Tíminn - 11.01.1990, Side 18

18 Tíminn
Fimmtudagur 11. janúar 1990
llllllllllllllllllllllllllll MINNING llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
Valgerður Halldórsdóttir
frá Hvanneyri
1 dag fer fram frá Dómkirkjunni
útför Valgerðar Halldórsdóttur frá
Hvanneyri. Hún lést að Seljahlíð 1.
janúar sl.
Valgerður var fædd að Hvanneyri
í Borgarfirði 2. apríl 1912. Foreldrar
hennar voru Halldór, skólastjóri á
Hvanneyri, Vilhjálmsson, bónda á
Rauðará í Reykjavík, og Svava
Þórhallsdóttir biskups Bjarnasonar,
systir Tryggva Þórhallssonar forsæt-
isráðherra og frú Dóru Þórhalisdótt-
ur forsetafrúar.
Systkini Valgerðar voru fjögur,
þrjú þeirra eru látin: Sigríður, Svava
og Björn, hagfræðingur og fram-
kvæmdastjóri hjá Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna, en eftirlifandi er Þór-
hallur, mjólkurfræðingur og for-
stöðumaður hjá Hollustuvernd ríkis-
ins.
Æskuheimili Valgerðar á Hvann-
eyri var menningarmiðstöð í þágu
landbúnaðarins. Ung bændaefni
hvaðanæva af landinu dvöldu þar
við nám, bóklegt og verklegt, undir
stjóm skólastjórans sem var virtur
og landskunnur. Þegar í æsku öðlað-
ist Valgerður innsýn í líf og starf
þeirra er landbúnað stunduðu, sem
mótaði lífsviðhorf hennar.
Á árunum 1934-1936 dvaldi Val-
gerður við nám í Noregi við Statens
Lærerinde Skole í Stabekk. Eftir
heimkomuna varð Valgerður skóla-
stjóri Húsmæðraskólans að Lauga-
landi í Eyjafirði árin 1937-1940.
Valgerður giftist 1940 Runólfi
Sveinssyni, skólastjóra Bændaskól-
ans á Hvanneyri frá 1936, en Halldór
Vilhjálmsson skólastjóri lést á því
ári. Runólfur var sonur hjónanna
Sveins Sveinssonar að Norður-Fossi
í Mýrdal og Jóhönnu Sigurðardótt-
ur. Valgerður varð þá húsfreyja á
Hvanneyri næstu sjö árin, 1940-
1947, þar til Runólfur tók við emb-
ætti sandgræðslustjóra.
Tímabil þeirra hjóna á Hvanneyri
einkenndist m.a. af bjartsýni,
ánægju nemenda, af framfarahug,
bygginga- og ræktunarframkvæmd-
um og vinsældum húsfreyju og skóla-
stjóra, sem var lítið eldri en sumir
nemendanna.
Runólfur og Valgerður fluttu til
höfuðstöðva Sandgræðslu ríkisins að
Gunnarsholti 1947 með tvo syni
sína, Þórhall og Sveiri, fæddir 1944
og 1946, en yngsti sonur þeirra
Halldór er fæddur 1948 að Gunnars-
holti.
Þó rætur Valgerðar væru á Hvann-
eyri þá kunni hún vel breytingunni á
búsetu og fannst hin nýju verkefni
heillandi. Strax á fyrstu árunum náði
Sandgræðslan merkum áföngum.
Það ríkti mikil bjartsýni um starf-
semi Sandgræðslu ríkisins og gætti
vaxandi skilnings þjóðarinnar á þýð-
ingu starfsins og kom til ný trú á
framtíðina.
En hinn 4. febrúar 1954 dró
skyndilega ský fyrir sólu með
myrkva í Gunnarshoiti. Runólfur
var staddur með tveimur ungum
sonum sínum í rafstöðvarhúsi -
skammt frá íbúðarhúsinu - að huga
að rafmagnsvél þegar vélin, með
miklum snúningshraða, náði tökum
á yfirhöfn hans og lést Runólfur
samstundis, 44 ára.
Engin orð fengu lýst þeim harm-
leik sem svo óvænt og skyndilega bar
að. Valgerður var orðin ein með
ungu drengina þrjá, 5, 7 og 9 ára. Á
þessari harmastund kom í Ijós mikill
styrkur Valgerðar og ásetningur að
helga líf sitt í tvíefldum mæli framtíð
hinna föðurlausu sona sinna.
Valgerður flutti þá þegar með syni
sína til Reykjavíkur og dvaldi um
hríð hjá ættingjum. Síðar byggði
hún hús í félagi við bróður sinn
Þórhall, að Selvogsgrunni 8 í
Reykjavík. Þar bjó hún sonum sín-
um heimili sem einkenndist af um-
hyggju og ástríki, jafnan opið fyrir
vini, skólafélaga og ættmenni.
