Tíminn - 11.07.1992, Blaðsíða 11

Laugardagur 11. júlí 1992
Tíminn 11
Mestu fram-
kvæmdirnar
Fjárhagur félagsins batnaði nokk-
uð á árinu 1834, vegna þess að því
bárust þá ríflegar gjafir. Hinn 18.
mars ánafnaði konungur því 100
ríkisdali á ári í fimm ár. Auk þess gaf
Friðrik Kristján prins félaginu 50
ríkisdali og Friðrik Karl Kristján
prins 100 ríkisdali, „eftir að hann
næstliðið sumar hafði séð vegabæt-
urnar", eins og segir í skýrslu fé-
lagsins. Auk þessa bárust því 35 rík-
isdalir frá öðrum útlendingum. Til-
lög félagsmanna voru þetta ár 245
ríkisdalir og 64 skildingar, þar af
132 rdl. 88 sk. úr Skagafjarðarsýslu,
81 rdl. 51 sk. frá Reykjavík og Gull-
bringu- og Kjósarsýslum, 20 rdl. 21
sk. úr Borgarfjarðarsýslu, 8 rdl. úr
Eyjafjarðarsýslu og 3 rdl. úr Mýra-
sýslu.
Útgjöldin við vegabæturnar urðu á
þessu ári sem hér segir:
Á Sandvegi unnu tveir fullorðnir
menn og léttadrengur í 4 1/2 viku.
Mennirnir fengu í kaup 3 fjórðunga
smjörs á viku, en drengurinn 5 rík-
isdali. Auk þess fengu þeir frítt fæði,
fyrir skósliti og hestleigu. Er þetta
allt reiknað 129 rdl. 48 sk.
Á Grímstunguheiði vann fullorð-
inn karlmaður og léttadrengur í 5
vikur og fullorðinn karlmaður í 4
vikur. Mennirnir fengu sama kaup
og hinir á Sandvegi, en drengurinn
hafði 6 rdl. kaup á viku. AIls nam
kostnaðurinn þar 137 rdl.
Að Okveginum unnu tveir menn og
drengur misjafnlega lengi. Voru þar
kjör hin sömu og allur kostnaður
225 rdl. 48 sk. Útgjöldin og tekjurn-
ar innanlands er allt miðað við
vöruverð. Afskrifað var þetta ár 69
rdl. 64 sk. sem ófáanlegt af tillögum
félagsmanna, en útistandandi af til-
lögum fyrir árin 1831 til 1833 voru
þá 176 rdl. 16 sk.
Hnignun félagsins
og endalok
Eftir þetta fór að dofna yfir fram-
kvæmdum félagsins, því að samskot
rýrnuðu og guldust ekki lofuð til-
lög. Ekkert varð úr því, að félagið
legði fram fé til þess, að rétt yrði
markaðir á uppdrátt íslands allir
fjallvegir.
Þessi kyrkingur, sem kom í félagið,
mun þó aðallega hafa verið því að
kenna, að Bjarni Thorarensen flutt-
ist norður 1833. Hann hafði verið
lífið og sálin í félaginu frá byrjun og
jafnan formaður stjórnarinnar.
„Þótti mikilsvert um hans tillögur,
því hann var hinn skarpvitrasti,"
segir Espólín.
Félagið lognaðist að lokum út af,
og enginn hirti um að halda við veg-
um þeim, er það hafði látið gera,
allra síst fjallvegunum. Árið 1851
fór Jón Hjaltalín landlæknir frá Kal-
manstungu norður yfir Arnarvatns-
heiði og lýsti veginum svo: „Norð-
lingavegur er nú orðinn mjög
ógreiður, því ekki hefir verið við
hann átt í mörg ár, síðan Fjallvega-
félagið lét ryðja hann. Má ennþá sjá
merki til þess, að hann hefir þó ver-
ið vel ruddur, en ekki er að furða
þótt hann sé nú seinfarinn og slit-
róttur, þar sem ekki hefir verið kast-
að steini úr götu á honum í 10 ár
eða lengur. Ber þetta best vitni um,
hvílík reglugerð og umsjón er með
vegabótum hér á landi, er alfaraveg-
ir liggja óruddir svo mörgum árum
skiptir, og þykir víða samt sem áður
vel fara, þegar komist verður áfram
fót fyrir fót á alfaravegum fyrir fenj-
um og torfærum. Um Norðlingaveg
er það ennfremur að segja, að þó
hann hafi einu sinni verið vel rudd-
ur, þá hefir hann þó frá öndverðu
verið svo afkáralega lagður, að menn
mættu halda, að þeir, sem í fyrst-
unni hafa lagt hann, hefðu lagt allt
kapp á að gera hann svo hlykkjóttan
og krókóttan sem verða mátti."
