Tíminn - 06.06.1990, Qupperneq 8
8 Tíminn
Miðvikudagur 6. júní 1990
Miðvikudagur 6. júní 1990
Tíminn 9
■
■
Hofuðborgarbúar tvöfalt fleiri í uppsveitum Arnessýslu en heimamenn yfir sumartímann
Sumarbústaöir fleiri en
Giska má á að næstu vikumar verði höfuðstað-
arbúar, sem gista sumarhús í uppsveitum Ár-
nessýslu (8 hreppum), oft a.m.k. tvöfalt fleiri
heldur en þeir 2.240 Ámesingar sem eiga
heima á svæðinu. Sá er og munurinn að íbúnum
fer heldur fækkandi á meðan sumarhúsum
íjölgar um á 3. hundrað árlega. Þau em nú orð-
ið í kringum 2.500 á þessu svæði. Hilmari Ein-
arssyni. byggingarfulltrúa berast nú daglega frá
þrem og upp í 8 umsóknir um byggingarleyfi
fyrir sumarhúsum. Síðustu tvö árin hafa slíkar
umsóknir verið um 230 yfir árið, en það em
fjórum sinnum fleiri umsóknir heldur en vegna
allra annarra bygginga á þessu svæði. Gríms-
nesið er vinsælast. í þessari 260 manna byggð
var t.d. sótt um leyfi til byggingar 92ja sumar-
húsa í fyrra. Lóðaleiga miðast gjaman við
lambsverð og því líklegt að margir bændur hafi
nú orðið meiri tekjur af lóðunum en sauðfjárbú-
skapnum.
Um 5.000*6.000 borgarbúar í
sveitinni á viku?
Svæði Hilmars Einarssonar byggingarfulltrúa
nær yfir átta hreppa í uppsveitum Ámessýslu:
Skeið, Gnúpveijahrepp, Hrunamannahrepp,
Biskupstungur, Grímsnes; Laugardal, Þing-
vallahrepp og Grafning. Ibúar þessara sveita
vom samtals 2.243 um síðustu áramót. Aftur á
móti má ætla að margar helgar gisti jafnvel um
5.000-6.000 höfuðboigarbúar í sumarhúsum á
svæðinu - og fjölgar ár frá ári.
Offramboð á lóðum
Áhuga fýrir byggingu sumarhúsa í Ámessýslu
sagði Hilmar hafa aukist ár ffá ári til 1987 en
síðan hafi fjöldi umsókna staðið í stað, um 230
hvort ár. Bæði hann og fasteignasali, sem Tím-
inn ræddi við, sögðu framboð á sumarbústaðal-
öndum þó aukast enn meira en eftirspumina,
þannig að hægt sé að tala um offramboð á þvf
sviði. Lóðir, sem hafa upp á eitthvað sérstakt að
bjóða, renna út, en aðrar seljast treglega. Þama
leggur fólk áherslu á að auðvelt sé að fá inn
heitt og kalt vatn og rafmagn, auk þess að land-
ið sé „fagurt og frítt“. Það er Grímsnesið sem
virtist hafa vinninginn í fyrra. Af 233 umsókn-
um þá vom 92 vegna bústaða í Grímsnesi, 54 í
Biskupstungum og 36 í Laugardal. Um 50 hafa
því skipst á hina fimm hreppana. Mikill meiri-
hluti þessara húsa er byggður afeinstaklingum.
Milljónarmunur á hektara
Verð á sumarhúsalöndum sagði Hilmar líka
vera gífurlega mismunandi og erfitt að nefna
neitt dæmigert. Verð á hektara geti verið allt ffá
200 þús. og upp í 1.200 þús. eftir því hvað er í
boði.
Að sögn Hilmars er orðið algengar að bændur
leigi landið en selji það. Enda sé þeim alltaf
bent á hvem kost það hefur. Leiga gefi jafhar
tekjur af landinu ár ffá ári og þannig að líta
megi á hana sem hlunnindi á jörðinrú.
Fá nú lömbin „undan“
sumarhúsum
Við leigu er greitt ákveðið gjald í byijun, sem
ræðst af því hve mikið er lagt í sameiginlegan
kostnað; vatnslagnir, raffnagn og vegi og svo
framvegis. Árlegt leigugjald fer síðan eftir
stærð spildunnar og upp á hvað hún býður;
skóglendi, hraun, eða aðeins mosaþembu og
mýri. Hilmar segir leiguna þannig geta verið frá
2-4 lambsverðum á ári upp í 6-8 lömb á hekt-
ara. Spilda upp á nokkra tugi hektara getur
þannig gefið meira af sér en sæmileg hjörð af
sauðfé — og án tilkosntaðar við heyskap og
gegningar.
Vissara að horfa
fram í tímann
Tíminn hefúr eftir kunnugum manni að fólk,
sem leigi sumarbústaðalönd, geri sér ekki alltaf
fúlla grein fyrir hvað fellst í þeim leiguskilmál-
um sem það er að skrifa undir. Tekur fólk
kannski í sumum tilfellum þá áhættu að það
verði að fjarlægja bústaðinn af lóðinni eftir 20-
25 ár?