Heimilið var þeim jarðvegur fyrir
farsælan þroska á uppvaxtarárunum.
Um skeið annaðist Valgerður á
heimili sínu, móður sína, tengda-
móður og Þorbjörgu Bjömsdóttur,
fyrrverandi ráðskonu á Hvanneyri.
Synir Valgerðar hafa eignast sínar
eigin fjölskyldur. Þórhallur, íþrótta-
kennari í Reykjavík og vinnur að
ýmsum félagsmálum, er kvæntur
Þórunni Sveinbjörnsdóttur, for-
manni Starfsmannafélagsins Sóknar,
og eiga þau þrjú börn. Sveinn land-
græðslustjóri, kvæntur Oddnýju
Sæmundsdóttur hjúkrunarfræðingi
og eiga þau þrjá syni. Halldór dýra-
læknir, kvæntur Steinunni Einars-
dóttur meinatækni og eiga þau fjög-
ur börn. Barnabörn Valgerðar eru
tíu.
Mikil fjölskyldugæfa ríkti á heim-
ili Valgerðar og umvafði fjölskyldan
hana umhyggju og kærleika síðustu
árin. Það minnir á að fjölskyldugæfa
er til grundvallar þjóðargæfu.
Þó rætur Valgerðar væru á Hvann-
eyri þá voru tengslin við Gunnars-
holt órofin. Við fráfall Runólfs varð
mágur hennar, Páll Sveinsson, sand-
græðslustjóri - síðar landgræðslu-
stjóri. Synir hennar voru á unglings-
árum oft hjá honum á sumrin.
Valgerður var gædd miklum
mannkostum, góðum gáfum, hún
var velviljuð, vinaföst og vel
menntuð. Valgerður var virt og
mikils metin af fjölskyldu Runólfs.
Heimilishættir á Hvanneyri og í
Gunnarsholti voru rómaðir eins og
mætur maður skrifaði: „Allir, sem
þau hjón sóttu heim, hafa góðar
minningar frá heimili þeirra."
Líf og starf Valgerðar tengdist
með óvenjulegum hætti gróðurvernd
og landgræðslu. Fædd og uppalin á
Hvanneyri var Valgerði í blóð bor-
inn skilningur á þörfum landbúnað-
arins og skildi hún þvf betur en ella
þýðingu lífsstarfs Runólfs.
Með vaxandi skilningi á störfum
og áhrifum kvenna til heilla fyrir
samfélagið er mikið og farsælt lífs-
starf Valgerðar á hennar sviði virt,
metið og þakkað.
Um leið og konan mín og ég
þökkum Valgerði langa vináttu vott-
um við sonum hennar og fjölskyld-
um þeirra og öðrum aðstandendum
hjartfólgna samúð okkar.
Jóhannes G. Helgason
Þuríður Guðmundsdóttir
Fædd 4. janúar 1921
Dáin 4. janúar 1990
Þú spyrd mig um haustið. Það
kemur og eignar sér engin sem ilma
nú vel eftir sláttinn með sílgrænar■
lanir. .
...Enþú verður farin þá.
Hannes Pótursson:
Þú spyrð mlg um haustið, brot).
Já, hún er farin hún Bubba, móð-
ursystir mín og nafna, miklu fyrr en
nokkurn varði. Hún var búin að
undirbúa haustið sitt vel, og okkur
fannst hún vel að því komin að njóta
þess við góðar aðstæður. Hún var
nýflutt í nýja íbúð, aðeins búin að
búa þar í rúman mánuð.
En sá sem öllu ræður hér á jörð
hafði önnur áform. Hún lést að
heimili sínu á afmælisdaginn sinn, 4.
janúar sl.
Bubba var sjöunda í röðinni af
tólf börnum foreldra sinna, afa míns
og ömmu. Má nærri geta að oft hefur
það verið ærinn starfi fyrir ömmu að
sinna þessum stóra hóp, auk annarra
heimilisstarfa. Þó hef ég heyrt sagt
um hana að hún hafi stjórnað sínu
stóra heimili styrkri hendi, án þess
að þurfa að hækka róminn nokkru
sinni. Þetta skaplyndi ömmu erfði
Bubba. Aldrei minnist ég þess að
hafa heyrt hana brýna raustina né
skamma nokkurn mann. Aldrei hall-
mælti hún heldur nokkrum manni.
Rósemi hennar og virðuleg fram-
koma var svo einstök að ekki var
hægt annað en taka eftir henni og
reyna að taka hana sér til fyrirmynd-
ar.
