Tíminn - 12.02.1994, Blaðsíða 14

14

Laugardagur 12. febrúar 1994
Dagbjört Gísladóttir
LaugafeUi
Elskuleg tengdamóbir mín, Dag-
björt Gísladóttir, andaöist í Sjúkra-
húsi Húsavíkur laugardaginn 5.
febrúar eftir stutta legu, tæplega 91
árs ab aldri.
Dagbjört var fædd á Hofi í Svarf-
abardal 18. apríl 1903, dóttir hjón-
anna Gísla Jónssonar, smibs og
bónda frá Sybrahvarfi í Svarfabar-
dal, og konu hans Ingibjargar Þórb-
ardóttur frá Hnjúki í Skíbadal. Gísli
var sonur Jóns Kristjánssonar
bónda á Sybrahvarfi og konu hans
Dagbjartar Gunnlaugsdóttur, en
Ingibjörg var dóttir Þórbar Jóns-
sonar frá Hnjúki og konu hans
Halldóru Jónsdóttur frá Holárkoti.
Ættir Dagbjartar Gísladóttur eru
samanslungnar í Svarfabardal í
marga ættlibi, enda held ég ab
Svarfabardal hafi Dagbjört unnab
mest allra byggba. .
Foreldrar Dagbjartar voru bæbi
landskunn af sínum verkum, Ingi-
björg fyrir tóskap sinn og hannyrb-
ir og Gísli fyrir teikningar af mann-
virkjum og brúarsmíbi. Þau eign-
ubust sex böm og komust fimm til
fullorbins ára. Auk þess ólu þau
upp eitt fósturbarn. Systkini Dag-
bjartar, sem upp komust, voru:
Halldóra húsfreyja á Sökku í Svarf-
abardal, gift Ara Þorgilssyni. Hún
lést ung. Gunnlaugur bóndi á
Sökku, kvæntur Rósu Þorgilsdóttur.
Jón bóndi á Hofi, kvæntur Amfríbi
Sigurhjartardóttur, og Soffía, lengst
af rábskona hjá Jóni bróbur sínum,
nú búsett á Akureyri. Fóstursystirin
var Hallfríbur Ingibjörg Kristjáns-
dóttir, húsmóbir í Vestmannaeyj-
um, gift Steingrími Benediktssyni.
Soffía er nú ein á lífi þessara systk-
ina.
Dagbjört ólst upþ á miklu menn-
ingarheimili, sem ekki síst var orb-
lagt fyrir mikinn hagleik og heimil-
isprýbi. Þab var mikil glabværb í
systkinahópnum á Hofi og nóg ab
bíta og brenna, þó ab abhalds væri
gætt. Ab loknum bamaskóla gekk
Dagbjört í Unglingaskóla Svarf-
dæla, sem þá var á prestssetrinu
Völlum, en kennari var Þórarinn
Kristjánsson bóndi á Tjöm. Þab var
föngulegur hópur, sem þar horfbi
til framtíbar, og glatt í sinni. Milli
þeirra Vallasystkina og fólksins á
Hofi var mikil vinátta, sem haldist
hefur fram á þennan dag.
Dagbjört hleypti ung iieimdrag-
anum og fór ab vinna á Garbyrkju-
stöbinni á Akureyri og síbar á
Garbyrkjustöbinni á Reykjum í
Mosfellssveit. Þessi reynsla hennar
kom sér vel síbar meir, þegar hún
var sjálf orbin bóndakona. Árib
1925 leggur hún land undir fót og
fer til náms vib íþróttaskólann í
Ollerup í Danmörku og ab því
loknu hóf hún nám vib húsmæbra-
skólann í Sorö, sem þá var einn
kunnasti húsmæbraskóli Danmerk-
ur. Síban vinnur hún um tíma í
Danmörku, en eftir heimkomuna
stób hún fyrir námskeibum í hús-
mæbrafræbum víba um land og ár-
ib 1929 er hún rábin kennari vib
Húsmæbraskóla Þingeyinga ab
Laugum. Árib eftir tekur hún ab sér
rábskonustarf vib Hérabsskólann á
Laugum og gegnir því í tvö ár þar
til hún giftir sig og gerist húsfreyja
á Litlulaugum og síbar Laugafelli.
Dagbjört giftist Áskeli Sigurjóns-
syni frá Litlulaugum, þá bryta og
kennara á Laugum, 22. ágúst 1931
og hófu þau þá búskap á hluta
Litlulauga. Áskell, sem fæddur er
1898, hafbi hlotib góba menntun.
