Tíminn - 09.02.1990, Blaðsíða 7

Föstudagur 9. febrúar 1990
Tíminn 7
lllllllllllllllllllll AÐ UTAN llllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllll^
15. febrúar nk. verður haldinn í
Cartagena í Kólumbíu fundur
œðstu manna nokkurra Ameríku-
ríkja um eiturlyfjavandann. Aðal-
hvatamaðurinn að þessum fundi er
George Bush Bandaríkjaforseti og
er hann mjög áhugasamur um að
þessi samkoma skili þeim árangri
sem vonast er til. Leiðtogar ríkja
Rómönsku Ameríku eru ekki eins
ákafir, þeir eiga erfitt með að
kyngja innrás Bandaríkjamanna í
Panama nýverið og hún hefur rifjað
upp ýmsan yfirgang sem stórveldið
í norðri hefur sýnt grönnum sínum í
suðri fyrr og síðar.
Þrátt fyrir þennan ágreining er
ekki annað að sjá þegar þelta er sett
á blað en að fundurinn verði hald-
inn eins og áœllað er. Og það þótt
Bandaríkjamönnum þyki það nán-
ast fífldirfska af forsela sínum að
œtla að mœta á slíkar hœttuslóðir í
eigin persónu. Um aðdraganda
fundarins hefur verið skrifað m.a. í
Der Spiegel og Newsweek.
Innrásin í Panama
skemmdi fyrir Bush
Að orrustunni unninni varð sig-
urvegarinn að sýna óvenjulega auð-
mýkt. George Bush hafði varla fyrr
fylgl þeim forna sið rómverskra
keisara að flytja andstœðinga sína
hlekkjaða til heimaríkisins, en það
rann upp fyrir forsetanum hvílíkan
óbœtanlegan skaða herferðin gegn
Manúel Antonio Noriega hafði haft
í för með sér í Rómönsku Ameríku.
Handtökunni á hershöföingjan-
um, sem þvœldur var í kókaínvið-
skipti, hafði Bush hrósað í augu og
eyru bandarísks almennings sem
„mikilvœgum áfanga“ í baráttunni
gegn alþjóðlegum eiturlyíjavið-
skiptum. En nú kemur í ljós að
mjög líklegl er að forsetinn hafi
valdið því að afdrifaríkt spor aftur á
bak hafi verið stigið í eiturlyfja-
stríðinu.
Leiðtogar ríkja Rómönsku Am-
eríku, sem urðu miður sín við að
upplifa enn einu sinni heimsveldis-
slefnuyfirgang, hóta nú yfírvöldum
í Washington að þeir segi sig úr allri
samvinnu við þau. Þeir bregðast
sérlega harkalega við þeirri ákvörð-
un forsetans að láta bandaríska her-
menn framvegis gegna aðalhlut-
verki í baráttunni gegn
fíkniefnaliðinu.
Alan Garcia, forseti Perú hefur
látið í það skína að hann hyggist
sniðganga áœtlaðan fund sem halda
á í strandborginni Cartagena 15.
febrúar með leiðtogum Perú, Kól-
umbíu, Bólivíu og Bandaríkjanna
þar sem fjalla á um eiturlyfjavand-
ann, nema því aðeins Bandaríkin
hafi kallað hersveitir sínar í Panama
til baka fyrir þann tíma.
„Á meðan Panama er hersetið
land er engum fulltrúa þjóðar í
Rómönsku Ámeriku það auðvelt að
seljast niður við sama borö og
Bush,“ segir Garcia. Taki Perú-
menn hins vegar ekki þátt í fyrir-
huguðum fundi, en í Perú er mest
rœktun kóka-plönlunnar, hefur
Ieiðtogafundurinn ekkert auglýs-
ingagildi fyrir Bandaríkjaforseta.
