Tíminn - 10.10.1992, Blaðsíða 7

Laugardagur 10. október 1992
Tíminn 7
Steingrímur Hermannsson segir m.a. aö „kyrröin sé oröin aö auölind".
út sína framleiðslu og inn sínar
nauðsynjar. Samvinnuhreyfing-
in óx hratt og átti afar mikil-
vægan þátt í því að ná erlend-
um viðskiptum ogsmásölunni
aftur inn t landið. Einnig var,
með sameiginlegu átaki margra
einstaklinga, stofnað íslenskt
skipafélag árið 1917. Síðan hafa
íslensk skipafélög í áratugi að
langmestu leyti séð um flutn-
inga til og frá landinu. Loft-
flutningar eru einnig í höndum
íslensks flugfélags í einkaeigu.
Án eigin flutninga til og frá
landinu værum við ekki sjálf-
stæð þjóð.
Aföðrum mjög mikilvægum
þáttum í okkar fullveldi og
raunar fullveldi sérhvers lands
vil ég nefna menntun. Að lesa
og skrifa hefur ætíð verið mikið
áhugamál íslendinga. Þegar
landið varð fullvalda var bætt
almermingsmenntun því mjög
ofarlega á forgangslistanum.
Jafnvel á hinum afar erfiðu ár-
um fyrirsíðustu heimsstyrjöld
var lögð áhersla á menntun.
Ekkert land getur verið full-
valda án vel menntaðrar þjóðar.
Landbúnaður hefur ekki sama
mikilvægi í efnahag landsins og
áður var. Við erum þó sjálfum
okkur nóg um framleiðslu á
mjólkurafurðum og kjöti og það
er að sjálfsögðu mikilvægt. Hins
vegar er útflutningur á land-
búnaðarafurðum ekki lengur
hagkvæmur, meðal annars
vegna mikilla styrkja til land-
búnaðarins í öðrum löndum. “
Þjóðleg gildi í alþjóð-
legum heimi
Steingrímur rakti síðan mikil-
vægi orkulindanna, bæði til
upphitunar og raforkufram-
leiðslu og til orkufreks iðnaðar,
og sagði síðan:
J>etta er í fáum orðum saga ís-
lands. ístuttu máli tel ég eftir-
greinda þætti hvað mikilvæg-
asta í baráttu þjóðarinnar fyrir
fullveldi og sjálfstæði:
1. Eigin tunga og saga.
2. Full yfirráð yfir náttúruauð-
lindum landsins.
3. Sjó- og loftflutningar í eigin
höndum.
4. Eiginsterk, alþjóðleg sölu-
samtök.
5. Góð almenningsmenntun.
6. Eigin landbúnaðarfram-
leiðsla eins og aðstæður leyfa.
Ég er jafnframt þeirrar skoð-
unar að sömu skilyrði hljóti að
vera mikilvæg fyrir hvert það
eyland sem vill vera fullvalda
og sjálfstætt.
Nú er það spumingin hvað
verður um lítið eyland eins og
ísland í hinum hraðbreytilega
heimi nútímans. Kalda stríðinu
á milli risaherveldanna er lokið.
En það er ört vaxandi efnahags-
stríð á milli risaefnahagsveld-
anna. Einnig, ef mannkyn á að
komast afá þessum hnetti okk-
ar, munu alþjóðlegar, yfirþjóð-
legar stofnanir reynast nauð-
synlegar til þess að ákveða
hegðan okkar á sviðum eins og
í umhverfismálum og mann-
réttindamálum. Hvemig á lítið
eyland að ráða sínum málum í
slíku andrúmslofti skefjalausrar
efnáhagsstyrjaldar og vaxandi
alheimsundirgefni? Getur lítið
land verið fullvalda og sjálfstætt
eða erþað í raun ekki lengur
eftirsóknarvert? Þetta eru erfið-
ar spumingar, sem ég get að-
eins svarað fyrir mig sjálfan.
Að sjálfsögðu verða allarþjóð-
ir, einnig lítil eylönd, að taka
þátt íþví að leysa hin alvarlegu
vandamál sem að mannkyni
steðja. Það er afar mikilvægt.
Við höfum ekki efni á því að
bíða lengur eftir óvefengjan-
legri sönnun á áhrifum upphit-
unar andrúmsloftsins eða eyð-
ingar ósonlagsins eða mengun
sjávar. Hin skaðlegu efni, sem
sleppt er út í andrúmsloftið í
dag, munu hafa áhrifá mann-
kyn 50 árum síðar. Þessari
hættu verður að bægja frá nú.