Hann var búfræbingur frá Hvann-
eyri og einnig hafbi hann lokib
prófi frá Samvinnuskólanum. Þab
var því mikib jafnræbi meb þeim
hjónum. Áskell lifir nú konu sína í
hárri elli, en hann verbur 96 ára
13. mars n.k. Áskell er sonur Sigur-
jóns Fribjónssonar, bónda og
t MINNING
skálds á Litlulaugum, og konu hans
Kristínar Jónsdóttur frá Rifkelsstöb-
um.
Auk þess ab sinna húsmóburstörf-
um á stóru heimili tók Dagbjört
mikinn þátt í félagsstörfum sveitar
sinnar og hérabs. Hún var til fjölda
ára í skólanefnd Húsmæbraskólans
og prófdómari þar. Hún starfabi
mikib í Kvenfélagi Reykdæla og var
um árabil varaformabur Kvenfé-
lagasambands Subur-Þingeyjar-
sýslu. Ritarastarfi í sóknarnefnd
Einarsstabakirkju gegndi hún í
fjölda ára.
Árib 1943 reistu Áskell og Dag-
björt nýbýlib Laugafell í landi
Litlulauga og hefur þab verib heim-
ili þeirra síban. Þau eignubust 6
böm, en þau eru: Eyvindur bóndi í
Laugafelli, ókvæntur en á eina
dóttur. Halldóra, starfsmannastjóri
Búnabarbankans í Reykjavík, ekkja
eftir Bjarna Jensson flugmann.
Hún á þrjú böm. Ingibjörg, deild-
arstjóri í Búnabarbankanum, gift
Kára Arnórssyni skólastjóra. Þau
eiga fimm böm. Þorsteinn, smibur
á Akureyri, kvæntur Birnu Jóns-
dóttur. Þau eiga tvö böm. Kristín,
húsmóbir á Egilsstöbum. Hún lést
1978, en var gift Sigurbi Magnús-
syni. Þau áttu fimm böm. Ingunn,
húsmóbir í Selási, Reykjadal, gift
Jóni Sigurjónssyni múrarameistara.
Þau eiga fjögur böm. Frændgarbur-
inn er orbinn stór, því bamabama-
bömin eru orbin 23.
Áskell, mabur Dagbjartar, var auk
bóndastarfsins oddviti í Reykjadal
á þribja tug ára. Allir fundir
hreppsnefndar voru á þeim tíma
haldnir heima í Laugafelli, svo og
fundir í niburjöfnunamefnd. Mikil
gestakoma var jafnan í Laugafelli,
því margir áttu erindi vib oddvit-
ann. í Laugafelli rak Áskell einnig
bókaverslun til margra ára og aub-
vitab hlaut þab ab auka á annir
húsfreyjunnar. En öllum þessum
skyldum sinnti Dagbjört af miklum
myndarskap og án þess ab hafa
mörg orb um. Síbar bættust svo vib
sumardvalir barnabarnanna, sem
áttu þar ómetanlegan tíma í skjóli
afa og ömmu.
Ég kynntist Dagbjörtu fyrst þegar
ég kom í heimsókn í Laugafell meb
konuefni mínu. Síban eru rúm
fjörutíu ár. Mér var þá strax tekib
sem einum úr fjölskyldunni og hef-
ur svo verib allar götur síban. Mér
er þessi fyrsta heimsókn minnis-
stæb. Umræbur leiddu strax í ljós
hve vel húsrábendur fylgdust meb
hræringum í samfélaginu. Allir
veggir voru þaktir bókum og þó ab
þjóblegur fróbleikur væri í háveg-
um hafbur, þá voru ekki síbur á
bobstólum nýjustu verk í bók-
menntum. Ég setti þetta í fyrstunni
í samband vib húsbóndann, sem
ég vissi ab var mikill lestrarhestur,
en ég komst ab því ab þar var Dag-
björt enginn eftirbátur og var end-
ingargób vib lestur allt til þess dags
er hún kvaddi þetta jarblíf. Síbasta
bókin, sem hún las og var ab segja
mér frá, var bók Gils Gubmunds-
sonar um Odd Ólafsson á Reykja-
lundi, sem henni þótti mjög gott
verk.
Meban vib hjónin bjuggum á
Húsavík, vorum vib tíbir gestir í
Laugafelli. Börn okkar hafa verib
þar langtímum saman í sumardvöl.
Svo er um mörg bamaböm önnur.
