Tíminn - 29.02.1992, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Laugardagur 29. febrúar 1992
hraust og sterk til elliára, en þá brast
hreysti þeirra beggja.
Björn Kristjáns-
son réttir hjálpar-
hönd
Þótt foreldrar mínir hefðu gefið
mér jáyrði sitt til listnáms míns, var
þó ekki öllum vanda vikið til hliðar
með því. Engum hlaut að vera annara
ur.i það en þeim, að ég yrði ekki hjálp-
arvana í framandi landi, er þar að
kæmi. Úr þessu rættist þó furðu vel,
þegar til kom. Björn Kristjánsson
kaupmaður, vinur þeirra, fór öðru
hvoru til útlanda; og eitt vor, er hann
kom til foreldra minna, færðu þau
þetta í tal við hann. Hann tók því mjög
vel. Það var að mig minnir í fyrsta
skipti, sem ég sá Björn, en hann varð
mér síðar hinn tryggasti vinur og
hjálparhella. Að undanskildum Bri-
emshjónunum á Stóranúpi var það
Björn, sem mestan þátt átti í því, að
koma mér á framfæri, og sem ég átti
það manna mest aö þakka, að ég
komst til útlanda.
Álit sveitunganna
að vettugi virt
Vorið, sem hann fór til útlanda, báð-
um við hann fyrir dálítinn kassa, sem
var fullur af alls konar útskurðardóti
eftir mig. Er hann kom aftur, hafði
hann sýnt þetta einhverjum tréskurð-
armönnum, og virtist mér hann vera
svo vel ánægöur með dóm þeirra, að
hann áleit það ómaksins vert, að láta
mig verða aðnjótandi meiri listkunn-
áttu. Býst ég við, að þetta hafi átt þátt í
að vinna bug á efasemdum foreldra
minna um framtíð mína, og það skipti
mestu máli fyrir mig. Úm álit sveit-
unga minna stóð mér á sama; það lá í
hlutarins eðli, að flestir litu á þetta
sem tóma firru, sem ekki væri til ann-
ars en hlæja að, ef hún hefði ekki sínar
alvarlegu hliðar. - - Hver sá, er ekki
fetaði í fjöldans og vanans spor á þeim
dögum, mátti vera við misskilningi
búinn; háð og spott vofði yfir honum.
Ég þurfti ekki að leita dæmanna langt
um slíkt. Afi minn, hagleiksmaður og
góður búhöldur, sem undi sér við
heimili sitt og bókasafn og kom víst
sjaldan eða aldrei nærri opinberum
málum, varð að þola það, að um hann
væru spunnin rótlaus ósannindi, háð-
sögur og níð, — og hafði þó það eitt til
saka unnið, að vilja öllum vel, en eng-
um illt, og vera meinlaus og fáskiptinn
um annarra hagi. — Jafnvel mörgum
árum eftir að hann var látinn, mættu
mér þessar sögur, og er mér minnis-
stætt eitt slíkt atvik, sem ég get hér
vegna þess, að þar er um ógeðfellt fyr-

Guömundur Guömundsson
skólaskáld:
Of góöur fyrir þennan heim?
Hjá Bifreíðaskoðun íslands leggjum við okk-
ar af mörkum til hreinna umhverfis.
Allar bifreiðar eru nú mengunarmældar við
skoðun, frá og með síðustu áramótum. Það þýðir
að við mælum nákvæmlega magn kolsýrlings í út-
blæstri þeirra. Sé magnið of mikið má oftast ráða
á því bót með einfaldri vélarstillingu.
Með því vinnst tvennt:
• Eldsneytissparnaður um 2% að
meðaltali
• Umhverfismengun minnkar
Stuðlum öll að hreinna lofti - í umferðinni
sem annars staðar!
BIFREIÐASKOÐUN
irbrigði að ræða, sem er allt of algengt
í þjóðlffi voru.
Bamafræðari nokkur, sem heima
átti skammt frá Reykjavík, heimsótti
listasafn mitt, ásamt nemendum sín-
um og þekktum heiðursmanni nokkr-
um. En hann var ekki fyrr kominn þar
inn fyrir dyr en hann fór að segja mér
lygasögur þessar um afa minn, svo
bömin og gestur hans heyrðu. Mann
þenna hafði ég aldrei séð áður, og voru
þetta fyrstu kynni mín af honum.
