Tíminn - 15.11.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 15. nóvember 1990
Vestraenir leiötogar áhyggjufullir:
Almenningsálitiö §nýst
gegn styrjöld við íraka
Almenningsálitið hefur nú snúist hvað það varðar að ráðist
verði gegn írökum. Þetta hefur valdið leiðtogum vest-
rænna ríkja áhyggjum, þar sem þeir telja að styrjaldarógn-
in sé besta leiðin til að fá íraka til að draga sig út úr Kúvæt.
Stjórnir Bandaríkjanna og Bret-
lands, sem hafa verið hvað harðastar
í afstöðu sinni til Persaflóadeilunn-
ar, hafa fyllst gremju við að fylgjast
með fyrrverandi stjórnmálamönn-
um sem haldið hafa til Bagdad, sótt
þangað gísla og staðið í samninga-
viðræðum við Saddam Hussein.
Skoðun þessi byggist á mjög ein-
faldri þversögn: Því meiri umræða
sem er um frið og diplómatíska
lausn deilunnar, því líklegra er að til
styrjaldar dragi, þar sem þessar við-
ræður hvetji Saddam til að sitja sem
fastast í Kúvæt.
En stjórnmálamenn sem eru á
þessari skoðun hafa lítið getað að-
hafst, þegar menn á borð við Ed-
ward Heath, Willy Brandt og Yasu-
hiro Nakasone hafa komið til baka
úr ferðum sínum með heilu flug-
vélafarmana af gíslum.
„Það er greinilegt að írakar afla sér
heilmikillar auglýsingar með því að
láta gíslana lausa „í stykkjatali". Það
er vandinn," var haft eftir breskum
embættismanni.
Vestræn ríki hafa hingað til getað
sýnt sterka samstöðu gegn írökum,
bæði innan Sameinuðu þjóðanna og
Evrópubandalagsins, en vandi þeirra
eykst eftir því sem stuðningur al-
mennings minnkar.
Fyrstu tvo mánuðina eftir innrás-
ina í Kúvæt var almenningur þess
albúinn að horfa á eftir herjum
landa sinna í árás gegn írökum. En
nú hefur dregið úr baráttuviljanum
eftir því sem deilan dregst á langinn
án þess að til meiriháttar tíðinda
dragi.
Sinnaskiptin eru mest áberandi í
Bandaríkjunum sjálfum, sem leitt
hafa herkvaðninguna gegn írökum
og hafa sent 240.000 þúsund her-
menn á vettvang.
Skoðanakönnun sem birt var í
þessari viku sýndi að aðeins 51% að-
spurðra voru samþykkir stefnu Bush
forseta í Persaflóadeilunni, miðað
við 82% í skoðanakönnun sem gerð
var 20. ágúst. Svipaðar hreyfingar
hafa orðið í Frakklandi.
í Bretlandi, þar sem menn eru enn
minnugir vel heppnaðrar herferðar
til Falklandseyja, eru 60% þjóðar-
innar samþykk hernaðaraðgerðum í
Kúvæt, samkvæmt nýlegri skoðana-
könnun.
En sama skoðanakönnun sýndi að
85% prósent töldu það réttlætanlegt
að Edward Heath hafi farið til Bagd-
ad til að frelsa gísla og 67% töldu að
ferð hans hefði ekki styrkt stöðu
Saddams.
Stuðningur Spánverja við þá
ákvörðun stjórnarinnar að senda
þrjú herskip til Persaflóans hefur
lengi staðið á veikum grunni. Þar
leiddi skoðanakönnun í ljós að 56%
töldu að kalla ætti skipin heim aftur.
Afstaða almennings er farin að
valda vestrænum leiðtogum erfið-
leikum, sérstaklega á meginlandi
Evrópu þar sem ríkisstjórnir hafa
ekki verið jafnherskáar og þær í
London og Washington en hafa ekki
viljað svíkjast undan merkjum.
Bretland:
Heseltine leggur til
atlögu gegn Thatcher
Danmörk:
LIKUR AUKAST
Á AÐ KOSIÐ
VERÐIÁ NÝ
Viðræður um grundvallarbreytingar
á efnahagsmálum í Danmörku milli
mið/hægri stjórnar Pouls Schluet-
ers og Sósíaldemókrataflokksins
sigldu í strand í gær og þar með
jukust líkur á að efnt verði til kosn-
inga í desember.
Poul Schlueter hafði sóst eftir sam-
þykki varðandi fjárlög ársins 1991
og breytingum á efnahagskerfi
landsins, þ.m.t. lækkun á tekju-
skatti, skatti fyrirtækja og öðrum
sköttum til að færa þá í átt til þess
sem tíðkast í öðrum Evrópubanda-
lagsríkjum áður en sameiginlegur
markaður verður settur á laggirnar
árið 1993.