Kólumbíuforseti vill
ekki bandarísk flotaaf-
skipti í Karíbahafi
Virgilio Barco, forseti Kólumb-
íu, sem Bush lofaði lengi vel sem
djarfan bandamann í eiturlyfjastríð-
inu, kvartaði undan því þegar
bandarískum herskipum var safnað
saman undan ströndum lands hans
óumbeðið. Þá voru flugvélamóður-
skipið John F. Kennedy og kjarn-
orkudrifna beitiskipið Virgina þeg-
ar lögð af stað frá bœkistöð sinni
Norfolk í leiðangur til Karíbahafs
þar sem verkefni þeirra var að stað-
setja grunsamlegar flugvélar kóka-
ínhringsins og veita smyglskipum
eftirför.
Það er greinilegt að þessi að-
gerð hafði ekkert verið rœdd við
Barco og í Bogotá upphófst rama-
kvein misboðinnar þjóðerniskennd-
ar. Julio Londono utanríkisráð-
herra, fyrrverandi ofursti í
kólumbíska hernum, skoraði á yfir-
völd í Washington að vera svo vœn
að stunda eftirlit úr lofti og af sjó
við eigin strendur og landamœri.
Dagblaðið „E1 Espectador",
sem varð fyrir sprengjuárás kókaín-
barónanna í seplember sl„ deildi
hart á fiotasýninguna sem árás á
fullveldi Kólumbíu. „Við getum á
í Perú er mest rœktun kókaplöntunnar.
Hér eru nokkrir perúanskir bœndur með
kókafrœ.
engan hátt þolað vopnaða íhlutun
eða hafnbann undir því falska yfir-
skini að um sé að rœða eftirlit á al-
þjóðlegu hafsvœði," sagði blaðið.
Hermálayfirvöld í Washington
urðu að stööva stríðsskipin sín úti
fyrir Flórida og Bush forseti baðsl
afsökunar í símasamtali við Barco
fyrir aðgeröirnar, sem hann gaf í
skyn að herinn hefði ráðist í upp á
eigin spýlur. Aldrei hefði „hafn-
bann“ verið tilgangurinn, hann
hefði ekki leyft þessar herœfingar á
sjó og í framh'ðinni verði ekki grip-
ið til neinna slíkra aðgerða án sam-
þykkis Kólumbíumanna.
En Bush tókst ekki að ná síma-
sambandi við Garcia Perúforseta.
Perúmenn höfðu veitt 5 liðsforingj-
un Noriega hoeli í sendiráði sínu í
Panama. Sendiráðsbyggingin var
óðara umkringd bandarískum her-
mönnum.
Herinn og utanríkis-
ráðuneytið í Washing-
ton á öndverðum meiði
Stjórnarerindrekar í ulanríkis-
ráðuneytinu í Washington, sem
þekkja vel viðkvœmni Suður- Am-
eríkumanna, verða œ argari yfir
ruddalegri framkomu bandaríska
hersins í Panama. „Þaö er því líkast
sem einhver í Pentagon hafi samið
meistaralega áœtlun til að tryggja
að eiturlyfjatoppfundurinn slái
vindhögg," segir embœttismaður
sem tekur þátt í því aö samrœma al-
þjóðlega pólitíska barátlu gegn eit-
urlyfjum.
Og nú auka á spennuna milli yf-
irvalda í Washington og Perú sam-
eiginlegar aðgerðir Perúmanna og
Bandaríkjamanna gegn kókarœkl-
endum í hinum illfœru dölum An-
desfjalla. Sem dœmi má nefna að
Bandaríkjamenn vildu gjarna selja
upp radarstöðvar í Hualiaga-daln-
um. Þaðan koma 60% hráefnisins í
heimsframleiðsluna á kókaíni.
Kókamassinn er flutlur til Kólumb-
íu með smáflugvélum og þar er
hann unninn frekar á vegum slór-
hringanna sem kenndir eru við Cali
og Medellín.
