Tíminn - 27.09.1990, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 27. september 1990
Tíminn 3
Varla spurning um það hvort ríkið niðurgreiðir húsnæðiskostnað heldur hvernig:
Bara „plat“ að ráðherra
vildi ekki hækka vextina?
,,Af greinargerðinni má ráða að sú heildarfjárhæð, sem lagt var
til að varið yrði í vaxtabætur, tæki mið af áætluðum kostnaði við
húsnæðisbóta- og vaxtaafsláttarkerfið og áætlaða vaxtaniður-
greiðslu I núgildandi kerfi húsnæðislána, „enda fyigi vextir af al-
mennum húsnæðislánum markaðsvöxtum" eins og þar segir.
Þannig er ljóst að við ákvörðun á
fjárhæð vaxtabótanna var gengið út
frá því að vextir af lánum Bygging-
arsjóðs ríkisins skyldu hækka. Það
hefur hins vegar ekki gerst í jafn-
ríkum mæli og til var ætlast þannig
að heildarkostnaður ríkisins vegna
aðstoðar við þá sem byggja eða
kaupa íbúðarhúsnæði hefur vaxið
umfram það sem forsendur fyrir
kerfisbreytingunni (vaxtabótun-
um) gerðu í raun ráð fyrir."
Með vaxtahækkun -
eða á móti?
Þessi niðurstaða Ríkisendurskoð-
unar í nýútkominni skýrslu er at-
hygliverð, m.a. í ljósi yfirlýsinga fé-
lagsmálaráðherra um andstöðu
gegn hækkun vaxta af lánum Bygg-
ingarsjóðs ríkisins (m.a. í Tíman-
um fyrr í sumar).
Þetta vekur m.a. þá spurningu
hvort upptaka vaxtabótakerfis —
án þess að með fylgdi sú vaxta-
hækkun á lánum Byggingarsjóðs
sem Ríkisendurskoðun segir ljóst
að gengið hafi verið út frá — eigi
kannski sinn þátt í slæmri stöðu
sjóðsins. Þ.e. hvort hækkun ríkis-
aðstoðar við íbúðarkaupendur gegn
um skattkerfið (vaxtabæturnar)
leiði kannski á móti til lækkunar
(raunar allt að því afnáms) beinna
ríkisframlaga til Byggingarsjóðs
ríkisins og þar með verri stöðu
sjóðsins en ella.
Hærri vaxtakostnaðar
en áður • ••
Um áhrif þessarar kerfisbreytingar;
húsbréf og vaxtabætur í stað niður-
greiddra lána úr Byggingarsjóði,
segir Ríkisendurskoðun:
,Aðstoð ríkisins felst ekki lengur í
vaxtaniðurgreiðslu í formi beinna
framlaga því lánskjörin á húsbréf-
um og fasteignaverðbréfum eru
sambærileg heldur er henni beint
eingöngu í gegnum skattkerfið í
formi vaxtabóta. Það gefur augaleið
að þó dragi úr kostnaði ríkissjóðs
vegna vaxtaniðurgreiðslna mun
kostnaður hans vegna vaxtabóta
hækka í kjölfar þess að íbúðakaup-
endur og -byggjendur munu í hús-
bréfakerfinu almennt lenda í hærri
vaxtakostnaði en raunin hefur verið
með almenna húsnæðislánakerf-
inu.“
• •• og þar með hærri
vaxtabætur
Þótt hækkaðar vaxtagreiðslur fólks
vegna húsbréfa hafi enn ekki kom-
ist á framtalsskýrslur voru greiðsl-
ur ríkissjóðs vegna vaxtabóta 1.460
m.kr. á þessu ári. Og heildargreiðsl-
ur ríkissjóðs gegnum skattkerfið
2.040 m.kr., þ.e. að húsnæðisbót-
um meðtöldum (að meðaltali rúm
32 þús.kr.á hverja meðalfjölskyldu í
landinu). Þessir skatttengdu „hús-
næðisstyrkir" ríkissjóðs hækkuðu
um 270 m.kr. frá árinu áður reikn-
að á sama verðlagi bæði árin, sam-
kvæmt skýrslu ríkisendurskoðunar.
Það virðist því einföldun á hlutun-
um að „milljarðastyrkjum" til íbúð-
arkaupenda sé létt af ríkissjóði með
því einu að skrúfa fyrir niðurgreidd
húsnæðislán Byggingarsjóðs ríkis-
ins og taka upp húsbréfakerfi og
vaxtabætur í staðinn. Fyrir uppgjör
ríkiskassans skiptir ekki meginmáli
hvort úr honum rennur milljarður
til Byggingarsjóðs til að halda niðri
vöxtum íbúðarkaupenda ellegar
hvort sá milljarður fer í vaxtabóta-
ávísanir til að greiða niður hækk-
aða vexti (5%) af lánum Byggingar-
sjóðs eða ennþá hærri vexti (5,75%)
af húsbréfalánum.