Áætlanir um að draga úr atvinnu-
leysi og styrkja útflutningsiðnað var
þar einnig að finna.
Viðræðurnar strönduðu á ósam-
komulagi varðandi skattalækkun og
bótum til handa hinna lægst laun-
uðu og samsvarandi hækkun á
sköttum hálaunafólks.
Schlueter kvaðst eigi að síður ætla
að leggja áætlun sína fyrir þingið og
vonast til að hún hljóti samþykki. Ef
meirihluti þings neitar að styðja rík-
isstjórnina í þessu eru kosningar
óhjákvæmilegar, sagði hann við
dönsku fréttastofuna Ritzau.
Nýlegar skoðanakannanir hafa leitt
í Ijós að þótt efnt verði til kosninga
nú breytist hlutföllin á þinginu ekki
mikið.
Átta flokkar eiga fulltrúa á þinginu,
sem telur 179 þingmenn, og þar af
ræður þriggja flokka samsteypu-
stjórnin yfir 67 sætum.
Heseltine, fyrrum varnarmálaráð-
herra Bretlands, tilkynnti í gær að
hann ætli að bjóða sig fram gegn
Margaret Thatcher til embættis for-
manns íhaldsflokksins. Sagt er að
hann hafí beðið í fjögur ár eftir að
rétta stundin rynni upp.
íhaldsflokkurinn er nú klofinn
vegna einstrengingslegrar andstöðu
Thatchers við Evrópubandalagið.
Það varð til þess að Heseltine var
neyddur til að tilkynna mótframboð
sitt, þó svo að hann hafi ítrekað lýst
því yfir að hann ætti erfitt með að sjá
það fyrir sér að hann færi í persónu-
lega baráttu við hana.
Heseltine sagðist hafa ákveðið að
láta til skarar skríða eftir viðburða-
ríka viku sem náði hámarki sínu
með þrumuræðu Sir Geoffrey Howe,
fyrrverandi varaforætisráðherra, á
þriðjudaginn þar sem hann gagn-
rýndi Thatcher mjög sterklega.
Howe, sem var sá eini sem var eftir
af upprunalegri stjórn Thatchers frá
1979, sagði af sér fyrir tveimur vik-
um vegna djúpstæðs ágreinings
vegna Evrópumála.
Heseltine hefur ógnaö formanns-
stöðu Thatchers frá því að hann
sagði af sér ráðherraembætti árið
1986 vegna ágreinings varðandi Evr-
ópumál. Þótt hann njóti mikilla vin-
sælda innan íhaldsflokksins eru
sumir samstarfsmenn hans sem telja
hann fljótfæran og óútreiknanlegan.
I
Sir Geoffrey Howe.
Heseltine, sem stundum er kallaður
Tarsan sökum hárprýði sinnar, hefur
aldrei leynt metnaði sínum varðandi
það að komast í forsætisráðherra-
stólinn.
Frá því 1986 hefur Heseltine sagt að
hann muni ekki bjóða sig fram gegn
Thatcher, heldur myndi hann bíða
þess að hún segði af sér. Nú hefur
honum verið ýtt út í framboð, því
ella átti hann á hættu að vera sakað-
ur um hugleysi, eða jafnvel vera af-
skrifaður sem hugsanlegur arftaki
Thatchers.
Það þeirra sem ber sigur úr býtum í
formannsslagnum hreppir forsætis-
ráðherraembættið. Þingmenn
íhaldsflokksins munu ganga til at-
kvæðagreiðslu nk. þriðjudag og ef
úrslit skýrast ekki þá verður kosið að
nýju.
Heseltine er sagður hafa ákveðið
það strax á skólaárum sínum í Ox-
ford að vera orðinn forsætisráðherra
55 ára. Hann er nú 57 ára og staða
Thatchers, sem er 65 ára, hefur aldr-
ei verið veikari.
Heseltine hefur haldið uppi fána
Evrópubandalagsins á meðan Thatc-
her hefur haldið fast við sérstöðu
Bretlands og ekki viljað tengjast EB
of sterkum böndum. Þessi ágrein-
ingur varð til þess að þau skildu að
skiptum árið 1986, en þá vildi Thatc-
her að bandarískt fyrirtæki tæki yfir
breska herþyrluframleiðandann
Westland en Heseltine vildi leita eft-
ir evrópskum samstarfsaðila.
Þessi ágreiningur batt enda á
stjórnarsetu Heseltines, en gaf hon-
um færi á að nota þessi fjögur ár til
að afla sér stuðningsmanna innan
flokksins.
í nýlegri skoðanakönnun innan
íhaldsflokksins náði hann efsta sæt-
inu af Thatcher hvað vinsældir varð-
ar.
