Tíminn - 12.02.1994, Blaðsíða 8

8
ffitntiiirg
Laugardagur 12. febrúar 1994
Þegar sögufrægar vitna-
leiðslur og réttarhöld yfir
Frank Costello fóru fram
árið 1951 fyrir opnum sjóvarps-
tækjum landsmanna, slógu fjöl-
miðlar upp fyrirsögnum á borð
við „Forsætisráöherra undir-
heimanna". Rannsókn málsins
vakti gríðarlega athygli og
bandaríska þjóðin neyddist til
að standa upp og viðurkenna
opinberlega að Mafían væri
staðreynd. Þá urðu sjónvarps-
áhorfendur vitni að því hvemig
hægt er að fara á svig við loðnar
réttarreglur og fela sig í skjóli
brotalama kerfisins. Frank Cost-
ello var útsmoginn og lögfróður
glæpamaður, þótt ekki væri
hann löghlýöinn.
Tengdur Mafíunni
Annað, sem vakti athygli, vom
hendur Franks Costello sem
urðu sjónvarpsáhorfendum vel
kunnar. Frank Costello neitaði
nefnilega við yfirheyrslumar að
andlit hans myndi sjást og
áhorfendur uröu aö láta sér
nægja rödd hans og hendur. Þær
dönsuðu villtan dans á borðinu
og gáfu til kynna mikla tauga-
veiklun glæpaforingjans, sem
áður liföi betri tíma.
Þaö er tvennt, sem tengir nafn
Franks Costello við Mafíuna.
Annars vegar vann hann sig til
vegs og viröingar hjá „Samtök-
unum", félagsskap glæpamanna
sem Vito Genovese, Lucky Luci-
ano og Meyer Lansky stóbu ab
ásamt honum sjálfum (Cosa
Nostra-geirinn). Hins vegar
þótti honum gott að vinna ein-
samall og tók að sér ýmis sóða-
leg verk fyrir „Sameininguna",
sem var annar armur Mafíunnar
í Bandaríkjunum og var ekki
bundinn viö einstök riki.
Costello reyndi að sannfæra
fólk um að hann væri aðeins
tengdur síðari félagsskapnum
vináttuböndum og hann hefði
orðið milljónamæringur vegna
eigin dugnaöar og útsjónarsemi.
Hann heföi aldrei svarið þagna-
reiðinn „omerta" og ekkert
tengdi hann beinlínis vib Sam-
eininguna.
Þab var erfiðara fyrir Costello
að afSanna tengsl sín við Sam-
tökin. Hann beitti þó óspart fyr-
ir sig ákvæði í lögum, sem var á
þá leið ab viðkomandi þarf ekki
að vitna, ef líkur eru á ab vitnis-
burðurinn geti bendlað vitnið
sjálft við glæpi sem tengjast
rannsókninni. Costello var stætt
á þessu og þótt menn gerbu allt
til að koma á hann höggi, var
hann einfaldlega kerfinu yfir-
sterkari og upp úr þessu máli var
réttarfars- og stjómskipunarregl-
um Bandaríkjanna breytt. „Göt-
in eru til ab nýta sér þau," á
Costello ab hafa sagt við vin
sinn skömmu eftir rannsóknina
1953.
Erfíb bernska
Frank Costello fæddist sem
Francesco Castiglia 26. janúar
1891 í Lauropauli í suðvestur-
hluta Ítalíu. Hann var sjötta
bam Luigis og Maria Castiglia,
sem vom bláfátækir bændur.
Árið 1893 seldi Luigi kotbýliö
fyrir 8 dollara og keypti farmiða
fyrir fjölskylduna til Ameríku,
lands hinna gullnu tækifæra. I
byrjun settist fjölskyldan ab á
Long Island, en seinna fluttist
hún í fátækrahverfi í austur-
hluta Harlem. Þar vom glæpir
Frank Costello.
Frank Costello:
Forsætisráöherra
undirheimanna
og vændi helsta lifibrauö íbú-
anna og það var síst betur kom-
ið fyrir ítölsku fjölskyldunni en
hafði verið áður á Ítalíu.