Samband þeirra Bubbu og móður
minnar, yngstu systurinnar, var alla
tíð náið. Nægir þar til að nefna að ég
fæddist að heimili þeirra Bubbu og
Björns Péturssonar, manns hennar,
eina óveðursnótt í janúar, þegar þau
bjuggu í Keflavík. Síðar, þegar ég,
þá skólastelpa utan af landi, þurfti á
húsnæði að halda hér í Reykjavík,
varð það úr að mér gafst kostur á að
búa hjá Bubbu og Birni í fjóra vetur.
Fyrir þau ár er ég ævinlega þakklát.
Ekki var það aðeins að ég ætti þar
húsaskjól, heldur varð heimili þeirra
hjóna mitt heimili þennan tíma. Við
frænkurnar kynntumst vel á þessum
árum og áttum góðar stundir saman,
yfir uppþvottinum, „ævistarfinu"
hennar Bubbu, eins og hún orðaði
það og miklu oftar. Kannski eru mér
sérlega minnisstæðar móttökurnar
hjá henni, þegar ég kom með elsta
son minn heim af fæðingardeildinni
og staldraði við hjá Bubbu eins og
svo oft. Ég var ung og fákunnandi
og hún kenndi mér að baða barnið
og ýmsa umönnun þess. Fátt held ég
að tengi konur traustari böndum en
svona samvinna og hjálpsemi.
Hún Bubba var ekki kona sem
hrópaði um ágæti sitt eða tilfinningar
á torgum. Eigi að síður er minningin
um hana dýrgripur okkur sem eigum
hana. Veri hún kært kvödd.
Gréta Þuríður.
„Fjærst í eilífðar útsæ, vakir eylendan þín.
Nóttlaus voraldar veröld þar sem víðsýnið
skín. “
Þessar ljóðlínur Stefáns G. flugu
mér í hug þegar ég frétti andlát
mágkonu minnar, Þuríðar Guð-
mundsdóttur.
Þuríður var fædd á Syðra-Lóni í
Norður-Þingeyjarsýslu 4. janúar
1921, dóttir þeirra merku hjóna
Herborgar Friðriksdóttur frá Syðri-
Bakka í Kelduhverfi og Guðmundar
r i.v/i\ivvJ«j ■ «nr
Guömundur G.
Þórarinsson
Nefnd um friðlýsingu
Norður-Atlantshafsins
Nefnd fulltrúaráðs framsóknarfélaganna um frið-
lýsingu Norður-Atlantshafsins er boðuð til fundar
í Nóatúni 21 laugardaginn 13. janúar kl. 10.30.
Guðmundur G. Þórarinsson
formaður
Vilhjálmssonar, bónda og kaupfé-
lagsstjóra á Syðra-Lóni.
Syðra-Lónsheimilið var orðlagt
fyrir gestrisni og myndarskap, enda
vel efnað menningarheimili í þjóð-
braut. Þuríður átti því glaða og góða
æsku í hópi yngri systkina sinna.
Þuríður var viðkvæm og unni
mjög fegurð vorsins og björtu vor-
nóttanna þar sem sólin gengur aldrei
til viðar. Heillaði æðurin og umönn-
un æðarvarpsins hug hennar.
Þuríður gekk venjulega leið gegn-
um barna- og unglingaskóla. Einnig
hafði faðir hennar heimiliskennara
til að kenna orgelleik og tungumál.
Var því á þessu stóra heimili mikið
leikið á orgel og sungið.
Þuríður stundaði nám við héraðs-
skólann á Laugarvatni einn vetur og
lauk báðum bekkjardeildum skólans
um vorið. Hugur hennar mun hafa
staðið til frekara náms en af því varð
ekki. Ung að aldri trúlofaðist hún og
giftist miklum myndarmanni, Bimi
Péturssyni frá Höfnum við Bakka-
fjörð, síðar eiganda ásamt öðrum
verslunarinnar Karnabæjar hér í
borg.
Eignuðust þau hjónin fimm böm,
fjóra syni og eina dóttur. Þau em:
Haukur viðskiptafræðingur, Pétur
viðskiptafræðingur, Sigurður efna-
verkfræðingur og yngstur Steingrím-
ur læknir.
Sú sorg hvíldi þó yfir fjölskyldunni
að einkadóttirin Herborg var vanheil
frá fæðingu og lést á sjöunda ári
1953. Voru þessi veikindi Herborgar
litlu og andlát hennar mjög þungbær
fyrir þau hjónin.
Þuríður helgaði húsmóðurstörf-
unum og uppeldi bamanna krafta
sína. Var heimili þeirra Bjöms ann-
álað fyrir gestrisni og glæsibrag.
Þuríður var fíngerð og ljúf kona.
