Tíminn - 09.04.1991, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Þriðjudagur 9. apríl 1991
LESENDUR SKRIFA ..
Draumur eða veruleiki
Um fcvöldiö 24. febrúar gekk mér
óvenju illa að sofna, en þegar ég
vaknaði um morguninn hafði mig
víst dreymt draum, sem mér fannst
þó veruleiki, og fer hann hér á eftir.
Ég var staddur í stórmarkaði og er-
indið var að skoða brauðbökunarvél
sem átti að spara þeim sem hana
ætti ótaldar þúsundir. Geðþekkur
maður sýndi mér gripinn og taldi
upp næstum óteljandi kosti hans og
að lokum færði hann mér heilan
hlaða af uppskriftum sem hann ætl-
aði að gefa mér ef af kaupunum yrði.
Þegar ég hafði fengið blöðin í hend-
ur kom inn í búðina ungur og hvat-
legur maður sem virtist þekkja af-
greiðslumanninn vel og töluðu þeir
um að langt væri síðan þeir hefðu
hist. Fljótlega barst talið að flokks-
málum og spurði afgreiðslumaður-
inn hinn hvernig honum iitist á for-
mannsslaginn. „Biddu fyrir þér,
maður, aldrei hefði mér dottið í hug
að stærsti flokkur landsins yrði fyrir
því að annars flokks afglapi ætti hlut
að því hver yrði formaður flokks-
ins.“ „Hvað ert þú annars að tala
um, segðu mér nánar af þessu."
„Það var fyrir nokkru að Jón Baldvin
og Davíð voru í kokteilpartíi og vin-
kona mín, greind og pólitísk, var þar
bakkadama. Hún sá þá að þeir Jón
og Davíð voru í samræðum, gekk til
þeirra og bauð þeim glös. Hún
heyrði strax að samtalið var áhuga-
vert og færði sig ekki lengra frá en
að hún heyrði orðaskil, en leit auð-
vitað í aðra átt. Það fyrsta sem hún
heyrði var þetta:
Jón B.: „Þú trúir náttúrlega á skoð-
anakannanir." Davíð: ,Að vissu
marki." Jón B.: „Þótt útlitið hjá
Sjálfstæðisflokknum sé gott þessa
stundina fær hann aldrei meirihluta
eftir kosningar." Davíð: ,Aldrei að
vita þegar fólkið er að losa sig við
óvinsælustu stjórn allra tíma og
þótt eitthvað vanti upp á meirihlut-
ann eigum við nú þinn flokk vísan."
Jón B.: „Það kemur aldrei fyrir að
Alþýðuflokkurinn fari í ríkisstjórn
undir forsæti Þorsteins Pálssonar og
ég er viss um ef Þorsteinn verður
áfram formaður eftir kosningar
verður sett nýtt met í hve langan
tíma tekur að mynda stjórn.“ Davíð:
„Fórstu réttu megin fram úr í morg-
un?“ Jón B.: „Það geri ég alltaf.
Bryndís mín sér um það.“ Davíð:
„Það er mikilvægt að eiga góða
konu.“ Jón B.: „Sleppum nú öllu
gríni. Það er löngu orðið ljóst að ef
þú værir formaður flokksins myndi
dæmið sem ég nefndi áðan snúast
við og eftir kosningar yrði sett
hraðamet í myndun ríkisstjórnar á
íslandi." Nokkur þögn varð og Jón
B. sýndi á sér fararsnið. Þá snýr Dav-
íð sér að Jóni B. og segir: „Hefurðu
rætt þetta við mág þin?“ ,Að sjálf-
sögðu," svaraði Jón B. Davíð horfði
glansandi augum á spegilmynd sína
sem blasti við honum og sagði með
festu: „Þetta mál verður að fara í at-
hugun." „Þá erum við sammála,"
sagði Jón B., klappaði á öxlina á Dav-
íð og bætti við: „Stjórnmálamenn
verða alltaf að grípa tækifærin þegar
þau bjóðast ella búa þau til.“
Búðarmaðurinn hafði hlustað með
athygli og sagði svo: „Mér þykir þú
segja tíðindi, en hvað finnst þér? Er
ekki nokkuð gefandi fyrir tryggan
fylginaut? Hefur pabbi þinn ekki
sagt þér hve allt gekk vel hjá Sjálf-
stæðisflokknum þau þrjú kjörtíma-
bil sem kratarnir voru með í stjórn?