Þó skánaði ástandið hægt og
rólega og Luigi keypti sér litla
verslun á einu af „Litlu Ítalíu-
svæðunum", sem vom að ryðja
sér til rúms í austurhluta Harlem
á þessum tíma. Til ab stunda
verslunarrekstur þurfti Luigi að
borga gjald til „Svörtu handar-
innar", ítalskrar undirheima-
hreyfingar sem drottnaði í fá-
tækrahverfunum. Þeir, sem ekki
keyptu sér vemd og borguðu
„skatt", vom ofsóttir og verslan-
ir og íbúðir þeirra brenndar. Að
borga eða deyja, þessir tveir
vom kostimir.
Borgarstjórí New York-borgar, Fiorello LaCuardia (meb hattinn), skar loks
upp herör gegn starfsemi Costellos. Hér eru ólöglegir spilakassar gerbir
upptœkir.
Breyttir hagir
Francesco fékk snemma trúna á
sjálfan sig og metnaðinn til að
breyta högum fjölskyldunnar.
Hann fyrirleit föður sinn fyrir að
vera algjörlega upp á aðra kom-
inn, en leit hins vegar upp til
„Svörtu handarinnar" og vinnu-
bragða þeirra. Hann taldi auð-
veldusm leibina til betri tíðar
vera glæpabrautina og fór
snemma að lifa eftir þeirri hug-
myndafræbi. Francesco var að-
eins 13 ára gamall er hann hætti
I skóla og fyrir 15 ára aldur hafði
hann meiri daglegar ránstekjur
en pabbi hans ávann sér á heilli
viku.
Um þetta leyti kynntist Franc-
esco Ciro Terranova, alræmdum
glæpaforingja, og sá hann
drengnum fyrir verkefnum og
varð hans fyrirmynd. Síöar
kynntist Francesco mönnum
sem sagan gleymir aldrei, s.s.
Bugsy Siegel, Vito Genovese,
Lucky Luciano og Dutch
Schultz.
Francesco var fyrst handtekinn
14 ára gamall fyrir að ræna veski
gamallar konu. Hann var meb
vasaklút fyrir andlitinu, en kon-
an þóttist samt þekkja hann og
hann var handtekinn. Hinn 14
ára patti galdraði hins vegar
fram fullkomna fjarvistarsönn-
un og þaö var upphafið ab leik
hans við lögin.
Þannig gekk og Francesco
kynnti sér brotalamir réttarkerf-
isins. Þótt hann væri margoft
Phil Kastel. Einn af nánustu
samstarfsmönnum glœpahöfbingj-
ans.
SAKAMÁL
handtekinn á næstu ámm og
grunaöur um glæpaaöild, tókst
honum alltaf að komast undan
armi laganna. Þessi hæfileiki
hans gerði hann að því sem
hann síðar varb. Sjálfstraustið
óx og er hann var 17 ára gamall
tók hanns sér nafnið Frank
Costello.
Á meðal hans nánusm var
Costello fremur illa liðinn, en
vinátta voldugra manna var
honum meira viröi. Hann varð
snemma uppeldisbróöir og trún-
aðarvinur Willies Moretti, en
samband þeirra átti eftir að
draga dilk á eftir sér.
Frank Costello og Willie Mor-
etti vom einna fyrstir til að sjá
hagnaðarvonina í áfengisbann-
inu um 1930 og fóm að smygla
áfengi frá Kanada tii Bandaríkj-
anna. Þessi viðskipti kórónuðu
ríkidæmi Costellos, en áður
hafði hann hagnast verulega á
fjárhættuspili, þvottahúsum og
fleiru. Árið 1924 kvæntist Cost-
ello sýningarstúlku af gyöinga-
ættum.
Þegar sjóðir Costellos urðu
digrari en svo að hann gæti falið
velgengni sína, fékk hann al-
menningsálitið á sveif með sér
með stofnun góðgerðasjóba.
Þetta fór vel í almenning og
áhrifamenn og lengi vel faldi
hann sig í skjóli baráttu sinnar
til styrktar líknarfélaga. M.a.
vom kenndir við hann sjálfan
nokkrir slíkir sjóðir.