En sagt er að Thatcher hafi lýst því
yfir fyrir áratug að hún treysti He-
seltine ekki yfír þveran þröskuld.
Heseltine er fæddur 21. mars 1933
og er af miðstéttarfjölskyldu í Suður-
Wales. Hann nam við háskóla í Ox-
ford og settist á þing árið 1966.
Hann byggði útgáfuveldi sitt upp
með smáarfi sem hann fékk eftir afa
sinn og átti Jagúar og hafði einkabfl-
stjóra þegar hann var kvaddur í her-
inn 25 ára gamall. Heseltine er
kvæntur og á einn son og tvær dæt-
ur.
Hann varð umhverfisráðherra í
fyrstu ríkisstjórn Thatchers árið
1979. Hann fékk fljótt það orð á sig
að vera ákveðinn stjórnandi.
Hann varð síðan varnarmálaráð-
herra fjórum árum síðar og átti þá í
miklum útistöðum vegna mótmæla
kjarnorkuandstæðinga vegna áætl-
ana um að Bandaríkin kæmu meðal-
drægum eldflaugum fyrir á breskri
grund.
Þegar hann var óbreyttur þingmað-
ur árið 1976 aflaði hann sér frægðar
með því að grípa veldissprotann,
valdatákn þingsins, og ota honum að
ráðherrum Verkamannaflokksins,
sem þá var við stjórn, eftir að stuðn-
ingsmenn höfðu sungið baráttu-
sönginn „Rauði fáninn“.
Fréttayfiriit
Jerúsalem — fsraelar vona að
tilboð þeirra um að taka á móti
fulltrúa Sameinuðu þjóðanna
muni binda enda á gagnrýni um-
heimsins vegna þeirra atburða er
urðu á Musterishæð og muni
beina athygli umheimsins aftur
aö Persaflóadeilunni.
Moskva — f fyrsta skipti I meira
en 70 ár hefur maður sem ekki er
kommúnisti verið kosinn forseti
Georgíu. Eystrasaltsríkin lýsa
vanþóknun sinni vegna and-
stööu Kremlverja við efnahags-
áætlanir þeirra í nýrri ögrun gegn
Moskvu.
Jerúsalem — Arabar á Vestur-
bakkanum, sem eru reiðir vegna
fangelsunar þriggja leiðtoga
sinna, segja að aðgeröir (sraela
megi rekja til þrýstings hægri afla
og þeirrar trúar að athygli heims-
ins beinist öll að Persaflóa.
Moskva — Sovéski herinn, sem
gagnrýndur hefur verið sem
ormagryfja afturhaldssemi og
hótað af aðskilnaðarsinnum, hef-
ur lýst sig reiðubúinn til að berjast
fýrir sóslalismann og til þess aö
koma ( veg fyrir sundrungu Sov-
étrfkjanna.
Varsjá — Pólverjar og Þjóðveij-
ar, sem nu ieita leiða til að binda
enda á gagnkvæma tortryggni
sem verið hefur frá því í seinni
heimsstyrjöld, hafa nú skrifaö
undir samning sem staðfestir
endanlega landamæri Póllands
og yfirráð yfir landsvæðum sem
voru þýsk fýrír strlð.
Berlín — Um 3.000 þýskir lög-
leglumenn réðust inn I vlggirtar
götur i A-Berlín til að bera út her-
ská hústökumenn og handtóku
300 þeirra eftir þriggja klukku*
stunda baráttu. Búist er við að
stjómleysingjar eigi eftir að grípa
til aðgerða vegna þessa.
Canaveralhöfði — Banda-
ríska geimferðastofnunin ýtir á
eftir áætlun um að geimskutlunni
Atlantis verði skotið upp i dag. Að
sögn talsmanna flughersíns verð-
ur Atlantis síðasta geimskutlan
sem Bandaríkjamenn skjóta upp
I leynilegum erindagjörðum.
Belgrad — Júgóslavnesk
stjómvöld vara landsmenn við
því að öngþveiti geti orðið í land-
inu vegna andstöðu þeirra við
áætlanir um aö taka upp vest-
ræna lifnaðarhætti og virðingar-
ieysis gegn landslögum.
Dallas — Rannsóknir hafa leitt í
Ijós að kókaín leiði til hjartasjúk-
dóma og reykingameno finni ekki
fyrstu einkenni hjartaáfalls.
Bonn — Stjóm Kohl kanslara,
sem verður lögð undir dóm kjós-
enda 2. desember nk., segist
vænta þess að gifuriegur fjár-
lagahaili verði 1991 vegna sam-
einingar Þýskalands, en ítrekar
loforð sitt um að skattar verði ekki
hækkaðir.