Tíminn - 12.02.1994, Qupperneq 3

Laugardagur 12. febrúar 1994
3
Heilbrigðisátak á
ári fjölskyldunnar
Gubni Ágústsson og tveir abr-
ir þingmenn Framsóknar-
flokksins hafa lagt fram
þingsályktunartillögu þar
sem skoraö er á ríkisstjómina
aö beita sér fyrir sérstöku heil-
brigöisátaki í samráöi viö
heilsugæslustöövar, sveitar-
stjómir og íþrótta- og ung-
mennafélög um allt land.
Flutningsmenn telja vel viö
hæfí aö hrinda slíku átaki af
staö á ári fjölskyldunnar.
„Forvamarstarf er verkefni
sem heilbrigöiskerfiö þarf aö
sinna í ríkari mæli. Fólk, sem
temur sér þá reglu frá ungum
aldri að stunda einhverja íþrótt,
er í miklu minni áhættu en
hinn og lifir jafnframt reglu-
samara lífi. Staöreyndin er sú aö
þrátt fyrir langlífi íslendinga
deyja margir eöa veröa fyrir al-
varlegum áföllum í blóma lífs-
ins vegna menningarsjúkdóma
nútímans sem rekja má til
hreyfingarleysis og tóbaksreyk-
inga. Ríkisvaldið má kosta
nokkm til í svona átaki því aö
spamaöurinn kemur til baka í
færri aðgerðum á sjúkrahúsum
og betra heilsufari," segir í
greinargerð með tillögunni.
-EÓ
Loödýrabœndur efna til sýningar á loöfeldum:
Stórhækkun á
loðskinnum
Stóraukin gæöi framleiöslu
loödýrabænda, ásamt já-
kvæöri veröþróun á erlendum
mörkuöum, hefur skilaö loö-
dýrabændum í febrúar 1994
um 100% hækkun á veröi
minkaskinna og um 215%
hækkun á refaskinnum miö-
aö viö sama mánuö í fyrra. Aö
mati erlendra markaðssér-
fræöinga er útlit fyrir aö nú-
gildandi verö breytist lítiö á
uæstu tveimur til fimm ámm.
Nú em starfandi 72 loödýrabú
á íslandi. Þau framleiða um 112
þúsund minkaskinn og um
tuttugu þúsund refaskinn á ári.
Vegna batnandi útlits á erlend-
um mörkuöum ákváöu loð-
dýrabændur aö geyma þriðjung
framleiðslu síðasta árs til sölu á
þessu ári. Sú ákvörðun hefur
reynst mjög ábatasöm eins og
tölur sýna hér aö framan. Það
má því gera ráð fyrir að á yfir-
standandi ári verði samtals flutt
út um 162 þúsund minkaskinn
og 27 þúsund refaskinn. Ef spár
markaðssérfræðinga standast
um stöðugt verð á erlendum
mörkuðum mun greinin skila-
um 475 milljónum króna í
gjaldeyristekjum á árinu 1994.
Athyglisvert er að aðeins um
fjórtán til átján prósent aðfanga
til framleiðslunnar em innflutt.
Þá má geta þess að um 110 árs-
verk em bundin í framleiðslu
fóðurs, skinnaverkun og öðmm
sérhæfðum þjónustustörfum
við greinina.
Af þessu jákvæða tilefni hafa
íslenskir loðdýrabændur ákveð-
ið að efna til sýningar á morg-
un, sunnudag þrettánda febrúar
á Hótel Selfossi. Sýningin hefst
klukkan 14 og er ölium opin.
Hér má sjá hvar bíllinn liggur á hlibinni í Smáhamarshálsinum.
Tímamynd Stefán Gíslason
.»*• ^ ■** -fW*
'
Vanbúinn fiskflutn-
ingabíll lenti á hvolfi
Frá Stefáni Gíslasyni, fréttarítara Tímans
á Hólmavik:
Aöfaranótt sl. þriöjudags vait
fiskflutningabíll noröanvert í
svonefndum Smáhamarshálsi
skammt sunnan Hólmavíkur.