Það er vissulega alvarlegt ef
efnahagsátökin koma í veg fyrir
að þjóðimar horíist í augu við
þessa staðreynd. Allar þjóðir
munu verða að gefa upp nokk-
uð af sínu fullveldi til yfirþjóð-
legra stofnana til þess að stöðva
þessa þróun. Satt að segja er
lítið eyland mjög háð því að
þetta megi takast. Gott eylands-
líferafar mikið háð því að and-
rúmsloftið og hafið sé hreint.
Það er mjög stór hluti afokkar
lífsgæðum.
Neyðumst við einnig tilþess
að sameinast einhverju af efna-
hagsveldunum eða efnahags-
bandalögunum? Svar mitt er
nei. Vissulega verðum við í öll-
um viðskiptum mjög háðirslík-
um mörkuðum og skiyrðin
verða að meira eða minna leyti
ákveðin af hinum öflugu efna-
hagsblokkum. En eflítið eyland
sameinast einum afþessum
stóru efhahagsmörkuðum, til
dæmis ísland Evrópubandalag-
inu, verðum við ekkert annað
en lítill útkjálki og við munum
aldrei hafa mikil, ef nokkur,
áhrífá ákvarðanir teknar í hin-
um miðstýrðu stjómstöðvum
embættismannanna. Ákvarðan-
ir yrðu teknar með hag fjöldans
í huga, sem er í raun mjög
skiljanlegt. Náttúruauðlindir
landsins yrðu nýttar til hags-
bóta fyrir heildina. Vissulega
mætti veita 260 þúsund íslend-
ingum sæmileg lífskjör. Það
væri engin byrði fyrir 400 millj-
ón manna samfélag. Satt að
segja gæti það talist hagkvæmt
að hafa fólk búandi á íslandi til
að nýta þær auðlindir, sem ekki
er unnt að flytja til markaðar-
ins.
Ýmsum ykkar kann að þykja
þetta mikil svartsýni. En sann-
animar höfum við. Við höfum
þær til dæmis í sögu íslands,
Grænlands og Nýfundnalands.
Lausnin er að mínu mati tví-
hliða samningar við eins mörg
af efhahagsveldunum og unnt
er. Við erum vel staðsettir á
milli Evrópu og Norður-Amer-
íku og í raun ekki langt frá Jap-
an. Slíkir viðskiptasamningar
mundu tryggja aðgang okkar
að mörkuðum og auðvelda okk-
ur að nálgast fjármagn til að
nýta náttúruauðlindir okkar.“
Eigingjamar ástæður
Jmínum huga eru jafnframt
aðrar, eigingjamar ástæður fyr-
ir litla þjóð að vera fullvalda og
sjálfráð eins og frekast er unnt.
Lífið er meira en þjóðarfram-
leiðsla á mann. Hagvöxtur hef-
ur yfirgnæft alla þróun síðustu
tvær aldimar og sérstaklega
síðustu áratugina. Ég tel að það
hafí. farið úr böndum. Þetta hef-
ur leitt til heimserfíðleika sem
ég hefáður nefnt. íþessu kapp-
hlaupi höfum við einnig gleymt
að lífsgæði eru meira en góður
efnahagur. Að sjálfsögðu þarf
fólk að hafa vinnu og tekjur til
að fullnægja nútíma þörfum.
En við lærum smám saman að
ýmislegt annað í lífínu er ekki
síður mikilvægt, eins og t.d.
fjölskyldan og hreint umhverfí.
Fyrir fáum dögum var ég í
Frankfurt í Þyskalandi. Eins og
ætíð þegar ég heimsæki þessar
stóm borgir, er ég afar ánœgður
að komast aftur heim. Á160
km hraða á hraðbrautunum,
sem hlykkjast eins og Ijótur
kóngulóarvefur um landið, kom
mér í hug amma mín á íslandi,
sem ég heyrði einu sinni segja
eftir að bifreiðamar hófu að
aka framhjá bóndabæ hennar:
„Hvers vegna em allir í slíkum
flýti? Hafa þeir ekki tíma til að
koma við og fá sér kaffíbolla?!“
Hvílíkur léttir að koma hingað
til þessarar friðsælu eyju. Hví-
líkur munur á stóra flugvellin-
um við Frankfurt með hinum
gífurlega mannfjölda og hinni
þægilegu flugstöð hér á Prince
Edward-eyju.
Þar sem ég bý í útjaðri Reykja-
víkur, er ég fímm mínútur að
komast út í náttúmna og vera
einn, ef ég kýs. Þögnin og
kyrrðin í hreinu lofti og um-
hverfí hins litla eylands em
auðæfí sem aðeins fáir hafa efni
á nú orðið.
Ég er eigingjam og vil halda
slíkum auðæfum fyrir mig og
mína þjóð. “
Séö yfir ráðstefnusalinn á Prince Edward-eyju.