Tíminn - 11.12.1993, Síða 12

Stuðningsmenn
Norðlendingabandalags
á þjóðlegri hátíð.
Laugardagur 11. desember 1993
12
BAKSVIÐ
Dagur Þorleifsson
LÍTA MÁ á nýafstaðnar
borgar- og sveitarstjómar-
kosningar á ítalíu sem
lokaþátt allhraðrar þróunar sem
hófst fyrir tæpum tveimur árum,
er dómarar landsins hófu ennþá
yfirstandandi sókn gegn spill-
ingu þeirri gríðarlegri, sem hefur
verið einkar mikið atriði á bak
við stjórnmál og valdatafl þar-
lendis í næstum hálfa öld. Kristi-
legir demókratar, einskonar rík-
isflokkur allan þann tíma, fóru
slíkar hrakfarir í kosningunum
að margra meining er að flokkur
þessi sé þar með liðinn undir
lok.
Um sósíalistaflokk ítala og aðra
fylgiflokka kristilegra demókrata
komast fréttamenn að orði á þá
leið að þeir hafi þurrkast ógrun-
samlega út í kosningum þessum.
Pólitíska miðjan
þurrkuS út
Kristilegir demókratar og fylgi-
flokkar þeirra, sem heita má að
haft hafi einokun á ráðherrastól-
um þarlendis frá lokum seinni
heimsstyrjaldar, eru gjarnan
skilgreindir sem miðjan í ítölsk-
vun stjómmálum. í síðustu þing-
kosningum þar, sem fóru fram í
fyrra, fengu þeir flokkar nærri
helming greiddra atkvæða. Nú
er talið að þeir hafi um 14%
kjósenda á bak við sig. Með ný-
afstöðnum kosningum var miðj-
unni sem sé nánast kippt burt úr
ítölskum stjómmálum. Aðalsig-
urvegarar urðu Lýðræðislegi
vinstriflokkurinn (nafn hans á
ítölsku er skammstafað PDS),
sem fram til ársins 1990 hét
Kömmúnistaflokkur Ítalíu, og
Sigur
utangarðsmanna
Fyrrverandi kommúnistar og nýfasistar keppa um völdin á ítalíu
Alessandra Mussolini og Gianfranco Fini, formaður flokks nýfasista. Hann reynir
nú allt hvað hann getur að losa flokk sinn við það orð fyrir skrilslæti og ruddo-
skap sem hann hefur ó sér.
ítalska félagshreyfingin (Movi-
mento Sociale Italiano, MSI),
pólitískur arftaki fasistaflokks
Mussolinis eða framhald af hon-
um, enda venjulega kölluð ný-
fasistar. Viðvíkjandi PDS er rétt
að bæta því við að flokkar ýmsir
og samtök (græningjar, La Rete
o.fl.), sem voru í bandalagi við
hann í kosningunum en eru
ólíkleg til að hlíta forsjá hans í
einu og öllu, unnu mikla sigra.
Fyrrverandi kommúnistar,
bandamenn þeirra og nýfasistar
eiga það sameiginlegt að þeir
voru utangarðs í gamla kalda-
stríðskerfinu og fengu ekki að
vera með í ríkisstjórnum þess.
Möguleikar þeirra á hlutdeild í
spillingunni, sem það kerfi var
gegnsýrt af, voru því takmarkað-
ir. í samanburði við miðju- og
kerfisflokkana hafa þeir því
hreinan skjöld. Svo til allir virð-
ast sammála um að það sé meg-
inorsökin til kosningasigurs ut-
angarðsflokkanna. Enn einn
slíkur, Norðlendingabandalag
sem er fylgismest allra flokka á
Norður- ítalíu, á velgengni sína
mikið til að þakka því sama.
Velheppnaður
mi&jusvipur
Fyrir fyrri umferð kosninganna
beindu utangarðsflokkamir allir
jafnt spjótum sínum einkum að
kerfisflokkunum, fyrir síðari
umferð þeirra hinsvegar hver að
öðrum. Þá börðust sigurvegar-
arnir um „herfangið*. PDS og
nýfasistar kepptu þá sem ákafast
um hið nú nánast flokkslausa
miðjufylgi og leituðust við að
gera sjálfa sig sem miðjuflokks-
legasta í augum kjósenda. PDS
tókst þetta betur, m.a. vegna
þess ruddaorðs sem fer af nýfas-
istum, og í þeim helstu af stór-
borgunum, sem kosið var í
(Róm, Napólí, Feneyjum, Ge-
núu, Tríest), unnu hann og
bandamenn hans myndarlega
sigra á MSI og Norðlendinga-
bandalagi. í Napólí féll þannig
Alessandra Mussolini, frambjóð-
andi MSI til borgarstjóraembætt-
is þar, sonardóttir Mussolinis
einræðisherra og systurdóttir
Sophiu Loren.