Þá leystust öll mál án nokkurra
sviptinga." „Jú, eitthvað rámar mig í
það,“ sagði sögumaðurinn, „heid-
urðu kannski að Jón meini að end-
urnýja það góða samband? Það ligg-
ur áreiðanlega í loftinu, því Jón er
skýr þótt hann sé krati og ef þeim
foringjum tækist það þá yrði nú ekki
lengur hlustaö á eitt framsóknarj-
arm og ekki heldur eytt mánuðum í
þjóðarsáttarpíp og mjúku málin
yrðu flest sett í skúffur þar sem þau
eiga heima. Þá gætu átt við hin
fleygu orð, sem mig minnir að
standi í helgri bók, nei líklega er það
í Passíusálmunum, skiptir ekki
máli, en þau hljóða svo: „Hugsi hver
um sjálfan sig, sína hnúta leysi."
Sögumaðurinn, sem hafði auðsjá-
anlega hlustað með athygli, sagði
hálffeimnislega: „Ja, þú ert eiginlega
búinn að breyta skoðun minni."
Búðarmaður: „Þakka þér fyrir, vinur,
reyndar var það nú ætlunin, því við
sem eldri erum vitum að sterkur
Sjálfstæðisflokkur verður að standa
saman af sterkum „bissnismönn-
um“ og eins og Jón B. sagði, fólki
sem þorir að grípa tækifærin þegar
þau bjóðast, en allur orðaflaumur
um manngildi, samhjálp, bræðralag
og hvað það nú heitir, á bara að not-
ast á hátíðum og tyllidögum."
Mér fannst nú eiginlega að erindi
mitt væri búið að taka of langan
tíma, þokaði mér í áttina til búðar-
mannsins og ætlaði að segja honum
að mér þætti vélin of dýr til að nota
hana bara fyrir mig og konu mína,
er hann sneri sér að mér og sagði:
„Já, ég skil. Þér finnst þú þurfa að
hafa konuna þína með í ráðum. Ég
bið kærlega að heilsa konunni þinni
og segðu henni að ég hafi í höndun-
um tölulegar sannanir frá Ameríku
og Þýskalandi fyrir því að eftir því
sem hún eigi fleiri og fullkomnari
heimilistæki geti hún aukið sparnað
Sumarhjólbarðar
Hágæða hjólbarðar
HANKOOK frá KÓREU
Á lágu verði.
Mjög mjúkir
og sterkir.
Hraðar
hjólbarðaskiptingar.
Barðinn h.f., Skútuvogi 2
Sími: 30501 og 84844
sinn í réttu hlutfalli. 'Paktu það ekki
þannig að ég búist við að hún sé nísk
að eðlisfari, nei, nei, bara þessi, þú
veist, sjálfstæða hagsýna húsmóðir,
er það ekki, vinur?" Rétti mér svo
höndina, þakkaði mér fyrir innlitið
og sagðist vonast eftir að sjá mig og
konu mína fljótlega.
Allt í einu var þetta horfið sem ég
hafði heyrt og séð. Ég stóð úti á ber-
angri, napur vindur gnauðaði í
kringum mig, ég fékk olíubragð í
munninn. Hugsanir mínar voru
óskipulegar, ég sá fyrir mér myndir
úr Persaflóastríðinu, limlest börn,
dáið fólk í hrönnum, gróðurvana
land, eigrandi dýr. Hvar var ég?
Hvað hafði komið fyrir? Það þyrluð-
ust upp í huga mínum hugsanir allt
frá bernsku og til dagsins í dag.
