Tíminn - 06.01.1995, Blaðsíða 16

Föstudagur 6. janúar 1995
Vebrfb í dag (Byggt á spá Veburstofu kl. 16.30 í gær)
• Suburland til Breibafjarbar, Faxaflóamib og Breibafjarbarmib:
Vaxandi austan og SA-átt. Stinningskaldi eba allhvasst og slydda eba
snjókoma síbdegis.
• Vestfirbir og Vestfjarbamib: Vaxandi austanátt. Allhvasst eba
hvasst og snjókoma undir kvöld.
• Strandir og Norburland vestra og Norbvesturmib: Vaxandi A-
átt, allhvasst og dálítil snjókoma í kvöld.
• Norburland eystra, Austurland ab Clettingi, Norbausturmib og
Austurmib: V- og NV-kaldi og dálítil él. Vaxandi SA-átt síbdegis.
• Austfirbir og Austfjarbamib: Léttir fyrst til meb V-kalda en
þykknar upp síbdegis: Snjókoma eba slydda í kvöld.
• Subausturland og Subausturmib: Snýst í vaxandi S-átt. Allhvasst
eba hvasst og slydda slbdegis.
Há tíöni krabbameins í lungum og maga hjá íslenskum sjómönnum:
Asbest, reykingar eða
matarvenjur orsökin?
Rannsóknir á farmönnum og
fiskimönnum hafa sýnt háa
tíöni krabbameina í öndunar-
færum. Böndin virbast berast
helst ab mengun sem sjómenn-
irnir hafa orbib fyrir af völdum
asbests, sem er algengt efni í
skipum, af matarvenjum sjó-
manna — eba af of miklum
reykingum.
Þetta kemur fram í hóprann-
sókn sem Vilhjálmur Rafnsson og
Hólmfríöur Gunnarsdóttir hjá
Vinnueftirliti ríkisins og Rann-
sóknastofa Háskólans í heilbrigb-
isfræöum hafa gert. Rannsóknin
er meöal þess sem kynnt er á Ráö-
stefnu um rannsóknir í lækna-
deild Háskólans sem nú stendur
yfir í Reykjavík. í rannsóknum
hafa sést merki um asbestmengun
á lungnamyndum sjómanna. Þá
hefur komiö fram að magakrabbi
er tíðari meðal sjómanna en ger-
ist og gengur og var því tíðari sem
menn höfbu verið lengur til sjós.
Rannsóknin náði til hóps
27.884 karla sem greitt höfðu í
Lífeyrissjóð sjómanna á árunum
1958 til 1986 og voru upplýsingar
tölvukeyrðar við Dánarmeinaskrá
og Krabbameinsskrá.
I niðurstöðum rannsóknarinn-
ar segir að fleiri krabbamein hafi
greinst meðal sjómanna en
væntigildi sagði til um, 758
krabbamein á móti væntigildinu
688.43, sem gaf staðlaða nýgengi-
hlutfallið 1.10. í skýrslu rann-
sóknarfólksins segir:
„Það var meira af krabbamein-
um í maga, endaþarmi, barkakýli,
Lceknar og hjúkrunarfólk fylgjast meb erindum á Rábstefnu um rannsóknir í lœknadeild H. í. ígœr. Tímamynd cs
lungum og húð (annað en sortu- blæði."
æxli) en vænta mátti, nýgengi-
hlutföllin fyrir þessi krabbamein
voru 1.29, 1.44, 1.77, 1.61 og
1.51. Þegar nýgengi krabbameina
var athugað með hliðsjón af því
hve lengi menn höfðu greitt til
sjóðsins kom í ljós að staðlað ný-
gengihlutfall lungnakrabbameins
var hátt í öllum hópunum. Maga-
krabbamein var því tíðara því
lengur sem menn höfbu verið í
sjóðnum og sama gilti um hvít-
í ályktunum með rannsókn-
inni segir: „Ekki eru til upplýsing-
ar um abestmengun í íslenskum
skipum. Þó er vitað að það hefur
verið mikið notab við smíbi skipa
og viðhald. Samkvæmt reykinga-
könnun reykja sjómenn hér á
landi ekki meira en aðrir. Lungna-
krabbamein og magakrabbamein
var tíðara í þessum hópi sjó-
manna en meðal allra íslendinga.