Magnús Leópoldsson fasteignasali segir þetta
hugsanlegt, þótt hann kannaðist ekki við dæmi
þess að reynt hafi á slíkt. Við sölu sumarbústaða
hjá honum segir Magnús algengast að kaupandi
yfirtaki fyrri leigusamning með samþykki við-
komandi bónda. Annars sé gerður nýr. Á samn-
ingseyðublaði frá Búnaðarfélagi íslands, sem
algengt er að nota við sölu sumarbústaða, segir
að leigutaki eigi forleigurétt að hinni leigðu lóð
verði hún áfram nýtt sem sumarbústaðaland.
Við sölu sagði Magnús oft bætt inn í ákvæði um
hvemig með skuli fara fáist samningur ekki
ffamlengdur — þá yfirleitt að landeigandi skuli
kaupa bústaðinn samkvæmt mati.
Hins vegar bendir Magnús á að það séu aðal-
lega stærri og dýrari bústaóir sem koma til sölu
á fasteignasölum. Hinir gangi mjög mikið
kaupum og sölum í gegn um smáauglýsingar
blaðanna. I þeim tilfellum getur vitanlega verið
misjafnt hversu tryggilega er gengið frá málum
í samningum.
Viss áhætta...
Hilmar kvaðst einnig líta svo á að fólk tæki
vissa áhættu, þótt hann vissi heldur ekki dæmi
þess að fólk hafi þurft að fjarlægja bústaði af
landi. Áður fyrr hafí leigusamningar yfirleitt
verið til miklu lengri líma, allt upp í 90 ár. Nú sé
20-25 ár algengast. Það sé t.d. spuming hvað
kynni að gerast ef nýr bóndi, einn þeirra sem er
harður á móti öllum sumarbústöðum, tæki við
jörð þar sem lóðir eru leigðar út og réðist síðan
að fólki með lögin sér við hlið?
Að vísu sagðist Hilmar þó ekki svo hræddur
við þetta. ,,Hins vegar veit ég ekki hvemig þetta
fólk stendur gagnvart bónda sem kannski vill
hækka leiguna umtalsvert við endumýjun
leigusamnings. Eg sé ekki betur en að slíkt sé
alveg opin leið“.
Em þá sumir andvígir þessum sumarhúsa-
byggðum?
>rJá, sem betur fer em maigir bændur andvígir
þessu, enda væri lítið skemmtilegt að fylla allar
sveitir af sumarhúsum", sagði Hilmar.
Efni manna aö aukast...?
Af þróuninni í sumarhúsabyggingum að
dæma verður ekki betur séð en að fjárhagur
manna hafi verið að vænkast á undanfomum
árum.
Hilmar sagðist fyrir nokkmm ámm hafa reikn-
aði út meðalstærð bústaða sem þá vom í bygg-
ingu og reyndist hún 36 fermetrar. Síðan hafi
þeir stækkað og meðalstærðin ömgglega kom-
in í um 45-50 fermctra. Það þýðir 25-40%
stækkun á skömmum tíma.
Áður fyrr sagði Hilmar einnig algengt að það
hafi tekið menn upp í 10 ár að koma sér upp bú-
stað. Miklu minna sé um slíkt nú til dags. Þvert
á móti færist það í vöxt að menn kaupi land og
komi þar upp bústað með öllum þægindum á
einu ári.
....?
Draumur sem deyr ■i
Er sumarhúsið og sveitalífið aldrei draumur
eftir að sumarhúsið er komið upp? Þ.e. að áhug-
inn fyrir að vera þar dofni smám saman?
Hilmar segir þetta mjög misjaíht á milli
manna. Ef skógræktin og garðræktin gripi fólk
eftir að húsið er komið upp þá hafi það nóg að
gera og yndi af því að korna í bústaðinn sem
oflast. Hilmar segir sumarbusafólk upp til hópa
mikið ræktunarfólk „sem betur fer“. „Að því
leytinu eiga þessi svæði virkilega eftir að prýða
landið þegar fram í sækir“.
En því miður séu líka dæmi þess að áhuginn
dofni og fólk hætti að koma nema eina og eina
helgi á sumri. „Og þetta eru dýrar eignir til að
láta þær standa þannig nærri ónotaðar“, segir
Hilmar. Ekki mun ótítt að sumarbústaður með
nútímaþægindum geti kostað 3-4 miljónir kr.
Um 5.000 bústaöir í landinu
Fjölda sumarbústaða á landinu öllu telur Hilm-
ar nú rösklega 5.000 talsins. Samkvaant því er
um helmingu þeirra á hans „byggingarsvæði“ í
uppsveitum Ámessýslu. Ekki vildi Hilmar spá
hversu mikið þeim ætti eftir að fjölga í framtíð-
inni. Hins vegar sagðist hann einhveiju sinni
hafa heyrt að í samanburði við hin Norðurlönd-
in gætu um 7.000 bústaðir verið nokkuð eðli-
legur fjöldi hér á landi. Með núverandi bygg-
ingarhraða tæki ekki möig ár að ná því marki.
- HEI
.
■ m91 8mm