Tíminn - 04.04.1991, Síða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 4. apríl 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
V Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Akureyrardeilan
Af orðum Guðmundar J. Guðmundssonar, formanns
Verkamannasambands íslands, í Tímanum í gær er
sýnt að vinnudeila togarasjómanna við Eyjafjörð við
útgerðarfélögin á Akureyri og Dalvík er í hans aug-
um enginn meinleysiskrytur sem aðeins snerti sjó-
mennina. Fleira er í húfi að dómi Guðmundar J.
\ Það þýðir í sjálfu sér ekki að eyfirsku sjómennirnir
hafi ekki sitthvað til síns máls. Að því er helst má
skilja byggja þeir kröfugerð sína á samanburði við
^ sjómannakjör í öðrum landshlutum. Ekki eru skil-
yrði til að segja slíkan samanburð rangan, en þar
rheð er ekki sagt að hann réttlæti málatilbúnaðinn.
Hér er miklu meira í húfi en það eitt að einhvers
munar gæti í kjörum einstakra starfstétta eftir
landshlutum. Vafalaust mætti koma fram með sann-
anir fyrir því að tekjumunur innan sömu starfs-
greina sé í ýmsum fleiri tilfellum finnanlegur, ef far-
ið er út í slíkan landshlutasamanburð.
Guðmundur J. Guðmundsson segir í viðtalinu við
Tímann að þar ríki ófremdarástand í Fiskverðsmál-
um í landinu, því að verðið sé misjafnt eftir byggðar-
lögum og slíkt leiði til deilna á borð við Akureyrar-
deiluna. Hvort sem rétt er að kalla ástandið í fisk-
verðsmálum ófremdarástand eða ekki meðan fisk-
verð er þó ekki óhagstæðara en það er, ríkir eigi að
síður millibilsástand í fiskverðsmálum sem hags-
munaöflin verða að líta raunsætt á.
Ef hagsmunasamtök vilja ekki lúta neinni fisk-
vinnslustefnu né opinberum verðákvörðunum af
neinu tagi eða neins konar grundvallarverði og láta
uppboðsmarkaði ráða — jafnvel erlenda ef ekki vill
betur til — þá verða forsvarsmenn þeirra að gera sér
igrein fyrir áhættunni sem óheftri verðmyndun fylg-
ir og þeim afleiðingum sem hún hefur fyrir innlenda
fiskvinnslu, kjör og atvinnuöryggi fiskvinnslufólks.
Áþetta atriði bendir Gunnar Ragnars, framkvæmda-
stjóri Útgerðarfélags Akureyringa, í viðtali við Tím-
ann og kveður reyndar svo fast að orði að sjómanna-
deilan snúist um Iíf og dauða fiskvinnslunnar í land-
inu. Guðmundur J. Guðmundsson er greinilega
sömu skoðunar, enda aðalforsvarsmaður verkafólks
í landinu.
Af þessu sýnist ljóst vera að Akureyrardeilan sé ekki
bara einfalt samanburðardæmi. Hún er flókið og
vandmeðfarið mál sem leysa verður með heildarsýn
fyrir augum. Það er þeim mun meiri ástæða til að
hvetja deiluaðila til skynsamlegrar lausnar á ágrein-
ingnum, að aðilar vinnumarkaðarins, sem hér eig-
ast við, standa að þjóðarsátt um þróun efnahags- og
kjaramála og bera ábyrgð á að markmið hennar
haldi.
Þjóðarsáttartímabilinu er ekki lokið. Sá tími stend-
ur sem hæst og er ekki á enda fyrr en í haust. Hins
vegar hefur þjóðarsáttin staðið nógu lengi til þess að
menn geta metið árangur hennar, sem er í alla staði
jákvæður. Þessi jákvæði árangur á að vera áhrifaöfl-
um þjóðarinnar hvatning til að halda sáttina eins og
samningar segja til um og endurnýja hana í grund-
vallaratriðum að samningstíma loknum.
