Tíminn - 25.07.1992, Síða 8

8 Tíminn
Laugardagur 25 júlí. 1992
Dagana 15.-22. júní átti ég
þess kost aö heimsækja Tai-
wan. Það var í boöi stjórn-
valda þar. Þau leggja á þaö
mikla áherslu að kynna land
sitt og þjóð. Meö mér í ferð-
Inni voru eiginkona mín, Edda
Guömundsdóttir, og Heimir
Hannesson og eiginkona hans
Oddný Björgvinsdóttir. Á Tai-
wan átti ég viðræður viö fjölda
manns, m.a. forsætisráöherra
landsins.
Mér þykir ýmislegt af þvi,
sem ég kynntist, eiga erindi til
okkar Tslendinga. Svo er ekki
síst nú á tímum ráð- og dáð-
lausrar ríkisstjórnar, sem elur
á vonleysi og svartsýni með
þjóðinni.
Segja má að á Taiwan sé það
sem nefna mætti „skipulögð
markaðshyggja". Árangurinn
hefur veriö afar mikill.
Saga og stjórnarfar
Eyjan er 36.000 km2 að stærð og
liggur skammt undan meginlandi
Kína. Síðustu aldir hefur hún oftast
verið hluti af Kína. Chiang Kai-
shek flúði þangað árið 1949 ásamt
her sínum og u.þ.b. tveimur millj-
ónum Kínverja undan kommúnist-
um Maós, sem þá höfðu lagt undir
sig meginlandið. Chiang Kai-shek
viðurkenndi aldrei ósigur sinn, og
skýrt er tekið fram í stjórnarskrá
landsins að Taiwan sé hluti af Kína
og þeir gera tilkall til meginlands-
ins. Eyjuna nefna þeir reyndar Lýð-
veldið Kína. Kommúnistarnir á
meginlandinu telja Taiwan sömu-
leiðis hluta af Kína og gera einnig
tilkall til eyjunnar.
Þetta veldur nokkrum erfiðleikum
í alþjóðaviðskiptum. Ríkisstjórnin í
Peking mótmælir harðlega öllu því
sem líta má á sem viðurkenningu á
sjálfstæði Taiwan. Þess vegna hafa
fáar þjóðir opinbert stjórnmálasam-
band við landið.
Chiang Kai-shek stjórnaði landinu
sem einræðisherra á meðan hann
lifði. Sá stjórnmálaflokkur, sem
hann studdist við, ræður í raun enn
lögum og lofum. Að vísu á að heita
stjórnmálafrelsi og stjórnmála-
flokkarnir eru orðnir 60, en aðeins
einn andstöðuflokkur hefur náð
umtalsverðu fylgi, um 25 af hundr-
aði kjósenda. Það er frjálslyndur
miðflokkur.
íbúar Taiwan eru orðnir um 22
milljónir og er eyjan sú næstþétt-
býlasta í heimi. íbúarnir eru að
langmestu leyti Kínverjar, aðeins
örfáir ættbálkar frumbyggja finnast
þar enn. Byggðin er langsamlega
mest á vesturströnd eyjunnar. Nyrst
er höfuðborgin láipei. íbúar henn-
ar eru um 2,5 milljónir, en sunnar-
lega er hafnarborgin Kaohsiung
með um 1,3 milljón íbúa.
Efnahagur
Kfnverjar á Taiwan hófu strax
Hinir vísindalegu iöngaröar.
Steingrímur Hermannsson:
TAIWAN
skipulega að byggja upp efnahag
landsins. Flestir kannast við fatnað
og fleira með merkinu „Made in Tai-
wan“ (framleitt á Taiwan). Með
ódýru vinnuafli, en eljusemi og
vandvirkni, juku þeir framleiðsluna
og útflutninginn jafnt og þétt, og
gera reyndar enn. Vöxturinn hefur
að jafnaði verið um 7-8 af hundraði
á ári. Þjóðartekjurnar eru nú orðn-
ar um 10 þús. dollarar á hvern
mann, sem er tæplega helmingur
þjóðartekna íslendinga. Taiwan-bú-
ar eiga nú stærsta gjaldeyrisvara-
sjóð í heimi.
Verðlag og laun hafa jafnt og þétt
hækkað, svo þeir eru ekki lengur
samkeppnisfærir með ódýra, vinnu-
aflsfreka framleiðslu. Þetta hefur
engum verið betur ljóst en þeim
sjáifum. Þeir hafa því skipulega
flutt þá framleiðslu úr landi þangað
sem vinnuaflið er ódýrara, en um
leið skipulega byggt upp verðmeiri
framleiðslu heima, ekki síst á sviði
hátæknibúnaðar.
