Tíminn - 09.04.1991, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 9. apríl 1991
Tíminn 7
VETTVANGUR

Þorsteinn Guðmundsson, Skálpastöðum:
Island og Efnahagsbandalagið
EB. heimtar af okkur allan
náttúruauð landslns, þar
með talin fiskveiðilandhelgi
okkar upp að 12 mílum og
fallvötnin öll og ef ísfand á
eitthvað fleira, sem E.B. vill
nýta skilst mér að það eigi
að fylgja með.
í þann tíma þegar biskuparnir yfir íslandi, bæði íslenskir og
norskir, börðu það fram á Alþingi að þar sem Guðsiög og lands-
Iög greindi á skyldu Guðslög ráða. Þetta var bæði íslenskri alþýðu
og stórbændunum, sem áttu kirkjur á jörðum sínum og héldu
þeim við, næsta örlagaríkt.
Sagan getur þess að einn af síð-
ustu katólskum biskupum á íslandi
fór með 300 manna her vestur á
firði til þess að taka þar bænda-
kirkju herskildi, með Guðslög í bak
og fyrír. Þessi herferð heppnaðist
ekki í það sinn, en í fyllingu tímans
fór allt þetta góss undir danskan
konung og hefði þá verið þjóð okk-
ar miklu betra að Guðslögum hefði
ekki verið beitt, eins harkalega og
raun varð á, að safna auði undir
biskupsstólana.
Allt er þetta raunasaga, sem ætti
máske ekki að vera að minna á, en
síst af öllu ætti hún að endurtaka
sig, en lærdómsrík ætti hún að geta
verið.
Þessi úrskurður biskupanna gafst
okkur afarilla. Þegar Island lenti
undir veldi Danakonungs og ka-
tólska kirkjan missti öll völd á
Norðurlöndum lenti allt góssið,
sem Guðslög höfðu sópað undir
biskupsstólana hér á landi, í eigu
Danakonungs.
Þegar Evrópuþjóðimar vom bún-
ar að sleikja sár sín eftir ægilegustu
styrjöld, sem sögur fara af, komu
ráðamenn þeirra saman í Róma-
borg og sömdu þar með sér svokall-
aðan Rómarsáttmála. Mér skilst að
þessi sáttmáli hafi verið gerður til
þess að varna því að sagan endur-
tæki sig. Þessi viðbrögð eru í sjálfu
sér mjög eðlileg.
Danmörk ein af Norðurlöndunum
gekk í þessi samtök, og manni
finnst að þessi smáþjóð sé ekki allt-
of ánægð í þessu bandalagi þegar
frá líður.
Þessi samtök kalla sig Efnahags-
bandalag Evrópu og skammstafað
E.B.
Það mun hafa verið í lögum Efna-
hagsbandalagsins að þjóðir, sem
vom meðlimir í þessum samtök-
um, mættu láta alla sína offram-
leiðslu í birgðaskemmur þess. Af
þessu ákvæði, að þjóðirnar í banda-
laginu máttu framleiða eins mikið
og þær gátu, af t.d. iðnaðar- og
landbúnaðarvörum óttalausar um
að geta ekki losnað við þær. En
þarna varð reynslan E.B. mjög erf-
ið. Það safnaðist svo mikið af óselj-
anlegri vöm í skemmurnar að
vandræði hlutust af. Ég veit ekki
betur en svo sé enn.
En það var fleira sem bjátaði á hjá
Efnahagsbandalaginu. Bretar, Þjóð-
verjar, Frakkar og Danir voru mikl-
ar fískveiðiþjóðir. Og nú höfðu ís-
lendingar og Norðmenn fengið við-
urkennda 200 mflna landhelgi. Af
þessu leiddi að fiskveiðisvæði E.B.-
landanna vom mjög takmörkuð,
enda var sótt svo fast á þessi mið að
nú fæst þar varla nokkur branda.