Nú er voðinn vís
Kosningabaráttan cr varla byijuð,
þegar upphefst fcrafa um meiri
laurt í formi heimalöndunarálags á
togarafisk á Afcureyrl Útgerðarfé-
lag Afcureyringa hefur boðið sömu
hæfckun á álaginu og samið var um
á Húsavífc. En afcureyrsfcir sjó-
menn eru ekki viðmælandi um þá
hækkun og hafa sagt upp störfum
sínum. Guðmundur J. Guðmunds-
son verfcalýðsieiðtogi hefur sagt
við Tímann að hækfcun á álaginu
myndi hrinda af stað vinnudeilum
um allt iand. Ætla verður að Guð-
mundur J. sé manna færastur við
að meta aðstæður í þessu máh. Þá
er haft eftir forsætisráðherra í
Morgunblaöinu í gær, að menn
hefðu lengi sætt sig við að sjó-
menn heföu sæmiiegt upp úr sfnu
starfi. Vonandi væri að svo yrði
áfram, en fara yrði afar variega og
gæta þess að sprengja ekki þjóðar*
sáttina.
Riðlast
Eftir að sú ríkisstjóm sem nú sit-
ur undir forsæti Steingríms Her-
mannssonar kom á stöðugieifca í
efnahagsmálum, er eðiilegt að því
fylgi áhyggjur, þegar hætta er á að
þessi stöðugieifci rasfcist. Formað-
ur Sjómannafélags Afcureyrar gerir
lítið úr þessum þætti málsins.
Hann sagði í Morgunblaðinu t gær:
„Eina svar útgerðar við ölium
þessum tilboðum er á sama veg, að
við séum að Íeggja fiskvinnsiu á
Akureyri í rúst og riðla peninga-
fceríi þjóðfélagsins þar með.“
Kjaranefnd sjómanna hefur reifcn-
að út muninn á farmí eins Afcur-
eyrartogara. Verðmæti aflans var
7,9 miíjjónir. Út úr þvi fengu sjó-
menn til sldpta 1,7 milijónir. Hefði
verið greítt fyrir aflann samfcvæmt
tiflögum sjómanna frá 28. mars
heiðu fengist 10,8 milljónir fyrilr
aflann og sjómenn fengið 2,4
milijónir í sinn hlut Eins og sést á
þessum töium munar mifclu á út-
komunni.
Samningsverð eða
markaður
Kröfur sínar byggja sjómenn á
Afcureyri nu. á verði sem gildir á
fisfcmörkuðum sunnaniands. Eina
svarið við því virðist vera að koma á
fisfcmarkaði fyrir norðan. Tilraun
var gerð til þess sem gaf ekki góð-
an árangur. Þá er að reyna aftur,
vegna þess að fiskmarikaðsverð er
það eina verö sem satnkomulag
virðist geta orðið um. Þá verða sjó-
menn að sæta því hvert verðið er
hverju sinni, hvort sem það erhátt
eða lágt. Samningsbundið verð fel-
ur m.a. í sér tryggingu, sem marg-
ír vílja gefa nokkuð fyrir. En hreyf-
ing á þvt getur haft víðtæk áhrif,
eins og Gttðmundur J. hefur bent
á. öðru máli getur gegnt um fisk-
marfcaðsverðið. Það er hverju shmi
úr samhengl við hið almenna verð-
lag. Á þeim vettvangi eru fcaupend-
ur fifjálslr að því hvað þeir vilja
borga og heilum atvinnustéttum
verður efcfei brugðið undir það
mæliker. Engin trygging felst í
fiskmarkaðsverði. Sæta verður
lágu verði ef efcfci býðst annað
betra. í samningsverði felst þó
mikUsverð trygghig.
