Tíminn - 17.06.1994, Blaðsíða 7

Föstudagur 17. júní 1994
7
Búrfellsvirkjun vartekin í notkun árib 1969. Raforkuvinnsla tvöfaldabist
vib þab og fór rafmagn frá virkjuninni ab miklu leyti í ab knýja álbrœbsl-
una í Straumsvík.
mark sitt á íslenskt efna-
hagslíf og í samræmi við
hana voru fleiri iöjuver reist,
t.d. kísilgúrverksmiðja við
Mývatn og járnblendiverk-
smiðja í Hvalfirði. Stóriðjur
juku orkuþörf og því voru
virkjanir reistar til aö mæta
því. í tengslum við breyttar
áherslur í efnahagsstjórn var
þátttaka í alþjóðlegu sam-
starfi aukin. En innganga ís-
lands í EFTA, Fríverslunar-
samtök Evrópu, árið 1970
var mjög umdeild.
Stjórn Ólafs Jóhannesson-
ar tók við árið 1971. Hún af-
réð að segja upp samning-
um við Breta og krefjast enn
stærri fiskveiðilögsögu. Árið
1972 var ákveðið aö færa
lögsöguna út í 50 mílur.
Enn stóðu Bretar fremstir í
andstöðunni við útfærsluna
og sendu herskip á vettvang,
en íslensku varðskipin voru
nú betur undirbúin og
höfðu sér til fulltingis tog-
víraklippur, sem skáru botn-
vörpuna frá togurunum og
ollu þeim þannig miklu
tjóni. Samningar tókust í
deilunni árið 1973, en að-
eins tveimur árum síðar á-
kvað ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar aö færa fiskveiði-
lögsöguna út í 200 mílur. Þá
urðu mestu átökin milli
Breta og íslendinga og
kom til tals að slíta stjórn-
málasambandi milli land-
anna.
Árið 1976 náðust lokst
samningar í Ósló og lauk
þar með síðasta þorskastríði
Islendinga og Breta. Stækk-
un efnahagslögsögunnar var
forsenda þess að hagvöxtur
jókst og efnahagur almenn-
ings batnaði stórum. Einnig
fundu íslendingar nýjan
nytjastofn í loðnunni, sem
skilaði miklum tekjum fyrir
þjóðarbúið.
Eftir góðærið, sem ríkti
fram yfir miðjan 9. áratug-
inn, fór efnahagskreppa að
gera vart við sig á landinu.
Þorskafli dróst verulega sam-
an og afurðaverð lækkaði á
mörkuðum erlendis. Hins
vegar vannst mikill sigur í
baráttunni gegn verðbólg-
unni, sem hafði hrjáð þjóð-
ina í tugi ára.
Deilur um aðild íslands að
hinu Evrópska efnahags-
svæði og nú síðast um inn-
göngu í Evrópusambandið
hafa sett mark sitt á stjórn-
málalíf landsmanna á síð-
ustu árum. Auk þess hafa
átök um byggðamál
og framtíð landbúnaðar ver-
ið áberandi á síðustu áratug-
um.
og ungum dóttursyni. Síð-
asti forsætisráðherra Við-
reisnarstjórnarinnar var Jó-
hann Hafstein og í þeirri
stjórn tók fyrsta konan við
ráðherradómi, en það var
Auður Auðuns dómsmála-
ráðherra.
Viðreisnarstjórnin lifði sem
sagt af tvær þingkosningar,
þrátt fyrir að hafa sætt
harbri gagnrýni stjórnarand-
stöðunnar. En ýmislegt kom
til hjálpar stjórninni. Við
upphaf stjórnarsetunnar fór
verð á íslenskum afurðum
hækkandi og samtímis
bötnuðu kjör almennings.
Síldin gekk enn á ný á Is-
landsmið og árferði var gott.
Eftir kosningarnar 1967 fóru
í hönd erfiðari ár en höföu
veriö um nokkra hríð. Síldin
hvarf enn á ný, útflutnings-
afurðir lækkubu í verði og
atvinna var ótrygg. Á þeim
tíma fluttist margt fólk úr
landi til að flýja atvinnu-
leysið og kreppuna. Slæmt
efnahagsástand og nýr
stjórnmálaflokkur, Samtök
frjálslyndra og vinstri
manna, voru meginorsakir
þess að Viðreisnarstjórnin
féll í kosningunum 1971.
Stóribjustefna
Með Viðreisnarstjórninni
kvað við nýjan tón í efna-
hagsstjórnun. Gengið var
fellt í stórum stökkum til að
bæta aðstöðu útflutnings,
einkum sjávarútvegs. Hafist
var handa vib að koma upp
stóriðnaði á íslandi með
byggingu álvers í Straumsvík
með erlendu fjármagni.
Stóriðjustefnan hefur sett
komst til valda stjórn, sem
varð sú umdeildasta og um
leið sú langlífasta í sögu lýð-
veldisins. Viðreisnarstjórn-
in, samstjórn Alþýðuflokks
og Sjálfstæðisflokks, tók við
völdum síbla árs 1959 og sat
samfleytt fram á sumar
1971, þegar kosningaósigur
batt enda á stjórnarferil
hennar. Töluvert var um
mannaskipti í stjórninni á
þessum tíma. Fyrsti forsætis-
ráðherra hennar var Ólafur
Thors, en hann lét af störf-
um áriö 1963. Þá tók vib
Bjarni Benediktsson, sem
lést í hörmulegu slysi á
Þingvöllum í júlímánuöi
áriö 1970 ásamt konu sinni
Þorskastríb vib Breta hafa sett mark sitt á lýbveldistímann. Þann 22. september 1973 sigldi breska herskipib
Lincoln á varbskipib Ægi, eftir ab íslendingar höfbu fcert landhelgi sína útí50 mílur.
Surtseyjargosib vakti gríbarlega
athygli, enda ekki á hverjum degi
sem menn sáu nýtt land myndast.
Cosib hófst 14. nóvember 1963
og stób meb hléum fram í júní-
mánub 1967.