Tíminn - 23.01.1991, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 23. janúar 1991
Miðvikudagur 23. janúar 1991
Tíminn 9
Útgjöld vegna umferöarslysa nema um 100 þúsund krónum á meðalfjölskyldu á ári.
Um eins milljarðs tap á tryggingu ökumanns og eigenda fyrstu 3 árin:
MIKILIÐG J ALDAHÆKKU N 1. MARS
NY OGNUN VIÐ ÞJODARSATTIN A?
r
Búast má við að ný og enn stærri
„sprengja" (en húseigendatryggingarnar)
hitti þjóðarsáttina þegar hækkun á ið-
gjöldum skyldutrygginga á bflum þann 1.
mars lítur dagsins ljós. Gífurlegt tap á á
slysatryggingu ökumanns hélt áfram á sl.
ári, f kjölfar nær 500 milljóna taps á þess-
ari tryggingu fyrstu tvö árin sem hún var
lögboðin, 1988 og 1989, samkvæmt
skýrslum Tryggingaeftirlitsins. Nærri læt-
ur að á móti hverjum 100 kr. í iðgjöld
kæmu 160 kr. tjón þessi tvö ár. Eftir kring-
um 50% tap á þessari tryggingu 1989 og
enn meira 1990, að því er ráða má af upp-
lýsingum Tryggingaeftirlitsins, sýnist ljóst
að menn mega búa sig undir tuga pró-
senta iðgjaldahækkun (40-60%?), eða
a.m.k. langt yfir allar „þjóðarsáttarpró-
sentur“.
Lítur mjög illa út...
„Ég get bara sagt það, að tölurnar fyrir
1990 líta mjög illa út. Og þær benda líka
að ýmsu leyti til þess að tölur hafi verið
vanáætlaðar árin á undan,“ sagði Ragnar
Ragnarsson hjá Tryggingaeftirlitinu.
Ákveðnar prósentur um hækkun iðgjalda
vildi hann ekki nefna að svo komnu máli.
„Ég get sagt svo mikið, að það verður núna
gert eitthvað við slysatryggingar öku-
manns og eigenda. Enda benda þær tölur
sem við höfum séð fyrir 1990 ekki til þess
að þetta hafi þá gengið í rétta átt, þrátt fyr-
ir nokkra hækkun iðgjalda á því ári.“
Með hækkun er hér átt við hækkun um-
fram launavísitölu. Því Ragnar segir
Tryggingaeftirlitið líta á iðgjöld sem
óbreytt ef þau hækka aðeins í takt við
launavísitölu. Fyrir ári sagði hann að
reiknað hefði verið út að þurft hefði um
38% hækkun iðgjalda. Menn lögðu þó ekki
í nema um 16-18% hækkun í það sinn.
Ragnar bendir á að sú sé ávallt megin-
stefnan í allri tryggingastarfsemi að hver
tryggingagrein standi undir sér. Og það sé
alveg ljóst að slysatrygging ökumanns og
eigenda geri það ekki, og hafi ekki gert
það, þrátt fyrir iðgjaldahækkun á hverju
ári frá því hún var tekin upp. Raunar hafi
síðar komið í ljós að þurft hefði að ákveða
upphafsiðgjaldið 1988 miklu hærra en
gert var.
Bætur nú fyrst að koma í ljós...
Slysatjón segir hann þess eðlis að bætur
vegna þeirra sé aðeins að sáralitlu leyti
(8-11%) unnt að gera upp á fyrsta ári.
Það sé t.d. fyrst á þessu ári og því næsta
(1991/92) sem greiðslur muni standa
sem hæst vegna tjóna sem urðu árið
1988, þ.e. elstu tjónanna í þessari grein.
Langt sé því í að hægt verði að reikna út
endanlegar tjónatölur vegna tjóna 1990.
Þetta má m.a. lesa úr skýrslum Trygg-
ingaeftirlitsins. Fyrsta árið (1988) námu
greiddar bætur ökumannstryggingar að-
eins um 40 milljónum, árið eftir rúmlega
230 millj. og í fyrra hækkaði upphæðin í
um 600 millj.kr. Enn ógreidd tjón vegna
þessara þriggja ára voru áætluð um 980
millj. í lok síðasta árs.
í þessu segir Ragnar einmitt felast eina
skýringuna á vanda þessarar greinar. í
byrjun hafi menn sáralítið vitað um þessi
tjón. Og ári seinna hafi menn enn vitað
harla lítið, þó þá þegar hafi farið að koma í
ljós að iðgjöld voru of lág í byrjun, sem
síðan hafi komið enn betur í ljós með
hverju ári. „Það verður fyrst eftir ár héðan
í frá sem við getum farið að áætla af alvöru
um hver tjónin 1988 voru raunverulega.
Og ekki fyrr en eftir tvö ár sem við getum
farið að tala um tjón í þessari grein af
verulegri reynslu og skynsemi," sagði
Ragnar.
Hundraða milljóna
tjón áður óbætt
Ragnar bendir á að með ökumannstrygg-
ingunni var farið út bætur á nýju sviði
sem aldrei hafði verið bætt áður. Þau tjón
sem fólk fær nú bætt úr þessari tryggingu
(tjón ársins 1989 t.d. áætluð 770 milljón-
ir) hafi fólk áður setið uppi með óbætt. Ið-
gjöldin hafi því upphaflega orðið að byggja
á ýmiss konar ágiskunum. Síðan hafi kom-
ið í ljós að þar var of vægt áætlað.
Hvað varðar hlutverk Tryggingaeftirlits-
ins segir Ragnar það ekki verðlagseftirlit
eins og það er tíðast skilgreint. En Trygg-
ingaeftirlitið þurfi að samþykkja allar ið-
gjaldaskrár og eigi að hafa eftirlit með því
að tryggingafélögin starfi innan ramma
laganna. Og í þeim lögum segi m.a. að ið-
gjöld eigi að vera í samræmi við áhættu.
