bregða fyrir
glæsibrag að hætti Liszts. Edda lagði
meiri áherslu á glæsibraginn en á
rómantíkina, sem aðrir eldri píanist-
ar hafa yfirleitt ræktað við flutning
hans.
Fyrst á efnisskrá var 3. sinfónfa
Schuberts í D-dúr, sem skáldið
samdi 16 ára að aldri. Sinfónían er
ákaflega falleg og geðþekk, með
miklum klarinettuköflum sem gáfu
Einari Jóhannessyni ærið tækifæri til
að blómstra. Tónleikunum lauk með
Adagio-kafla 10. sinfóníu Gustavs
Mahler (1960-1911), sem raunar var
aidrei lokið, annar maður gekk frá
þeim tveimur köflum sem lengst
voru komnir þegar tónskáldið lést.
Eins og í öðrum sinfóníum Mahlers
er hér skrifað stórt og breitt, fyrir
stóra hljómsveit með margvíslegum
hljómbrigðum. Caridis stjórnaði
þessu öllu af mikilli kunnáttu og
vandvirkni - yfirleitt blaðlaust, sem
þykir sýna að stjómendur kunni
verkin til hlítar, en sem veldur þó
stundum taugaveiklun hjá hljóm-
sveitarmönnum, því „errare human-
um est“ eins og þar stendur.
Áheyrendur, sem fylltu Háskóla-
bíó, kunnu vel að meta þessa tón-
leika og fögnuðu listamönnunum
vel. Verkin þrjú, sem flutt voru, em
öll í eðli sínu 19. aldar tónlist, og
enda þótt tónlistarunnendur hér á
landi taki nútímatónlist heldur vel
núorðið, þá trekkir sú gamla ævin-
iega best. Sem minnir á hugmyndir
kvenmanns nokkurs frá Bretlandi,
Hilary Finch, sem hingað kom á
þing gagnrýnenda í fyrravor og var
fengin til að skrifa í DV um sýningu
íslensku óperunanr á Brúðkaupi
Fígarós. í stuttu máli aðhyllist Finch
kenningar Pol Pots í Kampútseu. En
hann gerði sér grein fyrir því, að vilji
menn gera almennilega byltingu og
búa til nýja heim eftir sínu höfði, þá
verður að uppræta allt minni um
fyrri tíma, nefnilega allt og alla sem
minna á eða muna heiminn fyrir
byltingu Finch virðist semsagt að
Háskólatónleikar vetrarins hófust
í Norræna húsinu miðvikudaginn
25. október með jazz-kvartett Frið-
riks Karlssonar (gítar), Kjartans
Valdimarssonar (píanó), Richards
Kom (bassi) og Martens van der
Valk (trommur). Háskólatónleikar
eru að verða meðal elstu og æruverð-
ugustu tónlistarstofnana bæjarins,
þvf nú hefst 17. starfsár þeirra, en
jafnframt 9. ár hádegistónleikanna í
Norræna húsinu. Þykir það form
hafa tekist allvel, og er aðsókn
iðulega góð. Háskólatónleikar em
haldnir í Norræna húsinu hvem
miðvikudag kl. 12.30.
Þeir fjórmenningamir fluttu fjög-
ur lög, „Alone together" eftir
Schwarz og Dietz sem kynnirinn
Friðrik kvað vera gamla klassík,
„Pace dance“ eftir Metheney, Dre-
ams so real“ eftir Cörlu Bley og
„Moon germs“ eftir Farrel. Kunnug-
ur sagði mér að í öllum lögunum
nema hinu síðasta sé hljómagangur
íslenska óperan væri að eyðileggja
sögulegt tækifæri til að ala íslensku
þjóðina, sem ekki hefði kynnst óper-
um fyrr, upp í „nútíma-óperu" með
því að sýna ekki annað en 20-aldar
verk eða nýstárlegar uppfærslur eldri
verka. Út af fyrir sig væri þetta
fróðleg tilraun, því sannarlega hefur
tónlistin þrást í ýmsar áttir á jörð-
inni, en þó mundi tilraunin, ef gerð
væri, lýsta engu minni mannfyrirlitn-
ingu en fjöldamorð Pol Pots í þágu
kommúnistmans. KJenningin segir
semsagt, að okkur líki Bach, Mozart
mjög flókinn og að „tónfræðin nálg-
ist klasahljómfræði". Af þessum
fjómm „lögum“ þótti mér „Dreams
so real“ bera af - hin þrjú verkuðu
á óæft eyra mitt í þessari tegund af
harksöng (þýðing Jóns Ófeigssonar)
sem heldur þreytandi síbylja. Allt
um það var leikur þeirra félaga
fágaður og kunnáttusamlegur, og í
góðu jafnvægi nema píanistinn dró
sig fullmikið til baka framan af.