Hvort um er ab kenna efnameng-
un, reykingum eba matarvenjum
verður ekkert sagt um með vissu
af niðurstöðum þessarar rann-
sóknar." ■
Jón Þ. Hallgrímsson, yf-
irlœknir Kvennadeildar
Landspítalans:
Ekki stór-
upphæðir
sem vantar
Fæðingarheimilið vib Eiríks-
götu stendur nú tilbúib, en
hvenær þab opnar segja
menn byggjast á ákvöröun
viökomandi ráöuneyta um
aö ab veita fé til ab reka
heimilið.
„Það hefur ekki verib talað
nánar um það við okkur hve-
nær þetta verður opnað. En ég
held að það séu ekki stórar
upphæðir sem þarna er um aö
ræða. Það er búið að ganga frá
því hverjir af starfsmönnun-
um myndu flytjast yfir og
hvaða viðbótarfólk myndi
þurfa. Ég vonast því til að
þetta leysist á allra næstu dög-
um, " sagöi Jón Þ. Hallgríms-
son, yfirlæknir Kvennadeildar
Landspítalans, sem vonar líka
að Fæðingarheimilið verði jafn
vinsælt hjá konum og á sínum
tíma.
Jón segir áætlað að rekstur
heimilisins verði svipaður og
áður fyrr, að öðru leyti en því
að það verði að stýra fjölda
sængurkvenna og hvaða kon-
ur leggjast þarna inn.
Reiknað er með að konur
verði bókaöar fyrirfram eftir
ákvörðunum við mæðraskoð-
un. Meiningin sé að stýra
þessu meö það fyrir augum að
aðeins þær konur sem allt útlit
er fyrir að geti fætt vandræða-
laust og eðlilega fari á Fæðing-
arheimilið. ■
Kaupfélag Eyfiröinga:
Allt að 120 aðil-
ar gefið vilyrði
Frá Þórbi Ingimarssyni, fréttaritara Tím-
ans á Akureyri:
Góð sala var á hlutabréfum í
norðlenskum fyrirtækjum síð-
ustu daga árs. Meðal þeirra fyrir-
tækja sem fólk og aðrir fjárfestar
keyptu hluti í má nefna Skag-
strending hf. á Skagaströnd, Út-
gerðarfélag Akureyringa hf., Sæ-
plast hf. á Dalvík og Þormóð
Ramma hf. á Siglufiröi auk
Kaupfélags Eyfiröinga og Hluta-
bréfasjóðs Noröurlands er boðið
höfðu út nýtt hlutafé síðla á ár-
inu.
Kaupfélag Eyfirðinga bauð út
hlutafé B-deildar stofnsjóbs ab
upphæb 50 milljóna kr. að
nafnverði á genginu 2.25 eða
samtals 112,5 milljónir. Hluta-
fjárútbob Hlutabréfasjóðs Norö-
urlands hljóbaði einnig upp á
50 milljónir kr. að nafnverði á
genginu 1,26 eða 63 milljónir
króna.
Að sögn Jóns Halls Pétursson-
ar, framkvæmdastjóra Kaup-
þings Norðurlands, hafa á bil-
inu 100 til 120 aðilar þegar
keypt eða gefið vilyrði fyrir að
fjárfesta í hlutabréfum í B-stofn-
sjóði Kaupfélags Eyfirðinga og
takmark forráðamanna HN um
aö sjóðurinn næði 140-150
milljónum króna í lok liðins árs
hefði náðst. Hann kvað endan-
lega tölu þó ekki liggja fyrir þar
sem uppgjöri væri ekki lokið.