Hann segir ennfremur: „Þegar dró
norður undir Sand, sá ég víða rúna-
steina við veginn. En með því að ég
er lítt að mér í rúnum, gat ég ekki
verið að fást við þá.“
Mér vitanlega hefir enginn rann-
sakað rúnasteina þessa. Ég spurði
Kristleif Þorsteinsson á Stóra-
Kroppi um þá, en hann var allra
manna kunnugastur á Arnarvatns-
heiði. Sagði hann, að verkamenn
Fjallvegafélagsins mundu hafa haft
það sér til dundurs, er þeir voru á
þessum slóðum, að höggva krot á
steina, og mundu þetta því ekki vera
neinir merkisgripir.
En undarlegt finnst mér, að al-
þýðumenn á 19. öld hafi verið svo
vel að sér í rúnum, að þeir hafi get-
að höggvið rúnaletur. Hitt efast ég
ekki um, að Jón Hjaltalín landlækn-
ir hafi verið svo vel að sér, að hann
hafi þekkt rúnir, enda þótt hann
gæti ekki lesið úr þeim. Má því vera,
að enda þótt verkamenn Fjallvegafé-
Iagsins kunni að hafa skemmt sér
við að höggva eitthvert krot á
steina, að þarna væri einnig rúna-
steinar frá fornöld. Hér var alfara-
leið allt frá landnámsöld, og Grettir
hafðist einnig lengi við á Arnar-
vatnsheiði. Ef til vill hefir hann haft
sér til afþreyingar að klappa rúnir á
steina, og ef til vill eigum vér eftir
að finna þar handaverk hans.
(Ámi Óla skráði)
*) Það var Kristján bóndi á Hrafnhólum, sem
hlóð sæluhúsið í Fornahvammi. Hann vann og
að vegagerð hjá félaginu öll árin, og í elli sinni
sótti hann um ríflegan styrk hjá konungi, sem
viðurkenningu fyrir vegabæturnar, er hann
hefði sjálfur séð.
Tilokkar
%FSt Og
sldast
HÚSGAGNA
HÖLLiIN
| BILDSHOFÐA 20 - S: 91-681199
- LOFTÞETT LAUSN -
Teno spin er tákn íyrir gæði og endingu.
Teno spin er loftþétt og verndar heyrúllurnar
gegn veðri og vindum og tryggir því gæði töðunnar alla leið.
Teno spin hefur plasthólk í miðri rúllu í stað pappahólks.
Teno spin heyrúlluplast er endurvinnanlegL
Nú bjóðum við Teno spin heyrúlluplast
á mjög hagstæðu verði!
Rúllan kostar 3.500,- kr. án vsk.
Leitið upplýsinga í tíma íyrir heyannir
- það borgar sig.
—>-----—............... /
PLASTCO
--------- i -----------------------
Lækjaraeli 11 • Sími: 67 00 90
Einstaklega vandaö og rúmgott farþegarými.
ISUZU pállbílarnir eru án efa þeir skemmtilegustu
í sínum flokki á markaðnum.
Komdu og kynntu þér kosti ISUZU.
Verö frá kr. 1.499.ooo,- stgr. SPORTSCAB
Verö frá kr. 1.560.OOO,- stgr. CREW CAB
VERÐ MEÐ RIÐVÖRN OG SKRÁNINGU
1U lés o$j>ý
HÖFÐABAKKA 9 112 REYKJAVÍK SÍMI 91 -674300