Tíminn - 01.11.1995, Blaðsíða 4

4

Miövikudagur 1. nóvember 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugeró/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Ný skýrsla um
Ríkisútvarpið
Ríkisútvarpið er afar veigamikill þáttur í ís-
lenskri fjölmiðlun og skipulag þess hlýtur
ávallt að verða til umræðu, ásamt afkomu
þess. Það er ljóst að Ríkisútvarpið sem stofnun
gegnir veigamiklu hlutverki menningarlega
og einnig varðar tilvist þess almennt öryggi.
Stofnunin á langa og merka sögu.
Miklar breytingar hafa orðið í íslenskri fjöl-
miðlun. Samkeppni hefur aukist og ný sam-
skiptatækni ryður sér mjög hratt til rúms, sem
er hinn svokallaði „Veraldarvefur".
Við slíkar aðstæður er nauðsyn að marka
mjög vel hlutverk Ríkisútvarpsins og hvaða
markmiðum beri að vinna að með rekstri þess.
Með innheimtu afnotagjalda hefur það sér-
stöðu meðal annarra fjölmiðla. Það skal ekki
lastað, en því meiri nauðsyn er á að hlutverk
Ríkisútvarpsins á hverjum tíma sé vel skil-
greint.
Ríkisendurskoðun hefur nú skilað stjórn-
sýslu endurskoðun á Ríkisútvarpinu. Hún hef-
ur að geyma tillögur um róttækar breytingar á
rekstri Ríkisútvarpsins, sem eru niðurstaða af
athugunum stofnunarinnar á honum.
Þar eru meðal annars gerðar tillögur um
nýja viðmiðun fyrir innheimtu afnotagjalda.
Lagt er til að gagnger uppstokkun fari fram á
deildum stofnunarinnar, t.d. að fréttastofur
útvarps og sjónvarps verði sameinaðar. Lagt er
til að stofnunin starfi undir einu þaki. Þá er
einnig tillaga um að leggja Framkvæmdasjóð
Ríkisútvarpsins niður, en hann er að dómi
Ríkisendurskoðunar barn síns tíma. Einnig er
lagt til að gengið verði til samninga við Póst-
og símamálastofnun um afnot af ljósleiðara í
stað þess að byggja áfram upp eigið dreifikerfi.
Hér er drepið á helstu tillögur sem felast í
skýrslunni. Hér er um róttækar tillögur að
ræða, en geta má þess að sumar þeirra hafa
komið fram áður, en ekki verið framkvæmdar.
Ríkisútvarpið gegnir veigamiklu hlutverki
og svo mun verða áfram. Það er hins vegar
nauðsyn fyrir stofnunina að laga starfsemi
sína að breyttum aðstæðum sem verða með
aukinni samkeppni í fjölmiðlun. Skýrsla Ríkis-
endurskoðunar er athyglisvert innlegg í þá
umræðu sem hlýtur að verða um þessi mál á
næstunni.
Hjálpartæki ástarlífsins
Fangelsi ill nau&syn
Bókmenntagiiúi
ÍSruÆiomi
hvo UP JSitSnlnp'
“""“tíSS&K
jmisöpu . en(j\ ilnum —
.6 þio .ttlnl ttI
rtwarsjsg
ro °* irm hiel
--hnl. Helitl munir
s (ooft**

e.-. .7
ousófinii
^n*ö*ium eb* 'l M&r r
N, ^ ? N'" >“’■
..“PP-
*ÖV p11*'
IW ■' muní"
’ & r>$r Ah.**h, , tb vonUuf t'
* . hún W"
Súsanna Svavarsdóttir, fyrrum stóri-
dómur Morgunblaösins á leiklistar-
sviöinu, hefur nú sent frá sér smá-
sagnasafniö „Skuggar vögguvísunn-
ar". Garri hefur enn ekki komist til
aö lesa þessa merku bók, en augljóst
er aö hjá því verður ekki komist.
Tveir ritdómar hafa birst um þessa
bók, annar hér í Tímanum í síðustu
viku og hinn í Morgunblaðinu í
gaer. í báðum þessum ritdómum
kemur það mjög ákveðið fram að
bókin er mjög djörf, berorð og
klaemin og því líkari því sem menn
almennt kalla sjoppulitteratúr en
fagurbókmenntir. Tímaritdómur-
inn, sem bar heitið „Bókmennta-
gildi hringvöðva", var raunar mun
meira afgerandi hvað þetta varðar,
og þar kemur fram aö aðeins á ein-
um stað kemst Súsanna nálægt því
aö vekja upp bókmenntaleg hug-
hrif, en „leitast ekki eingöngu við
að vekja lesendur upp neðan mitt-
is", eins og bókarýnirinn Lóa Aldís-
ardóttir orðar það.