En sú framkoma sjálfskipaðra
húsbœnda sem bandaríski herinn
hefur sýnt þjóðrétlarlegum venjum
í Panama hefur aukið mikið á and-
stöðuna gegn því að taka við banda-
rískri hernaðarhjálp. Ráöherra í
stjórn Perú hefur sagt að ef Banda-
ríkjamenn vilja komast yfir eitur-
lyfjaflugvélar, „þurfa þeir ekki ann-
að en að láta okkur hafa nokkrar
hraðfleygar þyrlur".
Andúðin sýnir hversu erfiðar
viðrœður Bush forseti verður að
takast á við á eiturlyíjatoppfundin-
um í Cartagena. Of margar and-
stœður skilja að hagsmuni Norður-
og Suður-Ameríkana til að útlit sér
fyrir að þeir komist að sameigin-
legri niðurstöðu um um hvernig
berjast eigi gegn eiturlyfjunum.
Bandaríkjamenn og
Suður-Ameríkumenn
greinir á um hvar bar-
áttan fari fram
Bandaríkjamenn, sem eru ófœr-
Barco, forsetl Kólumbíu er ekkl sáttur
vlö baráttuaðferðir Bandaríkjamanna.
Alan García, forseti Perú setti Banda-
ríkjamönnum skilyrði fyrir því að hann
sœti fundinn.
ir um að stöðva sívaxandi eftirspum
eftir fíknilyfjum heima fyrir, vilja
hclst heyja baráttuna langt utan
sinna eigin landamœra — gegn
bœndum sem rœkta hamp og kóka,
og gcgn kókaínfurstunum sem
vinna efnin og dreifa þcim. Banda-
ríski yfirmaðurinn í eiturlyfjabar-
áttunni, William Bennett, sem Bush
hefur skipað, hefur líka farið fram á
að útgjöld til baráttunnar gegn eit-
urlyfjum vcrði hœkkuð úr 300
milljónum dollara í 1,2 milljónir
dollara á nœsta ári til bandaríska
hersins, til útvegunar á rafeinda-
stýrðum skynjurum, sveitum Aw-
acs-njósnaflugvéla og helst heil-
steypts radareftirlitskerfis í
Karíbahafi, þar sem engin glufa
finnst á.
Rómönsku-Amcríkanamir aftur
á móti, sem líta fyrst og fremst á
eiturlyfjaviðskiptin sem efnahags-
legt og félagslegt vandamál, geta
ekki skilið hvers vegna þeir cettu að
fóma fjármunum og fólki í stríð
gegn plágu, scm á ekki upptök sín
mcðal þeirra heldur í fátœkrahverf-
um bandarískra stórborga. Yfirvöld
í Perú og Bólivíu bíða enn eftir því
að Bush bjóði fram bœtur fyrir þau
hundmð milljóna dollara sem ríki
þeirra njóta nú vegna rœktunar
kóka. En fullyrða má að Banda-
ríkjaforseti bregðist vonum þeirra
hvað þetta sncrtir, enda þykist hann
varla aflögufœr með peninga.
Sendiför Quayles
Til að lœkka tilfinningaöldurnar
í Suður-Ameríku og bœta hug
manna tii leiðtogafundarins hefur
Bush gripið til þess ráðs að senda
eitt sérlega velheppnað sýnishorn
af manntegundinni „gringó" til
Rómönsku-Ameríku, þ.e. Dan
Quayle varaforseta, sem skv. út-
breiddri skrítlu í Washington hafðri
eftir Suður-Ameríkumönnum á að
hafa komið þeint á óvart þegar liann
sagði í fyrri ferð á þœr slóðir að
hann harmaði það að hafa ekki tek-
ið betur eftir í latínulímum í skóla!
Engum sögum fer af því
að Quayle hafi tekist að sannfœra
menn í Suður-Ameríku um ágœti
barátluaðferðar Bandaríkjamanna
gegn eiturlyfjaplágunni.