Tíminn - 17.06.1994, Blaðsíða 1

17. júní
1994
sr
Tímamynd PS
Vigdís Finnbogadóttir er fjórbi forseti íslands, en hún var kjörin forseti fyrir fjórtán árum, fyrst kvenna í heiminum:
Hugsjónamanneskjan
á Bessastööum
Alþýölegri þjóöhöföingi er trú-
lega vandfundinn. Þegar blaöa-
maöur sat á tröppunum á Bessa-
stööum og beiö eftir Viöeyjar-
stjórninni, sem var formlega mynduð
þennan dag, kom forsetinn í dyrnar og
sagöi að hér væru engir látnir standa úti.
Hún lét bera fram kaffi og gaf sér tíma til
þess aö spjalla viö bláókunnugan mann-
inn í Thomsensstofu.
Nú, þremur árum seinna, sat ég aftur í
Thomsensstofu og beið eftir forsetanum.
Og af því að Vigdís var nokkmm mínút-
um of sein, bað hún ekki einungis mig
afsökunar á töfinni, heldur einnig bíl-
stjórann, sem beið eftir mér á hlaðinu
þar til viðtalinu lauk. Hún segist vera
hugsjónamanneskja og þaö er auðvelt aö
trúa henni.
„Ég var stödd á Þingvöllum 17. 1944 í
tjaldi meö foreldrum mínum. Pabbi og
mamma höföu undirbúið okkur vel fyrir
þjóöhátíðina. Athygli mín beindist að at-
riöum, sem ég ímynda mér að fjórtán ára
krakki væri ekki aö skoða nema honum
væri bent á þaö. Hvert hrifnæma augna-
blikið rak annað. Þegar lýöveldishylling-
in sjálf fór fram, tóku allir ofan og hróp-
uðu húrra. Þaö var svo mikil rigning aö
vatnið rann úr hattböröum karlanna.
Klukkurnar hljómuðu og ég skynjaði
mjög sterkt geðshræringu foreldra
minna og fullorðna fólksins. Ég man
mjög vel eftir þegar Sveinn Björnsson
flutti ræöuna og upp frá því þekkti ég
hann alltaf í sjón."
— Þig hefur ekki órað fyrir því þá, að þú
œttir eftir að standa í hans sporum á af-
mcelishátíð lýðveldisins 50 árum seinna?
„Nei, ekki aldeilis, þú getur nú ímyndað
þér!
Ég skynjaði mjög sterkt stemninguna,
hversu djúpt fólk var snortið, þegar
Björn Þórðarson las upp skeytið frá kon-
ungi. Þessi hrifnæmu augnablik, sem
fjórtán ára krakkinn upplifði á lýðveldis-
hátíðinni 1944, standa mér skýr fyrir
hugskotssjónum, römmuð inn af lands-
laginu, rigningunni og ilmi jarðarinnar."
Átti ab skrifa öbruvísi
ritgerb
„Árið eftir áttu öll börn að skrifa ritgerð-
ir um lýöveldishátíöina. Ég var alltaf í
vandræðum með að skrifa skólaritgerð'
um þessa lífsreýnslu, vegna þess að ég
haföi upplifað þetta sem hrifnæm
augnablik. Ekki sem atburð með aðdrag-
anda í sögu og síðan yrði þjóðin frjáls í
framhaldi af því, eins og mér fannst ab
svona ritgerð ætti ab fjalla um. Ég sé þab
núna að þetta var auðvitað tóm vitleysa,
ég átti að skrifa um hvernig mér leið. Það
hefði orðið miklu skemmtilegri ritgerð
en ritgerðin sem ég skilabi."
— Hefur þjóðin breyst á þessum tíma?
„Þab er ekki hægt að lýsa því í nokkrum
setningum hvílíkar breytingar hafa oröið
á þessum 50 árum. Frelsið hefur fært
okkur orku og sjálfstraust. Með lýðveld-
isstofnuninni öðlaðist þjóðin trú á mátt
sinn og megin. Henni fannst hún geta
allt og það stórkostlega er, að hún gerði
það sem hún trúði ab hún gæti gert. ís-
lenska þjóðin lyftir sér upp úr fátæku og
fábrotnu þjóöfélagi yfir í margslunginn
nútímann. Þessari þjóð tekst á 50 árum
ab byggja hér upp samfélag, sem stendur
jafnfætis því sem best gerist annars stað-
ar í heiminum."
Árin fyrir stríb
„Ég hef nokkuð skýrt bernskuminni og
man bernskuna og unglingsárin nánast í
smáatriöum. Ég man mjög vel eftir þeim
kjörum sem þjóbin lifði við. Þetta voru
kyrr kjör. Húsakostur lítill. Fá amboð og
verkfæri til að vinna með. Heyinu var