Þrátt fyrir að kynni okkar Þuríðar
hafi staðið yfir meira en fjömtíu ár,
þá er samverustund á Heilsuhæli
NLFÍ síðastliðið haust mér sérstak-
lega minnisstæð og er ég nú þakklát-
ur fyrir þann tíma.
Ég vil fyrir hönd fjölskyldu minnar
votta aðstandendum Þuríðar dýpstu
samúð.
Guð blessi minningu hennar.
Dauði, ég óttast eigi
afl þitt né valdið gilt
í Kristf krafti ég segi
kom þú sæll, þá þú vilt.
H.P.
Reynir Ármannsson
Grímur M. Helqason
Fæddur 2. september 1927
Dáinn 26. desember 1989
Grímur Margeir Helgason var í
heiminn borinn á Leifsstöðum í
Selárdal í Vopnafirði, þar sem þá
bjuggu foreldrar hans, þau Vigdís
Magnea Grímsdóttir og Helgi Krist-
inn Einarsson, bóndi og síðar síma-
eftirlitsmaður á Seyðisfirði og í
Reykjavík. Grímur hóf skólagöngu
á Seyðisfirði og síðan lá leiðin í
Menntaskólann á Akureyri, þar sem
hann lauk stúdentsprófi 1948. Hann
starfaði sem kennari við Barna- og
miðskólann á Seyðisfirði veturinn
1948-49, en hóf að því loknu nám í
íslenskum fræðum við Háskóla ís-
lands og lauk þar cand. mag. prófi
1955.
Sama ár og hann lauk háskólaprófi
hóf hann störf sem kennari við
Verslunarskóla íslands, fyrst sem
stundakennari og síðan fastráðinn
til 1962. Hann starfaði einnig í
ígripum á Landsbókasafninu frá
1957 til 1962, er hann gerðist fastur
starfsmaður í handritadeild þess.
Forstöðumaður þeirrar deildar varð
hann svo 1966 og starfaði þar síðan
óslitið til æviloka. Naut hann jafnan
vinsælda og virðingar í starfi, enda
fróður í besta lagi og gott til hans að
leita.
Grímur var mikill og ötull fræði-
maður í sinni grein. Eftir hann liggja
fjölþætt ritstörf, greinar um margvís-
leg efni og útgáfur fjölda verka, svo
sem íslendingasögur, fornsögur,
þjóðsögur og margt fleira. Ævistarf-
ið var því orðið mikið og gott, þótt
ekki yrði honum lengri lífdaga auð-
ið.
Leiðir okkar Gríms lágu fyrst
saman í Menntaskólanum á Akur-
eyri, þar sem við vorum bekkjar-
bræður í máladeild og lásum stund-
um saman latínu og fleira. Tókst þá
þegar með okkur góður kunnings-
skapur og vinátta sem entist meðan
báðir lifðu, þótt samfundir væru
strjálir á seinni árum sakir óltkra
starfa og búsetu. En sú vinátta sem
þá var til við leik og störf í góðum
skóla norðan heiða fyrntist aldrei,
svo að alltaf voru það gleðilegir
samfundirerviðhittumst. fmennta-
skóla var Grímur áhugasamur um
nám sitt, enda góðum gáfum gæddur
og duglegur í besta lagi. Einkum
kvað snemma að hæfileikum hans í
öllu sem snerti ísienskt mál og
bókmenntir að fornu og nýju. Hann
ritaði á þeim árum í skólablað okkar
og var ritstjóri þess um skeið. Skáld-
lega sinnaður var hann nokkuð á
yngri árum, þótt ekki ræktaði hann
þá eiginleika sína að marki.
En nú er þessi góði drengur horf-
inn sjónum og mjög um aldur fram.
Við bekkjarsystkin hans höfum
misst úr hópnum góðan vin og vitran
og hugljúfan félaga, sem við söknum
sárlega. En minningin um hann lifir
áfram með okkur, fögur og fölskva-
laus, og auðgar líf okkar. Sú minning
snertir strengi líkt og ómur af fögru
tónverki.
Grímur M. Helgason var mikill
gæfumaður í einkalífi sínu. Hann
kvæntist 1953 Hólmfríði Sigurðar-
dóttur kennara frá Raufarhöfn, sem
lifir mann sinn. Þau eignuðust átta
börn og hafa sjö þeirra komist til
fullorðinsára, mikið myndar- og efn-
isfólk í hvívetna. Megi góður guð
leggja líkn með þraut við fráfall
heimilisföðurins og styrkja hans nán-
ustu á sorgarstund. Ég sendi eigin-
konu, móður, börnum og öðrum
vandamönnum einlægar samúðar-
kveðjur. Blessuð sé minning Gríms
M. Helgasonar.
Jón R. Hjálmarsson