Skilja ekki afleiðingar
Þeh sem fylgst hafa með störfum
núverandi ríkisstjóniar, og þeim
árangri sem hún hefur náð á sviði
efnahagsmála, blösfcrar það and-
varaieysi sem felst f óiýmilegum
fcröfum nm samningsbundið fisk-
verð. Hættan á verfcfollum og
kaupgjaidssprengingu er of mikil
tíl að nokkur vflji taka ásigáhyrgð
af slíku, nema þá þeir sem skilja
efcki afieiðingamar. Fóifc er enn
varla farið að draga andann eftir
þau efnahagslegu hryðjuverfc, sem
unnin vom á þjóðinrd með óða-
verðbóigu og nafnvöxtum sem
henni fylgdu. Ofcfcur hefur tekist
að ná ofcfcur tram úr stærsta og erf-
iöasta sfcaflinum. En þvj er efcki
fyrr lofcið en norðanhriðin efnir sér
í nýjan sfcafl. Gjaldþrotum heimila
og fyrirtæfcja hefur ekfci enn slotað,
þótt hægt sé að tala um, að horfl sé
nú fram á léttbærari tíma. Laun-
þegahreyfingin í iandínu hefur tefc-
ið fullan þátt í þeirri lagfæríngu á
efnahagsmálum, semgerð var ma.
fyrir tiistíili núverandi rífcisstjóm-
ar. Með sameiginlegu átaki hefur
verið unnið að því að aufca fcaup-
máttinn. Og batínn er þegar fcom-
inn í Ijós. Forsætísráðherra varar
mjög við fceðjuverkunuœ á milH
sjómanna innbyrðis og sjÓmanna
og landverkafóifcs. En það er eins
og sjaidan sé blustað á aðvaranir.
Heldur er tíminn notaður í miðri
fcosningabaráttu til að freista þess
að koma efnahagslífi iandsmanna á
hnén, Og treyst á það aö menn séu
vanbúnir að mæta kröfunni um
nýja efnahagsiega holskeflu.

; VÍTT OG BREITT
Ríkissjóður - hann er ég
Jóhanna gaf eina milljón er fyrir-
sögn á einni af mörgum uppbyggi-
legum fyrirsögnum Alþýðublaðs-
ins í gær. Með fylgdi mynd af Jó-
hönnu Sigurðardóttur félagsmála-
ráðherra, svo að ekki var um að
villast hvaða Jóhanna það er sem
gaf miiljónina.
Mikið er hún Jóhanna gjafmild og
rausnarleg, hugsar maður með sér
þegar svona frétt ber fyrir augu. Og
hver skyldi nú vera svo heppinn að
fá gjöfina, vonandi einhver þurfa-
lingurinn? í upphafi fréttarinnar
kemur strax í Ijós hver fær gjöfina.
Fyrsta bindi sögu ASÍ
kemur út í haust og þarf
á fjárstuðningi að halda.
Síðan orðrétt: „Jóhanna
Sigurðardóttir félgas-
málaráðherra gaf eina
milljón króna til sögurit-
unarinnar FYRIR HÖND
RÍKISSJÓÐS." (Letur-
breyting Tímans).
Þarna fór mesti glans-
inn af rausnarskap ráð-
herrans og eftir stendur ekki ann-
að en venjulegt rugl lýðskrumsins,
að standpersónur sem fara með
völd í umboði almennings gefi af
náð og miskunn sinni opinbert fé
til misjafnlega þarfra dekurverk-
efna.
Skylt er að taka fram að ASÍ er vel
að gjöfinni komið og að upphæðin
er ekki há miðað við hefðbundna
ráðherrarausn, þótt venjulegan
launaþræl mundi sundla ef honum
yrði rétt svona upphæð til ráðstöf-
unar.
Tvöföldun útgjalda
Sjálfsupphafning kúltúrtrölla
þegar þau bruðla með almannafé
er komin á það stig að framkoman
er í ætt við stellingar sólkonungs-
ins, Lúðvíks XIV, í kúltúrtrölla-
landi þegar hann horfði hnarreist-
ur og tinandi til himins og mælti
hin fleygu orð: ríkissjóður, hann er
ég. Eða var það landi hans, J. Lang
kúltúrtröll, sem þetta er haft eftir?