Höfðu öll fyrirheitin sem við gerð-
um á ungmennafélagsárunum
brugðist? Allt í einu mundi ég eftir
sögunni sem ég hafði heyrt í búð-
inni um kokteilpartíið. Var það
hugsanlegt að íslensku lýðræði gæti
stafað hætta af því að framagjarnir
menn, sem kynnu að grípa tækifær-
in á réttum augnablikum, tækju
völdin og létu sig litlu varða um þá
arfleifð sem hér hefur dafnað, þrátt
fyrir þær hörmungar sem dunið
hafa yfir fólk og fénað á öllum öld-
um, bæði fyrir tilverknað manna og
höfuðskepna? Gat það verið að nú
ætti að fara að varða leiðina sem
liggur beint að brunni gróðahyggj-
unnar, án tillits til landamæra, land-
verndar, samhjálpar eða manngild-
is? Nú fann ég meira fyrir næðingn-
um sem ég minntist á, mér fannst
hann nísta inn að beini, svo að ég
ætlaði að hraða mér heim. Ég Ieit í
kringum mig, en það sem ég sá var
auðn og tóm, hvorki dimmt né
bjart. Engin kennileiti. Hvert átti ég
að fara? En þegar þessi síðasta hugs-
un flaug um huga min, fann ég hlýj-
an andardrátt við vanga minn og
sagt var með raddblæ sem ég þekkti:
„Ertu lasinn, það er kominn dagur.“
Ég opnaði augun og sá þá að kona
mín beygði sig niður að mér. Ég var
víst ekki gáfulegur á svipinn þegar
ég sagði: „Hvar hef ég verið?“ og er
víst ekki búinn að jafna mig á því
ennþá. Ég verð að játa það að þessi
draumur hafði mikið á mig og þess
vegna birti ég hann. Ég vona að þið
fólk til sjávar og sveita, sem lesið
þessar óblaðamannslegu línur, hafið
fleira í huga þegar þið takið mikils-
verðar ákvarðanir en „á hverju
græði ég mest?“ og þessi orð mín
eiga ekki síst að ná til ykkar, unga og
glæsilega fólk, sem nú eruð að taka
við ábyrgðinni og þurfið ýmist að
rífa eða tjasla við þá vankanta sem
við þessi eldri höfum reist og töld-
um að yrði varanlegt í bráð og
lengd. Kannski eru draumar úr
tísku og kannski hefur enginn
áhuga á að spá í drauma, en eins og
ég sagði í byrjun, finnst mér þessi í
sérflokki.
Einn að vestan
Frjálshyggjumenn
í varnarstöðu
Próf. Ólafur Björnsson skrifar
langloku um fyrrum samstarfs-
mann sinn, dr. Benjamín H.J. Ei-
ríksson. Náði hún yfir nærfellt fjór-
ar síður í Morgunblaðinu 21. mars
sl. í orði kveðnu fjallar grein Ólafs
um ný- útkominn feikna doðrant
eftir Benjamín, „Rit 1935-68“, en í
reynd er greinin eins konar umrit-
un á sögunni til málsbóta fyrir þá
félaga báða. Þeir hafa í áratugi boð-
aö viðskiptafrelsi af miklu kappi.
Hagsmunir eru þama í veði, því að
kaupsýslumenn vilja hafa óbundnar
hendur um vöruverð, en bankar um
vaxtaprósentu.
Með jafnvægi í efnahagsmálum,
segir Ólafur, á Benjamín við það „að
verðlag, gengi, vextir og aðrar efna-
hagsstærðir séu látnar ákvarðast af
framboði og eftirspurn á markaðin-
um“. Þessir þættir mega sem sagt
hækka eins og markaðurinn þolir,
en kaupgjald hins vegar ekki, nema
framleiðni aukist. Andstæða slíks
hagkerfis að mati Benjamíns er svo-
nefnd miðstýring. Þetta er með öðr-
um orðum hin grímulausa frjáls-
hyggja, sem einn snjallasti rithöf-
undur landsins kallaði „frelsið til að
stela, arðræna". Hún átti um tíma
nokkurt fylgi í Sjálfstæðisflokknum,
en hinir hyggnari í þeim röðum hafa
yfirgefið hana.