Hlutafjárútboð Kaupfélags Ey-
firðinga stendur til 9. mars nk.,
og kvað Jón Hallur góðar vonir
um aö allt hlutafé yrði selt fyrir
þann tíma.
Á verðbréfaþingi voru alls
seld hlutabréf fyrir 326 milljón-
ir í síðustu viku liðins árs. Þar af
var hlutur norðlenskra fyrir-
tækja tæpar 50 milljónir, því
hlutabréf í Skagstrendingi hf.
seldust fyrir 22 milljónir, hluta-
bréf í ÚA seldust fyrir 14 m.,
hlutabréf í Þormóbi Ramma
seldust fyrir 9 m. og bréf fyrir 4
m. seldust í Sæplasti. ■
Þróunarsjóbur grunnskóla styrkti 25 verkefni 1993/94, m.a. íþróttaverk-
efni unglinga meb offituvandamál:
Allir bættu þol sitt
og flestir léttust
„Árangur þróunarverkefnisins er
ótvíræbur og þab má best sjá á
árangri þeirra nemenda sem þátt
tóku í því. Allir bættu þeir þol
sitt og flestir léttust nokkub.
Mestur var þó félagslegur ávinn-
ingur ab mati umsjónarmanns,"
segir m.a. í lýsingu á þróunar-
verkefni sem unnib var ab í Val-
húsaskóla veturinn 1993/94 —
eitt þeirra 25 verkefna sem
styrkt voru af Þróunarsjóbi
grunnskóla þab skólaár.
Verkefniö fólst í stuöningi við
skipulag íþróttakennslu unglinga
sem stríba vib offituvandamál.
Þátttakendur voru á aldrinum 13-
15 ára, níu stúlkur og þrír piltar.
Markmiöið var aö fá þá nemendur
sem stríða viö þetta vandamál til
að: Opna augun varöandi heilsu
sína og afleiöingar offitu. Læra aö
taka réttar ákvarðanir í vali á fæöu
og hreyfingu. Öblast ánægju af lík-
amsrækt og læra aö útbúa lang-
tímaáætlun um breyttar lífsvenjur
í stað skyndikúra. Athyglisvert
þótti að þeir nemendur sem voru
hvaö feimnastir og óöruggastir í
upphafi blómstruðu smám saman
eftir því sem leiö á veturinn. Verk-
efninu sem slíku lauk í febrúar en
nemendur héldu áfram aö hittast
tvö kvöld í viku og trimma saman.
Þeir mættu vel í íþróttatímana. En
tímarnir sem þeir áttu að sjá um
sjálfir lognuöust smám saman út
af. Af þessu er dregin sú ályktun að
aðhald sé nauösynlegt. „Ef endur-
taka ætti verkefnið og vinna það á
enn markvissari hátt þyrfti nær-
ingarráögjafi að sjá um mataræðis-
þáttinn og vigtun og sálfræðingur
að sjá um andlegan stuöning og
uppbyggingu. Ofát er nefnilega
sýki sem líkja má t.d. við áfengis-
sýki," segir Metta Helgadóttir í lýs-
ingu á verkefninu. íþróttakennar-
inn sæi svo um þjálfun og þolmæl-
ingar.
Og hún bætir viö: „Baráttan viö
aukakílóin er vonlaus ef ungling-
urinn sjálfur og fólkiö sem er í
kringum hann er ekki tilbúið til að
takast á við vandamálib."
Umsóknum til Þróunarsjóðsins
fjölgar stööugt og voru 62 á síðasta
ári, þannig að einungis var unnt
að sinna innan viö helmingi
þeirra. Framangreint verkefni
hlaut 150 þús. kr. En styrkir til 25
verkefna námu samtals um 8,7
milljónum á árinu — á bilinu 125
þús. til 626 þús. kr. ■
BEINN SIMI
AFCREIÐSLU
TÍMANS ER
563 «1631
TVOFALDUR 1. VINNINGUR