Stöðvun lána
dugar ekld
Ríkisendurskoðun komst að þeirri
niðurstöðu að án hækkunar á ríkis-
framlögum þurfi vextir á lánum
Byggingarsjóðs (veittum eftir
1984) að hækka í um 5% til að
koma í veg fyrir að eigið fé sjóðsins
eyðist upp á um áratug, hvort sem
skrúfað verður fyrir öll frekari út-
lán sjóðsins eða ekki.
Án slíkrar vaxtahækkunar leysist
vandi Byggingarsjóðs — og þar
með ríkissjóðs — ekki með því einu
að skrúfa fyrir útlánin. Eftir sem
áður þyrfti ríkissjóður að leggja
sjóðnum til að meðaltali um 660
m.kr. á ári næsta áratuginn til að
halda fjárhag sjóðsins á réttu róli.
Til að halda útlánum sjóðsins
áfram í svipuðu horfi og verið hefur
(4.500 ný lán á ári) þyrfti ríkisfram-
lagið (þ.e. án vaxtahækkunar) hins
vegar að vera um 1.300 m.kr. að
meðaltali á sama áratug — þ.e. um
tvöfalt hærra heldur en ef útlánum
væri hætt.
Upphæð vaxtabóta
árið 2020?
Upphæð þess ríkisframlags mundi
hæst þurfa að fara í um 2.550 m.kr.
um árið 2023 (þ.e. 25% hærri upp-
hæð en vaxta/húsnæðisbætur á
þessu ári) en þá fara lækkandi á ný.
Heildarútlán sjóðsins yrðu þá kom-
in í rúmlega 200 milljarða kr., sem
er fjórum sinnum hærri upphæð
en heildarútlán Byggingarsjóðs rík-
isins í byrjun þessa árs (allar tölur á
núverandi verðlagi). Hvað ríkis-
sjóður þarf hins vegar að greiða ár-
lega í vaxtabætur með því að þessir
150 milljarðar króna verði þess í
stað í nýjum húsbréfalánum reikn-
aði Ríkisendurskoðun hins vegar
ekki.
„Milljónagjafir“
Mörgum þykir sjálfsagt meira en
nóg að borga núverandi vexti af lán-
um sínum frá Byggingarsjóði.
Fróðlegt er eigi að síður að sjá hvað
slíkt lán getur kostað ríkissjóð
(byggingarsjóð). Taki Byggingar-
sjóður lán með 6% vöxtum (hjá líf-
eyrssjóðunum) og láni það aftur til
40 ára með 3,5% vöxtum svarar það
til þess að Byggingarsjóður (og þar
með ríkissjóður) hafi með vaxta-
muninum tekið á sig 30% afföll af
láninu. Samkvæmt útreikningum
Ríkisendurskoðunar kemur það
þannig úr á eitt fyrir Byggingarsjóð
hvort hann lánaði 4.500 þús.kr. til
40 ára með 3,5% vöxtum (dæmi-
gert nýbyggingarlán á árunum
1986/87) ellegar hvort hann lánaði
3.140 þús.kr. með 6% vöxtum og
gaf viðkomandi 1.360 þús.kr. um
leið.
Við hækkun vaxtanna í 4,5% (eins
og þeir eru nú) lækkar þessi „með-
gjöf' hins vegar í rúm 800 þús. kr.
Fjármögnun Byggingarsjóðs
verkamanna með lánsfé frá lífeyris-
sjóðunum gegn 6% vöxtum sem
sjóðurinn síðan lánar kaupendum
verkamannabústaða með 1% vöxt-
um svarar á sama hátt til 65% af-
falla af slíku láni. Af 6 milljóna kr.
láni til félagslegrar íbúðar fær
Byggingarsjóður verkamanna því
um 4 milljón króna lægri greiðslu
frá íbúðareigandanum en hann þarf
að endurgreiða lífeyrssjóðunum af
sömu upphæð á lánstímanum.
Þessi vaxtamunur svarar með öðr-
um orðum til 4 milljóna kr. hús-
næðisstyrks frá ríkissjóði til eig-
anda viðkomandi íbúðar.
- HEI
Iðnskólinn hefur féngið Apple tölvubúnað til bókagerðar að gjöf. Frá
vinstri; Grimur Laxdal, forstjóri Apple umboðsins, Haraldur Blöndal,
deildarstjóri bókiðnadeildar Iðnskólans, Haukur Már Haraldsson kenn-
ari og Ingvar Ásmundsson skólamelstari.
Applegjöf í Iðnskólann:
TÖLVUR í BÓK-
IÐNADEILDINA
Apple umboðið á íslandi hefur í til-
efni af tíu ára afmæli sínu gefið bók-
iðnadeild Iðnskólans í Reykjavík
tölvubúnað að verðmæti um tvær
milljónir kr.