í bílnum vom um 11,5 tonn
af nýjum línufiski, sem flytja
átti til vinnslu á Dalvík. Bíll-
inn var keöjulaus, en mikil
hálka á veginum.
Tildrög þessa óhapps vom þau,
að upp úr miönætti á mánu-
dagskvöld lagöi umræddur bíll
af stað frá Hólmavík áleiðis til
Dalvíkur með 11,5 tonn af fiski,
sem landað hafði verið í
Hólmavíkurhöfn um kvöldið
og áttu að fara til vinnslu hjá
Fiskverkun Jóhannesar og
Helga á Dalvík. Þrátt fyrir að
sami bílstjóri hafði ekið bílnum
til Hólmavíkur nokkmm
klukkustundum fyrr í glæra-
hálku, vom engar ráðstafanir
gerðar til að útbúa bílinn áður
en lagt var af stað með flutning-
inn. Þegar komið var út í Smá-
hamarsháls, rúmlega 15 km
sunnan við Hólmavík, stöðvað-
ist bíllinn í brattri brekku vegna
hálkunnar. Bíllinn rann síðan
aftur á bak og út á hlið út af
veginum og niður brattan kant.
Þar lagðist hann á hliðina og
endaði loks á hvolfi. Við það
rifnaði önnur hliðin úr yfir-
byggingu bílpallsins og fiskur-
inn dreifðist yfir nærliggjandi
þúfur.
Bílstjóri flutningabílsins slapp
ómeiddur og komst til Hólma-
víkur um nóttina, og síðdegis
daginn eftir var hafist handa
viö að hirða upp fiskinn, eftir
að tæki Vegageröarinnar höfðu
mtt athafnasvæði umhverfis
bílinn.
Flutningabílstjóri frá Ármanni
Leifssyni í Bolungarvík var einn
þeirra sem kom á slysstaðinn á
þriðjudagsmorguninn. Hann
stöðvaði bílinn uppi á hálsin-
um og gekk niður í brekkuna til
að líta nánar á aöstæöur. Þegar
hann kom til baka upp á hæö-
ina hafði bíll hans mnniö til
hliðar út af veginum og þurfti
stórvirkar vinnuvélar til að ná
honum upp. Þessi hætta mun
oft fyrir hendi þegar stórir bílar
em skildir eftir á ísilögðum
vegi, vegna þess að hjólbarðam-
ir bræða efsta lagið af ísnum.
Þar með myndast glerhálir
blettir undir hjóluum og sé veg-
urinn hallandi er hætt við því
að bíllinn leggi af stað undan
brekkunni.
Óhöppin í Smáhamarshálsin-
um vekja upp spumingar um
það, hvort algengt sé að flutn-
ingatæki á borð við þessi séu
vanbúin til vetraraksturs.
Yfir 90% sjómanna og bœnda hugsa hlýtt til Veburstofunnar og um 80% annarra landsmanna:
Aöeins 15% höfubstabarbúa vita
á hvaba veöurspásvæöi þau búa
V/'ð spumingunni „Á hvaba veburspásvœbi býrb þú" áttu abeins 15%
höfubstabarbúa rétt svar, þ.e. Faxaflóa. Fólk í öbrum landshlutum stób
sig almennt þrísvar sinnum betur og yfír 70% bœnda höfbu þetta á
hreinu.
Aöeins 15% höfuöstaöarbúa
vita á hvaöa veöurspásvæöi
borgin þeirra er, en 45% ann-
arra landsmanna þekkja eigin
spásvæöi. Þetta þýöir aö ein-
tmgis þriöjungur landsmanna
gaf rétt svar viö spuming-
unni: „Á hvaöa veöurspá-
svæöi býrö þú?" í umfangs-
mikilli viöhorfa- og þjónustu-
könnun sem Félagsvísinda-
stofnim geröi fyrir
Veöurstofuna.