Ég vona að það sé ekki eintóm ill-
girni úr mér að halda að E.B.- þjóð-
irnar sæki svo fast að fá íslendinga
til sín í bandalagið af því að þeir vita
að enn em nokkrar þorskbröndur
ódrepnar í sjónum kringum ísland.
En ég á bágt með að trúa því að þar
komi til góðmennskan ein.
Á síðustu misserum hefur það ekki
farið leynt að okkar þjóð ætti þess
kost að gerast meðlimur í hinum
stóm samtökum E.B.
Þegar íslendingar fóru að spyrjast
fyrir um það með hvaða kjömm
þetta mætti ske, fengu þeir það svar
að þeir fengju sömu kjör og E.B.-
þjóðir sjálfar.
Já, en ef okkar lög greindu á um
viss efni í sáttmálanum? Og svarið
var: Þá sker Rómarsáttmálinn úr.
Hans lög em æðri öllum lögum að-
ildarþjóðanna.
Það var þá, sem mér komu í hug
Guðslög katólsku biskupanna á ís-
landi forðum daga og Rómarsátt-
málinn, sem okkur er nú boðið upp
á.
Hvað var það þá, sem þessi hátign-
arsáttmáli heimtar af þeim, sem
ganga honum á hönd?
E.B. heimtar af okkur allan nátt-
úmauð landsins, þar með talin fisk-
veiðilandhelgi okkar upp að 12 mfl-
um og fallvötnin öll og ef ísland á
eitthvað fleira, sem E.B. vill nýta,
skilst mér að það eigi að fylgja með.
í Efnahagsbandalaginu em nú
Bretar, Þjóðverjar, Frakkar, Danir,
Spánverjar og Portúgalsmenn. Allt
em þetta miklar fiskveiðiþjóðir. Nú
spyr ég: Hvað halda hugsandi ís-
lendingar að þessar sex fiskveiði-
þjóðir væm lengi að drepa hvert
einasta þorskkvikindi á okkar fiski-
miðum ef þeir fengju yfirráðarétt
yfir mestallri fiskveiðilögsögu okk-
ar? Og til hvers vomm við að leggja
í hættu líf og starfskrafta okkar
allra hraustustu sjómanna í land-
helgisstríði við Breta ef við ætlum
að fleygja því frá okkur rétt strax í
algjöru gáleysi?
A hverju ætla íslendingar að lifa
þegar aðrar þjóðir — í okkar leyfi
— em búnar að þurrausa fiskimið-
in okkar?
Annað skilyrði E.B. er að banda-
lagið megi flytja inn til okkar svo til
takmarkalaust fjármagn. Nú eigum
við ekki nema smá stafkarlsauð í
samanburði við allan auðinn í Mið-
og Suður-Evrópu. Með slíku fjár-
flæði gæti bandalagið keypt flesta
hluti í okkar landi, sem það kynni
að ágirnast.
Engum þarf að detta annað í hug
Þriðja skílyrði E.B. er það að
ótakmarkaður fólksstraumur
ætti fullan rétt á þvf að flytja
tíl íslands og setjast þar að.
Nú erþaðvitaöaöútií
bandalagslöndunum er múg-
ur manns, sem vantar allt til
alls: vínnu, kiæðí, mat og
húsaskjól. Það þykir líklega
ekki mikill náungans kær-
leikur að benda á þetta sem
váboða, en mér sýnist að
E.B.-þjódunum beri meiri
skylda tíl að annast þetta
fólk en íslendingum. Rómar-
sáttmálinn er þeirra verk en
ekki okkar.
en að margir fjárgráðugir íslend-
ingar væru fúskir í braskið.
Þriðja skilyrði E.B. er það að ótak-
markaður fólksstraumur ætti full-
an rétt á því að flytja til íslands og
setjast þar að. Nú er það vitað að úti
í bandalagslöndunum er múgur
manns, sem vantar allt til alls:
vinnu, klæði, mat og húsaskjól. Það
þykir líklega ekki mikill náungans
kærleikur að benda á þetta sem vá-
boða, en mér sýnist að E.B.-þjóðun-
um beri meiri skylda til að annast
þetta fólk en íslendingum. Rómar-
sáttmálinn er þeirra verk en ekki
okkar.