Grímur Laxdal frá Apple umboðinu
afhenti nýlega Ingvari Ásmundssyni
skólastjóra Iðnskólans gjöfina sem
eru tvær Macintosh tölvur með stór-
um umbrotsskjám, Apple myndsk-
anni, Apple Postscript leysiprentari
og forrit til prenthönnunar og um-
brots.
í fréttatilkynningu frá Iðnskólan-
um segir að gjöfin sé sérstaklega
kærkomin vegna þeirrar miklu út-
breiðslu sem Macintosh- og Apple
tölvubúnaður hefur meðal þeirra
sem starfa við útgáfu blaða og bóka.
Sams konar búnaður og sá sem bók-
iðnadeildin hefur nú fengið, sé not-
aður í fjölmörgum prentiðnfyrir-
tækjum.
Póstur og sími fær ekki að auka heildartekjur sínar á þessu ári:
Pósturinn hækkar
en síminn lækkar
Steingrímur Sigfússon samgönguráðherra hefur ákveðið til-
færslur á gjöldum fyrir póst- og símaþjónustu. Breytingin tekur
gildi 1. nóvember nk. og felur í sér hækkun póstburðargjalda og
lækkun símagjalda á Ianglínu innanlands og gjöldum fyrir síma
og telexþjónustu til útlanda. Breytingin miðar að því að færa
gjöld fyrir símaþjónustu og póstþjónustu nær raunkostnaði en
hefur ekki áhrif á heildartekjur stofnunarinnar.
Gjaldskrá fyrir Póstþjönustu
hækkar að meðaltali um 19% sem
þýðir að burðargjald fyrir 20 g bréf
innanlands hækkar úr 21 kr. í 25
kr. Ástæðan fyrir þessari hækkun
er að póstþjónustan hefur verið
rekin með halla undanfarin ár og
nýtt fyrirkomulag á uppgjöri enda-
stöðva fyrir almennan póst milli
Norðurlandanna. Endastöðvagjald
er greiðsla fyrir dreifingu á pósti í
móttökulandi. Uppgjör milli Norð-
urlandanna miðast við 60% af
póstburðargjaldi innanlands í mót-
tökulandi. Með hverju bréfi sem fer
frá íslandi til Norðurlandanna þarf
Póstur og sími að greiða 60% af
burðargjaldi nágrannalandanna.
Fyrir dreifingu norrænna bréfa á
íslandi fær Póstur og sími 60% af
íslenska póstburðargjaldinu, en
vegna þess að það gjald hefur verið
miklu lægra hefur stofnunin tapað
verulegum upphæðum á þessum
viðskiptum. Hún hefur t.d. þurft að
greiða með bréfum frá íslandi til
Danmerkur.
Eftir hækkunina verður burðar-
gjald innanlands fyrir 20 g bréf 25
kr., en er í Danmörku 33 kr., í
Finnlandi 31 kr., í Noregi 30 kr. og
í Svíþjóð 25 kr. Burðargjald fyrir
51-100 g bréf innanlands verður 30
kr., en er í Danmörku 45 kr., í
Finnlandi 49 kr., í Noregi 59 kr., og
í Svíþjóð 49 kr. Hér er miðað við
gengi 18. september síðastliðinn.
Til að vega upp á móti þeim tekju-
auka sem hækkun gjaldskrár fyrir
póstþjónustu hefur í för með sér
verður gjaldskrá fyrir símaþjón-
ustu frá sama tíma lækkuð. Helstu
þættir lækkunarinnar eru: Sím-
talaskref í langlínu innanlands
lengist um 33% sem þýðir 18-22%
lækkun á þriggja mínútna símtali.
Gjald fyrir símtal til Bandaríkjanna
lækkar um 14,4% og gjald fyrir
símtal til Bretlands, Spánar, V-
Þýskalands, Finnlands og Hollands
lækkar um 5%. Tekinn verður upp
sérstakur næturtaxti á símtöl til
útlanda sem verður 30% ódýrari en
almenni taxtinn og gildir frá kl. 23
til 8 alla daga. Gjaldskrá fyrir tele-
faxþjónustu til útlanda lækkar um
15%. Notendur tengdir símstöðv-
um að Brú og Blönduósi sameinast
í eitt gjaldsvæði.
Samgönguráðherra lagði áherslu
á að þessar breytingar á póstþjón-
ustu og símagjöldum þýddu að
Póstur og sími yki ekki heildartekj-
ur sínar. Hann sagði að breytingin
myndi ekki hafa áhrif á fram-
færsluvísitöluna, ef áhrifin yrðu
einhver þá væru þau til lækkunar.
Þá tilkynnti ráðherra að um ára-
mót myndu símareikningar þeirra
sem þess óska verða sundurliðaðir.
Sundurliðunin nær eingöngu til
langlínusímtala og símtala við út-
lönd.
Frá áramótum verður sá frestur
sem þeir sem ekki greiða síma-
reikninga á réttum tíma lengdur.
Fram til þessa hefur síma verið
lokað hjá vanskilamönnum eftir 15
daga. Nú fá menn frest í 45 daga.