Geti tryggingafélögin bent á að einhver ið-
gjöld þurfi að hækka, t.d. um 60%, til að vera
í samræmi við áhættu, þá væri það í and-
stöðu við lögin ef Tryggingaeftirlitið bannaði
hækkanir umfram t.d. 25%. Ragnar segir ið-
gjaldahækkun þó ekki alltaf ráðast af því
hvað Tryggingaeftirlitið reiknar út og/eða
heimilar. Þar komi einnig til hvaða hækkun
tryggingafélögin treysta sér í hverju sinni.
Eiga kaupendur heimilis-
trygginga að borga bílslysin?
En sé tap tryggingafélaganna á þessari
tryggingu nú farið að nálgast milljarð á
þrem árum segir Ragnar líka eðlilegt að
spurt sé: Er það sanngjarnt gagnvart öð-
urm vátryggingatökum að þeir greiði einn
milljarð af þessum slysatjónum? Standi
iðgjöld ekki undir þessum tjónum séu það
ekki félögin sem greiða það, heldur það
fólk sem kaupir aðrar tryggingar hjá félög-
unum. Því megi spyrja: Er það sanngjarnt
gagnvart því fóki að iðgjöldum ökumanns-
trygginga sé haldið niðri og iðgjöldum
annarra greina; t.d. heimilis- eða farm-
trygginga, þá á móti haldið hærri en ella?
Nokkurt tap hefur einnig verið á lög-
bundinni ábyrgðartryggingu ökutækja,
t.d. rúmlega 100 milljónir (5%) árið 1989.
Það eru þó nánast hreinir smámunir bor-
ið saman við ökumannstrygginguna.
Rústaðir bílar og brotin bein
Ársskýrsla Tryggingaeftirlitsins fyrir árið
1989, sem nýlega kom út, sýnir hve gífur-
legu tjóni menn valda með/á bílunum sín-
um ár hvert. Samkvæmt skýrslunni voru
tjón ársins 1989 í hinum einstöku grein-
um bifreiðatrygginganna sem hér segir:
Ábyrgðartryggingar 2.030 millj.
Ökumannstrygging 770 millj.
Húftryggingar 460 millj.
Framrúðutryggingar 170 millj.
Aðrar ökut.tr. 16 millj.
Tjón 1989 alls: 3.440 millj.
Lögboðnu tryggingarnar eru því kring-
um 3/4 hluti bifreiðatrygginganna. Og það
er hækkun á iðgjöldum þeirra sem veldur
nær árvissum hvelli í „þjóðarsálinni", þótt
nokkur áramunur sé þar á.
Miðað við tjón af þeim fjórðungi bílaflot-
ans sem er kaskótryggður mun ekki ólík-
legt að bæta megi a.m.k. milljarði við
framangreindar tölur vegna tjóna sem bíl-
eigendur urðu sjálfir að borga vegna óka-
skótryggðra bíla sinna.
„Umferðarstyijöldin“ 100.000
kr. á meðalfjölskylduna í ár?
Kostnaður landsmanna vegna meira og
minna brotinna og eyðilagðra bíla og bæt-
ur tryggingafélaganna vegna slasaðra og
látinna í umferðinni geta samkvæmt því
hafa numið hátt á 5. milljarð króna á ár-
inu. Það þýðir þá 70-75 þús. kr. „bflastyrj-
aldarskatt" að meðaltali á hina marg-
nefndu 4ra manna fjölskyldu - eða um
tvennum mánaðarlaunum láglauna-
mannsins árið 1989.
Miðað við verðlagshækkanir síðan og
óbreytt aksturslag mun þessi „umferðar-
styrjaldarskattur" íslendinga vart verða
undir 6 milljörðum, eða 90-100 þús. krón-
um á 4ra manna fjölskylduna á þessu ári.
Um 6 milljarða tjón svarar til kringum 45
þús. kr. að meðaltali á hvern bíl á ári. Ung-
ur „meðal/Jón“ sem nú er að kaupa fyrsta
bflinn má því reikna með því að fyrir sjö-
tugt verði hann búinn að borga um 2,4
milljónir kr. annars vegar í tryggingarið-
gjöld og hins vegar tjón sem hann situr
uppi með óbætt - þ.e.a.s. verðmæti fjög-
urra smábfla eða eins lúxusjeppa.
Bílatjónin meiri en
öll önnur eigna- og sjótjón
Er það líka ekki umhugsunarvert að þjóð-
in skuli valda meira tjóni með bflaflotanum
einum heldur en nemur tjónum á öllum
öðrum eignum landsmanna á landi og sjó.
Greidd tjón húseigendatrygginga (hverra
iðgjaldahækkanir um áramótin ollu nokkr-
um hvelli) voru t.d. litlar 220 millj.kr., eða
aðeins 6% af tjónum í bifreiðatryggingun-
um (og raunar litlu hærri en framrúðu-
tjónin ein). Og öll brunatjón á fasteignum
voru um 470 m.kr., eða sem nemur 14% af
tjónum bifreiðatrygginganna.
Margir bíleigendur bölva yfir háum
tryggingariðgjöldun. Sú er hins vegar
raunin, að tjónabætur tryggingafélaganna
vegna ökutrygginga árið 1989 voru hátt í
200 milljónum króna hærri heldur en ið-
gjöldin. í heild voru ökutækjatrygging-
arnar reknar með um 5% tapi. Eina færa
leiðin til að lækka iðgjöldin virðist því sú
að fækka umferðarslysunum.
- HEI