í flokkakynningu Alþýðubanda-
lagsins er hælst um hve vel hefur
gengið að sækja menningarfé í rík-
issjóð og hefur upphæðin tvöfald-
ast á þeim árum sem allaballar
hafa gætt menningar og peninga
landsmanna.
Á sama hátt og Alþýðublaðið
þakkar Jóhönnu gjafir úr ríkissjóði
á menningin að þakka velgerðar-
manni sínum gjafmildina og að
hún skuli yfirleitt fá að vera til.
En fjármálaráðherrann veit nokk
fyrir hverja hann er að passa aur-
ana: „Þetta sýnir best hrokann í
þessum mönnum. Þeir virðast ekki
gera sér grein fyrir því að þeir eru
að ráðstafa skattpeningum al-
mennings. Þeir telja sig geta geng-
ið í þennan sjóð almennings eins
og þeim sýnist og gera sífelldar
kröfur í þessa skattpeninga."
Þessi snöfurmannlegu ummæli
eru tekin úr DV í gær og er Ólafur
Ragnar Grímsson að tala til lækna
og fer hvergi dult meö hvaða fjár-
munir það eru sem honum er trú-
að fyrir.
Aldrei mundi Ólafi Ragnari detta í
hug að gefa fé úr ríkissjóði og veit
enda manna best að hann hefur
ekkert leyfi til þess. En þarft væri
ef hann færi einhvern tíma með
svona þulu yfir kúltúrtröllum og
öðrum þeim aðilum sem aldrei
þreytast á að halda á lofti að þeir
séu að gefa peninga úr landssjóðn-
um.
Ráðdeild og
uppbygging
Það er heldur betur annað hljóð í
þeim ráðherra sem fer með fjárfrek-
ustu málaflokkana í stjómarráðinu.
í grein sem Guðmundur Bjamason
skrifaði í Tímann í gær er öíl áhersla
lögð á að byggja upp og bæta heil-
brigðiskerfið samfara spamaði.
Til einskis málaflokks em gerðar
eins miklar kröfur um fullkomna
þjónustu og kostnaðarsaman rekst-
ur. Mikið hefur áunnist að halda út-
gjöldum niðri og lækka tilkostnað
t.d. hvað varðar lyf og
fleira. Deilt er á ráðherr-
ann og samstarfsmenn
hans fyrir að vera of
naumir á fé en þegar upp
er staðið er árangurinn sá
að þjónustan batnar þótt
sparað sé í hvívetna. Svip-
að er uppi á teningnum
hvað varðar almanna-
tryggingar, en þær og heil-
briðgiskerfið er svo sam-
tvinnað að umbætur og spamaður
fara saman í hvomtveggja.
Ef Guðmundur Bjamason heil-
brigðisráðherra tæki upp á því að
fara að hælast um að honum hefði
tekist að tvöfalda útgjöld til heil-
brigöismála eða að hann væri að
gefa fé úr ríkissjóði út og suður til
gæluverkefna sinna, væri líklegast
að vinir hans og samstarfsmenn
yrðu fyrstir til að reyna að koma vit-
inu fyrir hann.
En slíkt er auðvitað óhugsandi þar
sem Guðmundur Bjarnason er
manna ólíklegastur til að misnota
það sem honum er trúað fyrir. Ráð-
deild og uppbygging mun því ráð í
heilbrigðiskerfinu svo lengi sem
hans nýtur þar við.
En undarlegt má það vera ef aðrir
ráðherrar afla sér vinsælda með
gjafmildi og forkastanlegri eyðslu-
semi úr sjóði allra landsmanna, rétt
eins og hann sé þeirra einkakosn-
ingasjóður. OÓ
Jóhanna. Svavar. Guðmundur.