Nú vill svo til að þeim félögum
gafst tækifæri til að koma frjáls-
hyggju sinni í framkvæmd, þegar
Benjamíni var falið að semja álits-
gerð 1949 um umbætur í efnahags-
málum og þeim síðan báðum að
ganga frá löggjöf um sama efni.
Fjármálaráðherra um þetta leyti var
Björn Ólafsson heildsali, maður
fylginn sér jafnt í viðskiptum sem
pólitík.
Meginatriðiö í tillögum þeirra
Benjamíns og Ólafs var gengislækk-
un krónunnar um nálega 43%, sem
gerð var í mars 1950. Það átti að
tryggja „jafnvægið". í samræmi við
launamálakenningu þeirra var svo
lögfest skerðing verðlagsuppbóta á
kaupgjald.
Fengum við hið boðaða jafnvægi í
efnahagsmálum? Nei. Verðbólga,
sem verið hafði 2,7% árið 1949 (og
enn lægri 1948), tífaldaðist árið
1950, varð 27,2% (árleg meðaltöl).
Þegar á því ári (1950) þurfti nýjar
ráðstafanir til bjargar atvinnuveg-
unum. Með öðrum orðum, grípa
varð til „miðstýringar".
Þessi málalok munu hafa valdið því
að nýir menn voru kallaðir til í Við-
reisn 1960: Jónas Haralz og Jón Sig-
urðsson. Báðir voru raunar, eins og
Benjamín, fyrrum sósíalistar, sem
fóru vestur um haf og snérust til
frjálshyggju. Þess vegna varð fram-
hald á verðbólgu og gengislækkun-
um, uns vaxtaokrið á 9. áratugnum
olli nær algeru hruni atvinnuveg-
anna. Þjóðarsátt launþegasamtak-
anna bjargaði því sem bjargað varð.
Frjálshyggjuliðið er farið að þynnast
sem fyrr sagði — með Hannes Giss-
urarson í fylkingarbrjósti!
Sannleikurinn er sá að óheftur
markaðsbúskapur fær ekki staðist.
Fólk, sem hefir velferðarkerfi, vill
ekki öryggisleysið og arðránið sem
óheftur markaðsbúskapur hefir í för
með sér. Verðlagskannanir hafa leitt
í ljós að verðmismunur milli versl-
ana og þjónustufyrirtækja er mikill,
allt að 85%, stundum um eða yfir
100%. Slíkt er óhugsandi á sam-
keppnismarkaði. Kaupfélögin gátu
lengi vel haldið niðri vöruverði, en
eiga nú í vök að verjast vegna vaxta-
okursins.
Samvinnumaður
Niðjamót!
Það hefur færst mikið í vöxt á und-
anförnum árum að fólk sem er skylt
hefur komið saman og haldið niðja-
mót. Þetta er ágætt, því heimsóknir
fólks til frændfólks eru að leggjast
af, fólk hefur annað með tímann að
gera. Þessi mót hafa oft verið kölluð
ættarmót. Það er slæmt orð yfir
þessar samkomur, því það er ættar-
mót með fólki sem er skylt og er það
gamalt orð um svipmót fólks. Ég
legg eindregið til að þessi mót verði
kölluð niðjamót, ágætt orð sem
skilst vel. Gætum vel að tungu okk-
ar, ekki veitir af, því nóg er af bögu-
mælum.
Hólmfríður Gísladóttir
Kvöld-, nætur- og helgídagavarsla apóteka I
Reykjavik 5. apríl tll 11. apríl er I Apótekl
Austurbæjar og Bneiðholts Apóteki. Það apó-
tek sem fyrr er nefrít annast eitt vörsluna frá kl.