Ljóðrænt fyrirheit
í Mogganum í gær er síðan rit-
dómur eftir Jóhann Hjálmarsson
undir yfirskriftinni „Erótík til dag-
legs brúks". Ljóðskáldið Jóhann
segir í dómi sínum að nafn bókar-
innar, „Skuggar vögguvísunnar",
gefi fyrirheit um ljóðræna munúð.
„Eftir lestur sagnanna gæti niður-
staðan orðið nytsöm munúö í
merkingunni erótík til daglegs
brúks." Þessi nytjaerótík, sem Jó-
hann bendir á, virðist vera honum
ofarlega í huga, því hann velur ein-
mitt þennan punkt í gagnrýni sinni
sem yfirskrift.
Það er mjög athyglisvert að hver
bókmenntarýnirinn á fætur öðrum
skuli einmitt hnjóta um þessa hlið
sagnasafns Súsönnu, það er að bók-
in „veki lesendur neðan mittis" og
sé því gagnleg til daglegs brúks.
Niðurstaðan er því sú að þó bók Sú-
sönnu sé e.t.v. ekki mikið bók-
menntaverk, þá er hún augljóslega
gagnleg sem hjálpartæki ástarlífsins
— sem „erótík til daglegs brúks".
GARRI
Garri var einmitt aö ræða það við
konuna hvort ekki væri eðlilegt að
ganga í ísfirðingafélagið eða jafnvel
bara Húsvíkingafélagiö í Reykjavík,
vegna þess að í sjónvarpsþáttum frá
þessum stöðum kom einmitt fram
að þar telja menn eðlilegt að hjón
geri það 3,3 sinnum í viku og upp í
4,5 sinnum í viku. Hugmyndin var
auövitað sú að athuga hvort þessi
sjónarmið um tíöni myndu ekki
með einhverjum hætti smitast inn í
hjónaband Garra.
Súsanna á nátt-
boröinu
Nú er greinilegt að miklu nær-
tækara er að gleyma ísfiröingum og
Húsvíkingum í bili, en kaupa þess í
stað bókina hennar Súsönnu. Það er
aldrei að vita hvað sú bók kann „aö
vekja upp" í hjónabandinu, ef hún
er höfð á náttborðinu og kafli og
kafli kannski lesinn upphátt svona
rétt fyrir svefninn. Ólíklegt er þó að
bókin verði höfð til daglegs brúks
hjá Garra eins og hjá Jóhanni
Hjálmarssyni, sem hlýtur eiginlega
að vera af ísfirskum ættum.
Það stefnir í að nú gefist Garra
tækifæri til að festa kaup á texta,
sem hann hefur ekki einu sinni
hugsab um síðan Tígulgosinn leið
undir lok. Þessi texti virðist einmitt
vera öflugt hjálpartæki ástarlífsins,
sem þó er þeim kostum gætt að
enginn þárf að roðna af feimni við
ab kaupa sér það. Þetta hjálpartæki
er menningarlegt og þegar allir
reykvísku karlarnir, sem frétt hafa
um hina húsvísku og ísfirsku staðla,
fara í bókabúð að kaupa Súsönnu,
er það að sjálfsögðu vegna bók-
menntaáhuga þeirra og leiftrandi
áhuga á [rví sem er að gerast í ís-
lensku menningarlífi.
Garri
Vinnsluvirbi og gæðastjórnun
Ríki og sveitarfélög eru vel rekin, en
fyrirtæki hörmulega illa. Þetta kem-
ur glöggt í ljós með þeim einfalda
samanburði, að ríki og bæir geta
borgað svo miklu betra kaup en fyr-
irtækin á frjálsa vinnumarkaðnum.
Verkamannasambandið stefnir
nú ab því að verkafólk geti unnið
fyrir sambærilegum kjörum og ger-
ist og gengur á öðrum Norburlönd-
um. Röksemdin er sú að Kjaradóm-
ur telur sjálfsagt og eðlilegt að opin-
bera báknið, sem hann ákvarðar
kaup fyrir, búi við sömu laun og
kollegarnir í Skandinavíu.