Athyglisvert er í þessu sam-
bandi, aö þessari spásvæðaþekk-
ingu hrakar með aukinni skóla-
göngu. Því innan við fjóröung-
ur (23%) fólks með háskóla-
gráðu (sérfræðingar) þekkti sitt
veðurspásvæði, en það gerðu
tun 37-39% þeirra sem stysta
skólagöngu höfðu að baki
(verka- og afgreiöslufólk). Alíka
mikill munur kom fram milli
aldurshópa, þeim yngstu í
óhag.
Tvær starfsgreinar reyndust
hafa algera sérstöðu á þessu
sviði, og raunar öllu sem að
veðurspám lýtur, þ.e. bændur
og sjómenn.
Um 55% sjómanna og 72%
bænda höfðu spásvæði sitt á
hreinu.
Veðurstofumenn geta líka
glaðst yfir einstaklega góðum
hug landsmanna, ekki síst frá
þessum mestu veðuráhugastétt-
um landsins. Nærri helmingur
sjómanna og bænda er „mjög"
jákvæöur í garð Veðurstofunnar
og hlutfallið fer yfir 90% ef
„frekar" jákvæðir eru meðtaldir.
Aðeins 4% þessa hóps hugsa
neikvætt til stofnunarinnar. Af
þjóðinni í heild er hlutfall
„mjög" jákvæðra talsvert lægra
en „hlutlausir" eru aftur á móti
margfalt fleiri (17%).
Þetta þýðir þó ekki að sjómenn
og bændur telji þjónustu Veð-
urstofunnar algóða eða vilji
engu breyta. Um sjötti hver
bóndi og ríflega fjórðungur sjó-
manna telur þjónustuna frekar
lélega eða í besta falli sæmilega.
Yfir 90% sjómanna og bænda
eru em samt „mjög" eða a.m.k.
„frekar" ánægð með veðurfrétt-
ir í Ríkisútvarpinu, sem er þeirra
helsti veðurfréttamiðill, bæði
útvarp og sjónvarp. Um og yfir
90% þeirra hlusta yfirleitt á veð-
urfréttir á „Gömlu gufunni", og
þá a.m.k. daglega og margir oft
á dag. Litlu lægra hlutfall horfir
líka nær dagleg^ á veðurfréttir í
ríkissjónvarpinu og aöeins örfá-
ir (4%) sjaldnar en vikulega..
Rúmlega helmingur sjómanna
og 75% bænda horfa á hinn
bóginn sjaldan eöa aldrei á veð-
urfréttir Stöðvar 2. Að hluta til
stafar þetta af því að þriðjungur
þessara stétta sér ekki Stöð 2.
Þessir menn gera líka minnst af
því að lesa veðurfréttir í blöð-
um.
Um 80% sjómanna og bænda
segja mikilvægustu upplýsing-
amar vera veðurspá fyrir næsta
sólarhring og raunar telur litlu
lægra hlutfall bænda veðurhorf-
ur fýrir næsm daga álíka mikil-
vægar. Um 93% telja að þeir
sjálfir eða fyrirtæki/stofnun sem
þeir starfa hjá hafi fjárhagslegan
ávinning af góðri veðurþjón-
ustu. Enda telur ríflega helm-
ingur bænda og 2/3 sjómanna
eðlilegt að fyrirtæki og stofnan-
ir greiði fyrir sérstaka veður-
þjónusm sem löguð væri að
þörfum og óskum þeirra.
Einn er sá hlutur stór hluti
landsmanna hefur ennþá ekki
sætt sig viö, þ.e. breyting á
tímasetningu veðurfrétta Rásar
1. Sérstaklega er áberandi aö allt
að þriðjungur vildi færa 19:30
veðurfréttimar á fyrri tíma.
-HEI