Hvert mundi atvinnuleysinga-
prósentan komast í voru landi ef
nokkrir tugir þúsunda af þessu fólki
kæmi hingað og settist hér að?
Ég hefði feginn viljað mega treysta
Alþýðuflokknum til þess að sjá
þessa hættu og berjast á móti
henni, en ég óttast að Jón B. Hanni-
balsson og co. meti meira ráðherra-
stól hjá íhaldinu, ef svo illa vildi til
að honum stæði hann til boða. Þá
óttast ég að hann gleypti við því
með hvaða ókostum sem væri.
Getur það skeð að Alþýðuflokks-
broddamir skilji ekki þá hættu,
sem vinnandi fólki á íslandi stafar af
innflutningi fólks, sem heimtar
ekkert annað en næringu í magann
og einhverja kofaræfla til að sofa í?
í vetur sagði Ragnhildur Helga-
dóttir alþingismaður í ræðu á hinu
háa Alþingi f eyru alþjóðar, að það
væri stefna hennar flokks —
stærsta flokksins á Alþingi — að
ganga í Efnahagsbandalagið og það
væri réttast og sannast að segja
þetta strax. Það datt víst fáum í hug
þá að frúin væri að ljúga þessu upp.
Ég trúði þessu þá og ég trúi því enn.
Hinu gæti ég líka vel trúað að
helstu flokksbroddar íhaldsins
hefðu ekki verið eins þakklátir
Ragnhildi fyrir hvað hún var einlæg
og opinská í máli sínu.
Man það nú enginn þegar stærsti
flokkur landsins, Gissur Þorvalds-
son og co., gekk Noregskonungi á
hönd gegn því að Norðmenn sendu
eitt skip á ári í hvern landsfjórðung
á íslandi með mat handa þjóðinni?
Ég vona að allir landsmenn viti hví-
lík sorgarsaga fylgdi í kjölfar þessa
samnings, sem stærsti flokkurinn á
íslandi gerði fyrir hönd alþjóðar.
Nú er það sett á oddinn að við
verðum að ganga í Efnahagsbanda-
lagið til þess að geta selt fiskafla
landsmanna. Ég hélt að það vissu
það allir að flestar eða jaftivel allar
stórþjóðir heimsins vantar fisk úr
sjónum. Þar til má nefna Japani,
Bandankjamenn, Austurblokkina
alla og Efnahagsbandalagið. Þrátt
fyrir þetta á að telja okkur trú um
að við þurfum endilega að ganga að
hörðum viðskiptakjörum við Vest-
ur-Evrópu til þess að geta selt þetta
fiskmagn, sem við náum úr sjón-
um. Ég fæ ekki séð að þetta sé rétt
ef við notum tímann vel til að
kynna vöru okkar þar sem hennar
er mest þörf.
Nú vil ég mælast til þess við alla
kjósendur í landi voru, við í hönd
farandi Alþingiskosningar, að kjósa
ekki til þingsetu þá menn, sem ekki
sjá annað betra ráð fyrir okkar fá-
mennu þjóð en að ganga í Efna-
hagsbandalagið. Það er nú eins og
árið 1262 að það verður ekki hægt
að stíga sporið til baka eftir að slys-
ið er hent.
Það er alltaf vandi að vera kjósandi
á íslandi og ekki verður þessi vandi
minnstur tuttugasta aprfl í vor.
Við megum ekki sofna á verðinum,
við verðum að tryggja það að
stærsti flokkurinn í landinu fái ekki
aðstöðu, eftir kosningarnar, til þess
að draga okkur undir vald, sem við
ráðum ekki við.