Vinnuveitendasambandið er á
öðru máli og segir atvinnuvegina
hrynja ef vinnulýðurinn á ab fara
aö bera sig saman við mannsæm-
andi stabla, eins og þeir háttvirtu
pólitíkusar sem ná kosningu og
æruverðugir embættismenn.
Ástæðan er sú, að sögn hagfræð-
ings atvinnurekenda, ab vinnslu-
virði í framleibslugreinum er svo
miklu lægri hér en á öðrum Norður-
löndum.
Au&leg&in og fá-
tæktin
Þar höfum við það. Landsfram-
leiðsla og þjóðartekjur eru með því
sem best gerist í veröldinni og aub-
legð landsmanna er að sama skapi
nærri heimsmeti. Menntun er al-
mennari og orkubúskapurinn er
hagkvæmari en annars staðar þekk-
ist.
En það er vinnsluvirðið sem er
svo lélegt að það kemur í veg fyrir
að unnt sé aö greiða öðrum en pen-
ingaaölinum þau laun sem þykja
sjálfsögð annars staðar.
Útsendarar nómenklatúru og
handhafa góðra lífskjara klifa á því
statt og stöðugt að ekki sé hægt að
bera saman lífskjör milli landa, þar
á að spila svo margt inn í sem þess-
um lygalaupum tekst aldrei að út-
skýra né gera neina fullnægjandi
grein fyrir. Ekki fremur en hvernig á
því stendur að sjálfsagt þykir ab
sumar stéttir njóti svipaðra lífskjara
og samsvarandi stéttir í alvöruvel-
ferðarríkjum en aðrar ekki.
Á víbavangi
En hvernig skyldi standa á þessu
hræmulega vinnsluvirbi? í Frétta-
bréfi vinnuveitenda eru taldar upp
þó nokkrar skýringar, en eina er þó
varast að minnast á, sem er að
mörgum fyrirtækjum er hörmulega
illa stjórnað.
Heimskir og fákunnandi stjórn-
endur, sem skipuleggja heilu at-
vinnuvegina, eru ekki kallaðir til
ábyrgðar. Heldur er látið að því
liggja að vinnulýburinn afkasti ekki
sem skyldi. Sjálfsagt er eitthvab til í
því, en eftir höfðinu dansa limirnir,
eins og ungu skáldkonurnar eru að
kenna okkur fyrir þessi jól.
Verksvitið í askana
Gæðastjórnun er hugtak sem
ungu skipuleggjendurnir kunna.
Eftir því sem næst verður komist
felst það í því, að þeir sem stýra fyr-
irtækjum eöa verkefnum hafi eitt-
hvert verksvit og þekkingu á starfs-
greininni til að bera. Sé svo, veröur
verksvitið í askana látið.
En á því er mikill misbrestur, eins
og fjárfestingaæðib, lánahungrib og
fallítin eru glöggur vitnisburður
um. Óþarfi er að gera upp á milli at-
vinnugreina, þegar minnst er á allt
það bruðl og óstjórn sem liggur eins
og mara á þjóbfélaginu og heldur
almennum lífskjörum langt undir
þeim mörkum sem aublegð lands-
ins og geta þjóðarinnar ættu aub-
veldlega að standa undir.
En alltaf er það huggun harmi
gegn, að einhvers stabar skuli hjól-
in vera vel smurð og að flest gangi í
haginn.
Ríkinu er óskaplega vel stjórnað
og sveitarfélögum ekki síður. Lög-
gjafarsamkundan, Hæstiréttur og
Kjaradómur eru innilega sammála
um að vinnsluvirði þeirra, sem stýra
ríki og bæjum, sé á við það sem best
gerist í Skandinavíu og ber því fólki,
sem í þeim geira starfar, umbun
samkvæmt því og er auðvitað ekk-
ert annað en réttlátt.
En vinnsluvirðiö í fiskslubbi, iðn-
aði og slíkum störfum er náttúrlega
ekki hæfandi OECD-ríki, enda er ís-
lenskur verkalýður þar í botnbarátt-
unni og á ekki annað skilið.
Þab verður ekki fyrr en skíta-
launapakkib á almenna vinnu-
markaðnum tekur gæbastjórnun
ríkis og sveitarfélaga sér til fyrir-
myndar, ab von er til ab hagurinn
vænkist.
Þá verður nú ekki slugsað. Þá
hætta heimilin að safna skuldum.
Þá verður ekki bruðlað meb lánsfé
og öllu gæludýrahaldi verður hætt.
Gæðin munu skína út úr hverju
handtaki og kjörin batna að sama
skapi. Hallelúja!
OÓ