Verðlag og laun hafa jafnt og þétt
hækkað, svo þeir eru ekki lengur
samkeppnisfærir með ódýra, vinnu-
aflsfreka framleiðslu. Þetta hefur
engum verið betur ljóst en þeim
sjálfum. Þeir hafa því skipulega
flutt þá framleiðslu úr landi þangað
sem vinnuaflið er ódýrara, en um
leið skipulega byggt upp verðmeiri
framleiðslu heima, ekki síst á sviði
hátæknibúnaðar. Kínverjar á Tai-
wan hafa á undanförnum árum fjár-
fest um 4 milljarða dollara hjá erki-
óvinum sínum, kommúnistunum á
meginlandi Kína. Þar eru laun
u.þ.b. 1/10 af launum á Taiwan. Þar
framleiða þeir nú ódýran klæðnað
undir merkinu „Made in China"
(framleitt í Kína). Atvinnurekstur-
inn er að langmestu leyti í höndum
einkaaðila. Fyrir utan nokkur stór
fyrirtæki, einkum í flutningum og
olíuiðnaði, eru framleiðslufyrirtæk-
in yfirleitt smá. En þótt samkeppni
sé mikil, ekki síst í útflutningi, er
samstarf þó talið sjálfsagt og fram-
leiðslunet algeng. Samstarf í út-
flutningi og efnahagsmálum al-
mennt á milli stjórnvalda og at-
vinnuveganna er mikið. Þetta
samstarf stjórnvalda og einkafram-
taksins í atvinnu- og efnahagsmál-
um mætti nefna skipulagða mark-
aðshyggju.
Þáttur stjórnvalda
Á Taiwan telja stjórnvöld ekki að
atvinnulífið sé þeim óviðkomandi.
Þvert á móti virðast þau telja það
sína skyldu að skapa nauðsynlegan
grundvöll og ramma um atvinnulíf
og hagvöxt.
Markmiðið er og hefur ætíð verið:
Full atvinna og mikill hagvöxtur.
Þetta hefur tekist. Atvinnuleysi er
nánast óþekkt og hagvöxtur hefur
verið 7-8 af hundraði flest ár.
Til þess að ná þessum markmiðum
eru áætlanir taldar sjálfsagðar og
reyndar nauðsynlegar. í tengslum
við hvert ráðuneyti atvinnuveganna
starfa ráð sem vinna að gerð áætl-
ana á viðkomandi sviði. í þessum
ráðum sitja háttsettir fulltrúar at-
vinnulífs og ríkisstjórnar, jafnvel
ráðherrarnir sjálfir. Formenn ráð-
anna eru ekki ráðherrar, en sitja þó
ríkisstjórnarfundi, eru eins konar
aðstoðarráðherrar og valdamiklir.
Undir forustu ráðanna vinna stjórn-
völd síðan markvisst að þeim fram-
kvæmdum sem þeim tilheyra.
Menntun
Þegar ákveðið var að þróa hátækni
og aðra hálaunaframleiðslu var Tai-
wan-búum að sjálfsögðu ljóst að
leggja yrði mikla áherslu á mennt-
un. Til menntunar hefur fátt verið
sparað.
Skyldunám er 9 ár og er fullyrt að
það sé mjög vandað. Þessi menntun
er að sjálfsögðu öll greidd af opin-
beru fé.
Háskólar eru orðnir yfir 20 í land-
inu. Þeir eru margir á sviði tækni
og vísinda og þykja góðir. Skóla-
gjöld eru nokkur, en styrkir miklir,
einkum til efnilegra námsmanna.
Taiwan-búar leggja jafnframt mikla
áherslu á að senda námsmenn til
æðri menntunar erlendis, einkum
til Bandaríkjanna. Þangað fara yfir
3000 námsmenn á ári hverju og
heim koma á hverju ári nokkur
hundruð með doktorsgráður. All-
margir námsmenn setjast að sjálf-
sögðu að erlendis, en hins vegar er
mikil áhersla lögð á að laða þá
heim, meðal annars eru mjög góð
laun og kjör að öðru leyti í boði.
Hátækni og vísinda-
iónaóur
Eins og fyrr segir hafa Taiwan-bú-
ar undanfarin ár skipulega þróað
hátækni-, vísinda- og hálaunaiðn-
að. Athyglisverðasta framtakið á því
sviði sá ég þegar ég heimsótti hina
svonefndu Vísindalegu iðngarða.
Þar hefur á undanförnum ellefu ár-
um verið skipulagt og byggt upp
iðnaðarsvæði í tengslum við einn
helsta tækniháskóla Iandsins.
Svæðið er um 2000 hektarar. Þar
hefur Rannsóknaráð Taiwan skipu-
lagt og lagt götur, byggt höfuð-
stöðvar, sett upp fullkomnustu fjar-
Viöræöur viö aöstoöarutanrlkisráöherra Taiwan dr. Fang Chin Yen, sem er lengst til hægri á myndinni. Aörir eru taliö frá vinstri: Oddný, Edda,
Heimir og Steingrlmur.