Talið er líklegast að næstu
þingkosningar á Ítalíu fari fram
snemma næsta ár og þykir
sennilegast, með hliðsjón af úr-
slitunum í borgar- og sveitar-
stjórnarkosriingunum, að PDS
komi út úr þeim sem öflugasti
flokkur landsins. Vegna þess að
næst verður kosið eftir nýju fyr-
irkomulagi, sem er sniðið eftir
því breska og franska, eru jafn-
vel vissar líkur á því að fyrrver-
andi kommúnistar og banda-
menn þeirra fái þingmeirihluta.
Það er ena eitt táknið um
breytta tíma að fjármálamenn og
atvinnurekendur, bæði á Ítalíu
og erlendis, virðast nú líta á það
sem hvað skásta valkostinn af
öllum meira eða minna tor-
tryggilegum. Þegar úrslitin úr
síðari umferð nýafstaðinna
kosninga fréttust, færðist verðið
á verðbréfamörkuðunum upp á
við. Vaninn hefur hingað til ver-
ið að kauphallirnar bregðist
heldur neikvætt við kosninga-
sigrum vinstriflokka, einnig þótt
um hafi verið að ræða pottþétta
sósíaldemókrata.
Áðumefndur fremur velheppn-
aður miðjusvipur á PDS er ein
skýringanna á þessum viðbrögð-
um; önnur er að farið er að líta á
flokk þennan sem eina pólitíska
aflið sem í raun stuðli að því að
ítalía haldi áfram að vera ein
stjórnarfarsleg heild. Það stafar
af því að hann hefur nú einn
flokka verulegt fylgi um land
allt. Hinir tveir fylgismestu
flokkar landsins eru nú Norð-
lendingabandalag, sem einbeitir
sér að hagsmunum Norður-ítal-
íu og hefur ekki teljandi fylgi ut-
an hennar, og nýfasistar sem í
kosningunum sópuðu að sér
fylgi á Mið- og Suður-ítalíu (þó
ekki á Sikiley), en flestir norð-
lendingar vilja hvorki heyra né
sjá.
Mussolini á
háum hælum
Segja má að vísu að sigur MSI
sé jafnvel enn meiri en PDS,
með hliðsjón af því að sá síðar-
nefndi hefur frá lokum seinni
heimsstyrjaldar verið annar fylg-
ismesti stjómmálaflokkur ítalíu,
en nýfasistar fengu hinsvegar
aðeins 5,4% greiddra atkvæða
s.I. ár. Ekki fer leynt að þeir eiga
árangur sinn 21. nóv. og 5. des.
einkum að þakka fylgisflóttan-
um frá kristilegum. Við þessa
leiftursókn nýfasista inn í riðlað-
ar fylkingar gamla ríkisflokksins
setti allnokkum hroll að mörg-
um, innan- og líklega enn frekar
utanlands. Með hliðsjón af
Mussolinifortíðinni líst Evr-
ópu/Vesturlöndum ekki mjög
vel á þær horfur að eftir fáeina
mánuði standi þau e.t.v. frammi
fyrir því að hafa í sínum hópi
ítalíu komna undir stjóm fasista
á ný, kannski meira að segja
undir fomstu Mussolinis, í þetta
sinn á háhæluðum skóm og í
pínupilsi. Ekki síður hrollvekj-
andi fyrir evrópska stjórnmála-
menn er að búast má við að
óánægjuflokkar svokallaðir í
öðrum Evrópulöndum, sem
gjarnan eru hægriöfgasinnaðir
eða jafnvel fasískir kallaðir,
muni fá aukinn byr í vængi í
framhaldi af kosningasigri MSI.
Með hliðsjón af þeim horfum
má ætla að mörgum vestrænum
framámönnum finnist PDS,
flokkur sem þeir þangað til fyrir
fáeinum árum máttu ekki til
hugsa að kæmist í stjóm, sé nú
orðinn tiltölulega góður kostur.