Öll þessi ár hefur tengdamóbir mín
sífellt verib ab stækka í huga mér
sem óvenju vel gerb persóna. Fas
hennar var tignarlegt, en laust vib
allan fyrirgang; rökvísi hennar og
sanngirni mikil. Abstob vib lítil-
magnann var í hennar huga ein af
frumskyldum mannsins. Ræktar-
semi vib fjölskyldu sína og frændur
ríkur arfur úr foreldrahúsum. Gób
verkkunnátta og mikil verklagni
bæbi mebfætt og áunnib, sem nýtt-
ist til daubadags, því Dagbjört stób
fyrir heimili í Laugafelli þar til hún
þurfti ab leggjast inn á sjúkrahús
vegna smá meibsla fyrir nokkmm
dögum.
Dagbjört hafbi mikinn áhuga fyrir
ræktun, enda vel ab sér í þeim efn-
um, og mestu yndisstundir hennar
nú síbari árin vom í litla gróbur-
húsinu hennar. Hún taldi ræktun
af hvaba toga sem er vera í raun
heilagt starf og fátt væri mannin-
um eins hollt. En matjurtirnar,
garbagróburinn og blómin voru
hennar eftirlæti. Hún var á undan
sinni kynslób í neyslu grænmetis,
en þar naut hún einnig menntunar
sinnar í næringarfræbum. Hún var
áræbin í framkvæmdum, en jafn-
framt gætin. Áhugi hennar í þeim
efnum entist alla ævi.
Dagbjört var mikill og góbur
smbningsrnabur kirkju og kristni,
eins og störf hennar fyrir kirkjuna
bera meö sér, en trú sinni þröngv-
abi hún ekki upp á aöra, frekar en
öbmm sínum skobunum. Hún var
hins vegar mjög frjó í umræöum
og einkennandi var þaö fyrir hana
hve auövelt hún átti meb ab skipt-
ast á skoöunum og eiga oröræbu
vib ungt fólk. Þessa nutu barna-
börnin. Þannig er fólki farib sem
lifir lífinu til hinsta dags. Þab er
kannski táknrænt aö fyrsta bókin,
sem hún gaf mér, var Lifbu lífinu
lifandi. Þab gætu verib einkunnar-
orb fyrir líf og starf Dagbjartar í
Laugafelli.
Ég persónulega á þessari konu
mjög margt aö þakka. Af henni
nam ég svo marga góöa hluti, ekki
síst í gegnum skilning hennar og
sýn á lifiö. Hún sýndi þaö í verkum
sínum hve mikla viröingu hún bar
fyrir öllum vibfangsefnum. Ég
þakka henni fyrir hönd bama okk-
ar og bamabama og
allra ættmenna.
Þab veröur mikil
breyting ab hún
skuli ekki vera til
staöar í Laugafelli,
eins og öll þau rúm-
lega 60 ár sem hún
hefur staöiö fyrir
heimilinu. Mest
verba þó viöbrigöin
fyrir þá feöga, Áskel
og Eyvind, sem
veröa ab sætta sig
vib aö þessi kona,
sem manni fannst
einhver veginn
innra meö sér aö
myndi verba eilíf,
því hún varö aldrei
gömul þó hún væri
öldmb, er nú horfin
á braut. Þab verbur
líka mikill söknuöur
hjá Soffíu systur
hennar, því mjög
kært var meö þeim
systmm.
Þab var mildur og
fagur laugardags-
morgunn þegar Dag-
björt lést. Hún haföi
vaknaö hress og
glöö um morguninn og haft tal af
hjúkrunarfólki, en innan stundar
haföi hún kvatt. Þab var hlýT sunn-
an andvari í Þingeyjarsýslu þennan
morgun, eins og hlýjan sem geisl-
abi frá henni, og hún kvaddi eins
og öll hennar verk vom, hreinlega
og hiklaust og án þess aö vera öbr-
um byröi. Þab veit ég aö hún hefur
verib mjög þakklát fyrir þegar kom-
iö var aö vistaskiptum. Blessub sé
minning hennar.
Kári Amórsson
Valgeir Sigurðsson
Þingskálum
Fæddur 16. nóvember 1934
Dáinn 3. febrúar 1994
Á eystri bakka Ytri-Rangár, um
þab bil mibja vega milli upp-
sprettu og ósa, standa nokkrir bæ-
ir á dálitlum gróöurlendum, sem
stabib hafa af sér þær mörgu og
höröu árásir, sem sandfokiö og
uppblásturinn hafa gert á Rangár-
vellina.