Þorsteinn Guðmundsson
UR VIPSKIPTALIFINU

Olíunám í Timorhafi
í Tlmor-hafi um 235-260 km norð-
an Ástralíu, á hafsbotni á um 100 m
dýpi, er olía nú unnin á tveimur
svæðum, Jabiru og Challis. Vinnsla
á dag á hinu fyrmefnda nemur
60.000 tunnum, á hinu síðamefnda
um 40.000 tunnum. Mynda svæðin
annað helsta ohunám Ástrala á eftir
oh'unámi í Bass-sundi á milli megin-
lands álfunnar og Tásmamu, en ol-
ían þar verður senn upp urin.
Olíuleit hófst í Timor-hafi 1963, bar
ekki árangur fyrr en 1983, er við
henni tók BHP Petroleum, olíudeild
þessa stærsta fyrirtækis Ástralíu.
Fannst þá 57 m þykkt, olíuborið
sandlag, Jabiru-svæðið. Þar hófst ol-
íunám 1986 úr 4 holum (af þeim 49
sem boraðar höfðu verið), en á Chall-
is-svæðinu síðla árs 1989. Magn olíu
á svæðunum er talið vera um 124
milljónir tunna. Á þeim er líka jarö-
gas.
Kaup á austur-þýskum
íyrirtækjum
Allianz, stærsta (vestur-)þýska vá-
tryggingarfélagið, festi í júní 1990
kaup á 51% hlutafjár Deutsche Vers-
icherung A.G., helsta austur- þýska
vátryggingarfélagsins, fyrrum í eigu
austur-þýska ríkisins, sem gert hafði
verið að hlutafélagi. — Robert Max-
well (aðaleigandi Mirror Group New-
spapers) og þýska forlagið Gmner &
Jahr keyptu í maí 1990, að jöfhum
hlut, Berliner Verlag í Austur-Berlín,
sem út gefur Berliner Zeitung og
Neue Berliner Illustrierte.
Forsögn olíuverðs á
tíunda áratugnum
Forsögn um olíuverð á tíunda ára-
tugnum birti William Hogan pró-
fessor við orku- og umhverfismála-
stofnun Harvard-háskóla tveimur
mánuðum fyrir hertöku Kuwait
(World Oil Price Projections: A Sen-
sitivity Analysis by William Hogan,
Harvard University Energy and En-
vironmental Policy Centre).
LAUN OG FRAMLEIÐNII HELSTU IÐNAÐARLÖNDUM
Á níunda áratugnum hækkuðu
raunveruleg laun verkamanna
um 13% í Japan og Vestur-
Þýskalandi óg á Bretlandi um
30%. í Bandaríkjunum lækkuðu
þau hins vegar um 8%. Félags-
leg merking þessara talna liggur
í augum uppi. Ut af fyrir sig eru
þær þó þröngrar efnahagslegrar
merkingar. Þær þarfnast saman-
burðar við framleiðni vinnunn-
ar.
Efnahags- og framfarastofnunin
í París hefur nýlega birt slíkan
samanburð (The Puzzle of Wage
Moderation by Pierre Poret,
OECD Working Paper no 87), þ.e.
hlutfall rauntekna og framleiðni
vinnu í aðildarlöndum stofnun-
arinnar 1960- 1989 (en meðaltal
þeirra 30 ára er sagt 100). Féll
það hlutfall á níunda áratugnum
í þeim nær öllum (í Japan meira
að segja frá miðjum áttunda ára-
tugnum) og var undir meðaltali
undanfarinna ára.
Um þær niðurstöður sagði Ec-
onomist 16. febrúar 1991: „Aukið
atvinnuleysi í löndunum flestum
er stærsta einstaka orsök hægari
vaxtar rauntekna á níunda ára-
tugnum. Þá aukningu mælir
OECD með mismun á raunveru-
legu atvinnuleysi verkamanna og
svonefndu náttúrlegu stigi at-
vinnuleysis, skilgreindu sem því
atvinnuleysi sem þrýstir launum
hvorki upp né niður, miðað við
afrakstur vinnu. Það náttúrlega
stig atvinnuleysis fer (ath. að
nokkru) eftir atvinnuleysisstyrkj-
um og búferlaflutningum verka-
fólks."
(Lauslega þýtt.)