Gítarinn var helst í forgrunni, enda
Friðrik mjög sjóaður tónlistarmað-
ur.
Á 17 ára ferli hinna eiginlegu
háskólatónleika hefur verið spiluð
alls konar tónlist, gömul og ný, en
ævinlega þó innan ramma „æðri
tónlistar". Jazz hefur aldrei heyrst
þar áður, né hafa popparar eða
trúbadúrar komið þar fram svo ég
muni. Margir tónlistarmenn segja
að vísu um hinar ýmsu greinar
tónlistar, eins og Jónas Halgrímsson
kvað um hin ýmsu form lífsins, blóm
og Beethoven (eða Schubert, Grieg
og Mahler) betur en ónefnd þrjú
samtímatónskáld af því að við höf-
um skaðast í uppeldinu. Ælumst við
upp með samtímatónskáldunum
þremur, og öðrum ómerkari nótum
þeirra, þyrftum við að ataka á hon-
um stóra okkar í umburðarlyndi til
að hlusta á Bach og Beethoven.
Hvort þetta er svo, veit nú enginn,
en það var semsagt tilraun af þessu
tagi sem Hilary Finch vildi láta
íslensku óperuna gera á þjóð vorri.
Ég mótmæli kröftuglega öllum til-
homsíli og skáld - Munurinn raunar
enginn er, því allt um lífið vitni ber
- að tónlistin sé eitt og aðeins til góð
tónlist og vond, en engin dægurtón-
list eða æðri tónlist.
Á öðru máli var Alexander Jó-
hannesson háskólarektor, sem sagði
í ræðu við skólaslit vorið 1941, en
veturinn áður höfðu þeir Bjöm
Ólafsson og Ámi Kristjánsson flutt
allar sex fíðlusónötur Beethovens í
hátíðasal háskólans:
Háskólinn tók upp nýja starfsemi,
að efna til hljómleika fyrir stúdenta
og kennara og miðar starfsemi þessi
að því að auka þekking stúdenta á
dásemdarverkum sannrar hljómlist-
ar, en hún er bundin órjúfandi
lögmálum samstillingar og hreim-
falls og opnar heila veröld fegurðar,
er allir stúdentar ættu að kynnast.
Orðið fegurð merkir samstilling,
samhæfing, og þeir sem drekka í sig
anda sannrar hljómlistar og skilja
eðli hennar, verða sannari menn og
raunum til að beryta okkur í þessu
tilliti, eins og Steinn Steinarr mót-
mælti tillögum um að breyta íslensku
kvenfólki á ástandsámnum. Hann
skrifaði 1940:
„Margir menn gerst nú reiðir mjög
yfír athæfi íslenskra kvenna. Það em
meiri andskotans lætin. Ég veit svo
sem af hverju þeir láta svona, þó ég
vilji ekki segja það, að svo komnu
máli. Aldrei mun ég fallast á þessar
nýju tillögur bæjarstjómarinnar um
að breyta íslensku kvenfólki. Ég
heimta, að íslensku kvenfólki verði
aldrei breytt, og ég mun skrifa á
móti hverri tilraun, sem miðar í þá
átt.“
Sig. St.
fullkomnari. Þeir munu læra að
skynja mismuninn á sannri hljómlist
og villimannlegum garganstónum
þeim er nefndur er „jazz“ og banna
ætti í hverju siðuðu þjóðfélagi. Þessi
afvegaleidda hljómlist, er æskulýðn-
um er nú boðin á dansleikjum, á sinn
þátt í þeirri spillingu og taumleysi,
er þjáir þjóð vora og til glötunar
leiðir.“
Sjónarmið Alexanders varð undir
í þessu efni sem kunnugt er, en
jafnframt er hins að gæta að jazzinn
hefur breyst mikið síðan Kanamir
komu hingað 1941. Tónlist af því
tagi sem Friðrík og félagar spiluðu í
Norræna húsinu á miðvikudaginn er
næstum því jafnlangt frá Louis
Armstrong, Benny Goodman, Dizzy
Gillespie eða Duke Ellington og
Bach sjjálfur. Hvort það er framför
eða afturför, eða aðeins breyting,
skal ósagt látið en þetta tónlistar-
form boðið velkomið á háskólatón-
leika.
Háskólatónleikar