Eftir sprúttsöluna og -smyglið
einbeitti Costello sér ab fjár-
hættuspili. Upp úr 1939 var svo
komið ab hann réð yfir flestöll-
um spilavítum í Las Vegas, New
Orleans og Saratoga, en armar
hans teygðu sig miklu viðar.
Sumum meðbræörum hans inn-
an glæpahreyfingarinnar þótti
sem hann væri orðinn allstór-
tækur, en fyrir diplómatíska
hæfileika sína tókst Costello að
vera vinur allra, enn um sinn
a.m.k.
Mútur
Einn mikilvægasti þátturinn í
velgengninni var ab eiga áhrifa-
menn í ýmsum stöðum og Cost-
ello „átti" sína menn. Hann
mútaði dómumm, borgarstjór-
um, lögreglustjórum og allir
virtust ginnkeyptir fyrir pening-
um. Hann var þó öbrum harðs-
vímbum glæpamönnum ólíkur
hvað varðaði siðgæbi á vissum
sviðum. „Ég geri það sem ég get
til ab hagnast, en allt hefur sín
takmörk. Til dæmis myndi ég
fremur deyja en selja eimrlyf,"
sagbi Costello m.a. Þetta viðhorf
hans er talið hafa verið þáttur í
leikrænu sjónarspili hans til að
almenningsálitið ynni með
honum.
Þannig liðu árin og Costello og
kona hans lifðu í gríðarlegu riki-
dæmi og svo virtist sem ekkert
gæti fellt þennan mikla risa. Eft-
ir þvi sem samkeppnin harðn-
aði, fóm menn þó að beita
óvandaðri meðölum og sundr-
ungin innan glæpahringjanna
varð til þess að einhver lak upp-
lýsingum og Costello fékk dóm
upp á 18 mánaða fangelsi. Það
byTjaði með því að vinur hans
fyrrverandi, Willie Moretti,
sveik hann og sagði rannsóknar-
mönnum allt sem hann vissi um
skipulagða glæpastarfsemi Cost-
ellos. Það var þó lítiö um sann-
anir, en næstu ár vom erfið. Að
lokum vom það skattamálin
sem urðu Costello að falli.
Heilsu hans haföi hrakað mjög
og eftir ítrekaðar fangelsisvistir,
þótt smttar væm, virtist sem
hann væri að brotna. Eftir 11
mánaða fangelsi, árið 1956, ótt-
uðust félagar hans að hann
myndi rjúfa þagnareiðinn og
draga þá með sér í fallinu.
Tilræbíb
Vito Genovese fékk mann til að
ráða Costello af dögum á fínu
veitingahúsi. Costello var að
sötra súpuna sína, þegar skot-
hvellur rauf kyrrðina og höfð-
inginn féll blóðugur í gólfið.
Árásarmaðurinn komst undan,
en Costello var fluttur á sjúkra-
hús. Betur fór þó en á horfðist,
því kúlan hafði farið í eyrað og
varö ekki um teljandi meiðsli aö
ræða. Líkamlega var Costello
fljómr að ná sér, en hann var
nokkuð miður sín andlega, eins
og gemr að skilja.
Þrátt fyrir að vitni teldu sig vita
hver árásarmaðurinn væri, var
Costello „vinum" sínum sannur
og hann virti enn hin gömlu
gildi, þrátt fyrir tilræðið. Hann
sagðist ekki treysta sér til ab
segja til um hvort maður Vito
Genovese væri sá sem skaut
hann og vom ákærur látnar nið-
ur falla.
Eftir þetta drengskaparbragð
„forsætisrábherrans fyrrver-
andi" leyfðu meöbræöumir í
hreyfingunni honum að lifa
sínu lífi, en umsvif hans vom
orbin mjög lítil. Ríkið gerbi sitt
besta til að koma höggi á hann,
en það gekk afar illa. Skömmu
síðar var rannsókn málsins hætt
og Costello fékk ab eldast og
deyja í friði. Hann var orðinn
82ja ára gamall, er hann lést
eblilegum daubdaga á heimili
sínu á Manhattan árib 1973.
Enginn veit með vissu hversu
mörg morb hann hafði á sam-
viskunni, en hans mun ætíð
verða minnst sem eins af þeim
stærstu í faginu, og umfram allt
var hann sannur séntilmaður í
sínu fagi.