Á mælikvaröa þéttbýlla sveita
em þetta afskekktir bæir. Fram yf-
ir miöja öldina vom vegir á þess-
um slóöum aöeins niöurgrafnar
götur, nokkuö langt og seinfariö
var til annarra byggöa í sveitinni,
og raunar vom allar samgöngur
um margt auöveldari og oft meiri
vib næstu bæi vestan árinnar, þó
aö þeir séu í öörum hreppi. Á
uppvaxtarámm okkar systkinanna
leiö því oft langur tími milli þess
ab viö hittum fólk annarstaöar aö
úr sveitinni, en oft var skotist
milli þessara bæja og erindi
kannski ekki alltaf brýn.
Flest af því fólki, sem þá réöi
húsum í þessu litla samfélagi vib
ána, er nú horfiö bak viö tjaldiö
mikla. Slíkt er eblilegur gangur
-lífsins og alls þessa fólks minn-
umst vib meö viröingu og þökk.
Og nú er líka komib aö því ab
kveöja einn félagann frá æskuár-
unum, Valgeir Sigurösson á Þing-
skálum. Hann hélt, ásamt systkin-
um sínum, meiri tryggb vib
heimahagana en vib hin af sömu
kynslóö og átti alla ævi heima á
Þingskálum. Á sumrin vann hann
aö búi foreldra sinna, en á vetmm
dvaldi hann í Reykjavík, framan
af aballega viö byggingavinnu.
Lengi vel vissu fáir aö samhliöa
þessari vinnu vib heyskap og hús-
byggingar stundaöi hann vanda-
söm ritstörf. Líklega em þau störf
hans ein drýgsta sönnun, sem
fram hefur komiö á seinni ámm,
t MINNING
fyrir því aö íslensk sveitamenning
sé annaö og meira en fögur orö til
nota í hátíöarræöum.
í meir en tvo áratugi eyddi Val-
geir nær öllum frístundum sínum
til þess ab rannsaka og skrifa sögu
jarba í Rangárvallahreppi. Árang-
urinn birtist í tveggja binda rit-
verki, Rangvellingabók, sem kom
út áriö 1982. Þab er álit þeirra sem
best mega vita, aö Rangvellinga-
bók sé meöal vönduöustu rita
sinnar geröar, og skömmu eftir ab
hún kom út var Valgeir rábinn til
aö taka saman samskonar fræbirit
um nokkrar abrar sveitir í Rangár-
þingi. Þegar hann féll skyndilega
frá, var hann kominn vel á veg
meb sum þeirra verka, og ekki
þarf aö efa aö hann hafi þar lagt
traustan grunn sem hægt er ab
byggja á.
Hugur Valgeirs til sveitarinnar
kom fram í fleim en því aö festa á
bók fróöleik um horfnar kynslób-
ir. Hann birtist líka í umgengni
hans viö landiö. {landi Þingskála,
eins og viöar á Rangárvöllum, er
talsvert af rofaböröum, líkum
þeim sem stundum eru sýnd í
sjónvarpi til sannindamerkis um
vonsku sauökindar og sveita-
manna. Sum þessara rofabarba
hafa verib grædd upp meö atbeina
Landgræöslunnar og Lionsmanna,
en Valgeir réöst sjálfur móti eyö-
ingaröflunum sem herjubu á önn-
ur. Hann stakk nibur slútandi
börö Vaöhólsins, ók moöi og öör-
um áburöi í blásnar brekkur og
vor eftir vor stakk hann kynstrin
öll af sniddu og hlób hólinn ab
utan, þar sem önnur ráö dugbu
ekki. Þannig vinna þeir einir, sem
meta annaö meira en aö alheimta
daglaun ab kveldi.
Valgeir vann ekki meö neinum
asa ab því sem hann tók sér fyrir
hendur. Þab skipti hann meira
máli aö verkin, hvort sem þau
voru vib bók eba bú, entust leng-
ur en eina örskotsstund. Hann var
lítt fyrir þab gefinn ab hlaupa eftir
tískusveiflum og kærbi sig kollótt-
an þó ab einhverjum þætti verk-
lag hans ekki í fullu samræmi viö
nýjustu aöferbir og fullkomnustu
tækni. Hann reyndi aldrei ab sýn-
ast annar en hann var, og í vitund
okkar breyttist hann harla lítiö frá
æskuárunum, þegar samveru-
stundir okkar meb honum voru
flestar. Þau kynni, sem þá tókust,
rofnuöu aldrei, þó ab stundum
libi nokkuö Iangt á milli sam-
funda.
Vib þökkum allar samverustund-
imar fyrr og síöar um leiö og vib
sendum Júllu móbur hans og
systkinunum Ingólfi og Solveigu
hugheilar samúöarkveöjur.
Megi Gub blessa þeim og okkur
öllum minninguna um góban
dreng.
Systkinin frá Bolholti