22.00 að kvöldl tll kl. 9.00 að morgni virka daga
en kl. 2200 á sunnudögum. Upplýsingar um
læknis- og lyfjaþjónustu eru gefnar í
slmal B888.
Neyðarvakt Tannlæknafélags fslands
er starfrækt um helgar og á stórhálíðum. Sim-
svari 681041.
Hafnaríjörður Hafnaríjarðar apótek og Norð-
urbæjar apótek eru opin á virkum dögum frá
kl. 9.00-18.30 og til skiptis annan hvem laug-
ardag kl. 10.00-13.00 og sunnudag kl. 10.00-
12.00. Upplýsingar I simsvara nr. 51600.
Akureyri: Akureyrar apótek og Stjörnu apótek
eru opin virka daga á opnunartíma búða. Apó-
tekin skiptast á sína vikuna hvort að sinna
kvöld-, nætur- og helgidagavörslu. Á kvöldin er
opiö I þvi apóteki sem sér um þessa vörslu, til
kl. 19.00. A helgidögum er opiö frá kl. 11.00-
12.00 og 20.00-21.00. Á öðrum tímum er lyfja-
fræðingur á bakvakt. Upplýsingar eru gefnar I
slma 22445.
Apótek Keflavikur Opið virka daga frá k. 9.00-
19.00. Laugardaga, helgidaga og almenna frl-
daga kl. 10.00-12.00.
Apótek Vestmannaeyja: Opiö virka daga frá kl.
8.00-18.00. Lokað I hádeginu milli kl. 12.30-
14.00.
SeHoss: Selfoss apótek er opið til kl. 18.30.
Opiö er á laugardögum og sunnudögum kl.
10.00-12.00.
Akranes: Apótek bæjarins er opið virka daga til
kl. 18.30. Opið er á laugardögum kl. 10.00-
13.00 og sunnudögum kl. 13.00-14.00.
Garðabær Apótekiö er opið rúmhelga daga kl.
Læknavakí
Læknavakt fyrir Reykjavik, Seltjamames og
Kópavog er I Heilsuvemdarstöð Reykjavikur alla
virka daga frá kl. 17.00 til 08.00 og á laugardög-
um og helgidögum allan sólarhringinn.
Á Sefljamamesi er læknavakt á kvöldin kl.
20.00-21.00 oglaugard. kl. 10.00-11.00. Lokaðá
sunnudögum.
Vitjanabeiönir, slmaráðleggingar og tímapant-
anir I simá 21230. Borgarspitalinn vaktfrá kl. 08-
17 alla virka daga fyrir fólk sem ekki-
hefur heimilislækni eða nær ekki til hans (simi
696600) en slysa- og sjúkravakt (Slysadeild)
sinnir slösuöum og skyndlveikum allan sólar-
hringinn (slmi 81200). Nánari upplýsingar um
lyfjabúöir og læknaþjónustu erugefnar I sím-
svara 18888.
Ónæmisaögetðir fyrir fullorðna gegn mænusótt
fara fram á Heilsuvemdarstöð Reykjavikur á
þriðjudögum kl. 16.00-17.00. Fólk hafi með sér
ónæmisskirteini.
Selljamames: Opið er hjá Tannlæknastofunni
Eiðistorgi 15 virka daga kl. 08.00-17.00 og
20.00- 21.00, laugardaga kl. 10.00-11.00. Sími
612070.
Gatðabæn Heilsugæslustööin Garðaflöt 16-18
er opin 8.00-17.00, slmi 656066. Læknavakt er I
slma 51100.
Hafríarijörðun Heilsugæsla Hafnarfjarðar,
Strandgötu 8-10 er opin virka daga kl. 8.00-
17.00, sími 53722. Læknavakt sími 51100.
Kópavogun Heilsugæslan er opin 8.00-18.00
virka daga. Simi 40400.
Keflavik: Neyðarþjónusta er allan sólarhringinn á
Heilsugæslustöð Suðumesja. Simi: 14000.