Vegna gesta hans gat ég ekki vísað
honum á dyr, — og kaus því að fara
burt sjálfur.-
Fyrsta heimili mitt í
Reykjavík
Ég lagði af stað að heiman á leið til
Reykjavíkur hinn 16. október, minnir
mig, árið 1892. Pabbi fylgdi mér nokk-
uð á ieið. Hann hafði beðið kunningja
sinn í bænum að hýsa mig um vetur-
inn og hafa mig í fæði, en er þangað
kom, gat þessi maður ekki tekið á móti
mér, svo að ég komst strax á vonarvöl.
Vinur minn, Samúel Ólafsson, hafði
heldur ekki tök á að hýsa mig. Kom
mér þá til hugar, að foreldrar mínir
ættu vini og frændfólk í bænum, Þor-
stein Guðmundsson og konu hans,
Kristínu Gestsdóttur, í Þingholts-
stræti 13. Þangað fór ég. Og þó þau
ættu óhægt með að leysa vanda minn,
tóku þau mig á heimili sitt, vegna um-
komuleysis míns og einstæðingsskap-
ar; og hjá þessu ágætisfólki dvaldi ég
allan þenna vetur.
Skólinn „Hermes“
Nú var ætlun mín að útvega mér
kennslu, bæði í tungumálum og fleiri
slíkum fræðum, en þó umfram allt í
listinni. Gekk hið íymiefnda greið-
lega. Stundaði ég nám um hríð við
Verslunarskólann og fékk þar tilsögn í
dönsku, ensku og landafræði, — og í
mínum gamla erkióvini, reikningn-
um.
Skólinn, sem kallaður var „Herm-
es“, var í suðurenda á húsi Þorláks Ó.
Johnsonar kaupmanns. Kenndi hann
þar ensku; Þorleifur H. Bjarnason
kandídat kenndi dönsku; séra Þórhall-
ur Bjamarson, síðar biskup, kenndi
landafræði, og reikninginn kenndu
þeir cand. theol. Ófeigur Vigfússon,
síðar prófastur, og Jón Laxdal, versl-
unarmaður og tónskáld. Allir voru
þeir hinir bestu kennarar og ágætustu
menn, sem ég átti eftir að kynnast
meira síðar að öllu hinu besta.
Fyrsta kennslan í
listnámi
En svo var það iistnámið. — Ég
hafði heyrt talað um mann, sem kunn-
áttu hefði í þeim efnum, dr. Jón Helga-
son, síðar biskup. Fór ég til hans,
kynnti mig og sagði erindi mitt og það
með, að ég ætlaði í Listaháskólann í
Kaupmannahöfn (Kunstakademiet).
Hann brosti og þótti ég nokkuð djarf-
ur, svona fyrst í stað, að hugsa mér svo
hátt, og lét mig skilja, að það væri nú
ekki fyrir svona hvern og einn að kom-
ast þar inn, — og spurði, hvort ég
hefði iðkað teikningu nokkuð áður.
Síðan fékk hann mér pappír og blýant
og sagði, að ég gæti „teiknað vatns-
skálina þarna með könnunni í“ og sýnt
svo. hvað ég gæti. Ég teiknaði það,
sem mér var fyrir sett, og þótti góður
vitnisburður hans að verkinu ioknu,
því að hann sagði aðeins þetta, að
hann sæi, að ég hefði þó áður haldið á
blýanti. Einn þeirra æskilegu eigin-
leika. sem ég hef átt erfitt með að
ávinna mér, er tryggð við meistara
mína. og kom það nú í Ijós í fyrsta
sinni, að hana skorti, því þetta varð
eina ..listaverkið", sem ég bjó til undir
handleiðslu þessa fýrsta kennara míns
í teikningu.
Ég hafði heyrt getið um konu þama
í bænum, sem látið hefði til sín taka í
fleiri en einni listgrein; þar var skáld-
konan frú Torfhildur Hólm. Ég hafði
líka heyrt, að hún væri eitthvað skyld
mér í móðurætt, — af Skóga-ættinni
undan Eyjafjöllum. Ég leitaði hana
uppi. og bjó hún í Skólastræti 5 og
hafði alla sína búslóð þar uppi á iofti.
Hún hafði lært að mála í Ameríku. og
tók hún mig strax í kennslu. bæði í
þeirri iðn og ensku, sem hún kunni
vel. Þar kynntist ég einni. göfugustu
sál. er ég hef fyrir hitt á lífsleið minni.
Gudmundur skóla-
skáld
Ég hafði ávallt í æsku minni þráð
sálutelag við einhvem. sem mér væri
andlega skyldur. en ekki átt þess kost.