Sálræn vandamál: Sálfræðistöðin: Ráðgjöf I sál-
fræöilegum efnum. Slmi 687075.
Landspítalinn: Alla daga kl. 15 til 16 og kl. 19 til
kl. 20.00. Kvennadeildin: kl. 19.30-20.00.
Sængurkvennadeild: Alla daga vikunnar kl. 15-
16. Heimsóknartimi fyrir feður kl. 19.30-20.30.
Bamaspital! Hringsins: Kl. 13-19 alla daga.
Öldrunariækningadeild Landspltalans Hátúni
10B: Kl. 14-20 og eftir samkomulagi. - Landa-
kotsspítall: Alla virka kl. 15 til kl. 16 og kl. 18.30
til 19.00. Barnadeild 16-17. Heimsóknartlmi
annarra en foreldra kl. 16-17 daglega. - Borg-
arspítalinn I Fossvogi: Mánudaga til föstudaga
kl. 18.30 til 19.30og eftir samkomulagi. Á laug-
ardögum og sunnudögum kl. 15-18.
Hafnarbúðir Alla daga kl. 14 til kl. 17. - Hvita-
bandið, hjúkrunardeild: Heimsóknartími frjáls
alla daga. Grensásdeild: Mánudaga ti föstu-
daga kl. 16-19.30. - Laugardaga og sunnu-
daga kl. 14- 19.30. - Heilsuvemdarstöðin: Kl.
14 til kl. 19. - Fæðingarheimili Reykjavíkur: Alla
daga kl. 15.30 til kl. 16.30. - Weppsspitali: Alla
daga kl. 15.30 til kl. 16ogkl. 18.30 til kl. 19.30.
- Flókadeild: Alla daga kl. 15.30 til kl. 17. Kópa-
vogshælið: Eftir umtali og kl. 15 til kl. 17 á
helgidögum. - Vifilsstaöaspitali: Heimsóknar-
tlmi daglega kl. 15-16 og kl. 19.30-20. - St
Jósepsspitali Hafnarfiröi: Alla daga kl. 15-16
og 19-19.30.
Sunnuhliö hjúkrunarheimili i Kópavogi: Heim-
sóknartimi kl. 14-20 og eftir samkomulagi.
Sjúkrahús Keflavikuriæknishéraðs og heilsu-
gæslustöðvar: Vaktþjónusta allan sólarhring-
inn. Simi 14000. Keflavik-sjúkrahúsið: Heim-
sóknartimi virka daga kl. 18.30-19.30. Um
helgarog á hátíðum: Kl. 15.00-16.00 og 19.00-
19.30. Akureyri- sjúkrahúsið: Heimsóknarlími
alla daga kl. 15.30-16.00 og 19.00-20.00. A
barnadeild og hjúkrunardeild aldraðra Sel 1:
Kl. 14.00-19.00. Slysavarðsstofusími frá kl.
22.00- 8.00, simi 22209. Sjúkrahús Akraness:
Heimsóknartfmi Sjúkrahúss Akraness er alla
daga kl. 15.30-16.00 og kl. 19.00-19.30.
Reykjavik: Settjamames: Lögreglan slmi
611166, slökkviliö og sjúkrabifreið slmi 11100.
Kópavogun Lögreglan simi 41200, slökkviliö
og sjúkrabifreið simi 11100.
Hafnarfjörður Lögreglan slmi 51166, slökkvilið
og sjúkrabífreiö sími 51100.
Keflavik: Lögreglan sími 15500, slökkvilið og
sjúkrablll simi 12222, sjúkrahús 14000, 11401
og 11138.
Vestmanneyjar Lögreglan, simi 11666,
slökkviliö simi 12222 og sjúkrahúsið slmi
11955.
Akureyri: Lögreglan simar 23222, 23223 og
23224, slökkvilið og sjúkrabifreið simi 22222.
Isafjöröur: Lögreglan simi 4222, slökkvilið simi
3300, brunaslmi og sjúkrabifreiö sími 3333,