Tíminn - 14.03.1996, Side 4

4
Wímiw*
Fimmtudagur 14. mars 1996
SlWfWII
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 56B 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Næg verkefni á ní-
unda áratugnum
Alþýðusamband íslands minntist þess nú í vik-
unni að 80 ár eru liðin frá stofnun samtakanna.
Fundurinn sem haldinn var í Báruhúsinu 12. mars
1916 markaði tímamót í þeirri stjórnmálasögu
sem einkenndi alla þessa öld. Með honum var
komið á landssamtökum sem leiddu þá saman
sem unnu í verkalýðsbaráttunni víðs vegar um
landið. ASÍ var eins og fram hefur komið skipu-
lagslega tengt Alþýðuflokknum allt fram til ársins
1940, og var þar með í raun hluti af flokkakerfinu
á vinstri væng íslenskra stjórnmála. Sá tími er nú
löngu liðinn og samtökin starfa á miklu víðari
grundvelli. Innan ASÍ er að finna forustufólk af
öllum stjórnmálaflokkum, og á þessu hefur orðið
hraðfara breyting á seinni árum.
Það gefur auga leið að umhverfi launamanna í
þjóðfélaginu breytist á skemmri tíma en áttatíu ár-
um. Margt hefur áunnist í réttindamálum þess en
ný vandamál steðja að. Barátta kreppuáranna var
við það að fá í sig og á, en í dag er markið sett
hærra við það sem kallað er mannsæmandi lífskjör
og innifelur miklu meira. Tækni og skipulags-
breytingar í fyrirtækjum hafa áhrif á umhverfi
launafólks bæði til hins verra og til hins betra.
Tæknibreytingar létta störfin, en þær fækka einnig
störfum, auka atvinnuleysi. Það vandamál er
þekkt í öllum iðnaðarþjóðfélögum.
íslensk verkalýðshreyfing hefur ekki tekið upp
baráttu við tæknina og viðurkennt að hún er
nauðsynleg til þess að halda uppi samkeppnisfær-
um atvinnuvegum. Þetta er ábyrg afstaða sem ekki
er ætíð haldið á lofti. íslensk verkalýðshreyfing í
dag hefur einnig haft skilning á því að vel rekin
fyrirtæki sem hafa afkomu eru þáttur í því að bæta
kjörin í landinu. Vissulega er deilt um skiptingu
þjóðarteknanna og svo mun ætíð verða. Barátta
launafólks snýst einfaldlega um það meginatriði
og það breytist ekki.
Það er nauðsyn í nútíma þjóðfélagi að heildar-
samtök launafólks séu sterk og hafi burði til þess
að taka á málum. Verkalýðshreyfingin á eins og
fleiri félagasamtök í þjóðfélaginu í erfiðleikum
með að fá almenna þátttöku í sínum hversdags-
legu störfum. Þetta er hliðstæða við stjórnmála-
flokkana svo að dæmi séu nefnd. Nauðsyn ber til
þess fyrir forustumennina að leita leiða til þess að
breyta þessu. Það er áreiðanlega ekki leið til þess
að breyta hér um aö forðast allar breytingar. Þær
geta verið til góðs fyrir félagslega samstöðu.
Vinnulöggjöfin er eins og fram hefur komið frá
1938 og fyrirætlanir hafa verið uppi um endur-
skoðun hennar og flutnings frumvarps um breyt-
ingar. Það ber nauðsyn til þess að halda uppi sam-
ráði stjórnvalda og verkalýðshreyfingar um máliö.
Breytingar þurfa alls ekki að vekja verkalýðshreyf-
inguna því að það er ólíklegt að þessi lög sem eru
komin hátt á sextugsaldurinn séu eins og sniðin
fyrir verkefni dagsins í dag.
Það skortir því ekki verkefni fyrir ASÍ á níunda
áratug samtakanna og skulu þeim færðar hér bestu
óskir um farsælt starf í framtíðinni.
Trúnaðarbréf biskups
Menn eru að tala um ab kirkja sé í mikl-
um vandamálum vegna mála biskups.
Það er rétt. Hitt viröist þó ekki síður
ljóst að vandræði kirkjunnar megi rekja
til þess að meðal presta landsins leynast
machiavellískir stjórnmálamenn, sem
hafa miklu meiri áhuga á valdahlutföll-
um og eiginhagsmunum en framgangi
og tiltrú þjóðkirkjunnar. Garri varð
nokkuð hneykslabur á því á dögunum, þegar
biskup heimilaöi ab láta fjölmiðlum í té stað-
festingu fjögurra sóknarbarna í Langholti þess
efnis að tiltekin kona hefði komið í langan við-
talstíma hjá séra Flóka Kristinssyni. Staöfesting
fjórmenninganna var gefin í trúnaði við biskup
og ekki ætluð sem gagn í almennri umræðu til
ab sýna fram á tengsl þessarar konu við valda-
baráttu í kirkjunni, eins og raunin varð.
Biskup sjálfur virðist líka
hneykslaður á þessari aðgerð
sinni og í sérstöku bréfi, sem
hann hefur sent prestum lands-
ins, biðst hann fyrirgefningar á þessum trúnað-
arbresti sínum. Jafnframt mun biskup hafa í
þessu bréfi óskab sérstaklega eftir því vib prest-
ana að þeir gerðu þetta bréf ekki að fjölmiðla-
máli. Garri er þeirrar skoðunar að biskup sé
maður að meiri fyrir að viðurkenna mistök sín
svo fortakslaust sem raun ber vitni og í þeirri
auðmýkt sem hann sýnir.
Trúnabarrof alltaf vont mál
Jafnvel þó svo að biskup vilji ekki skýla sér
bak við einhverjar útskýringar á mistökum sín-
um í bréfinu, sem hann sendi prestum og var
ekki ætlab fjölmiðlum, þá er það svo sem al-
þekkt að menn gera frekar mistök ef þeir eru
undir miklu álagi og langvarandi. Slíkt hefur
biskupinn mátt búa við og mistök hans fyrir
vikið skiljanlegri, þó þau séu jafn röng fyrir því.
Trúnaðarrof hjá kirkjunnar þjónum er undir
öllum kringumstæðum og í sjálfu sér vont mál.
Nú ber svo við ab í bréfi biskups er sérstaklega
óskað eftir því við presta, að þeir fari ekki með
þetta bréf í fjölmiðla. Engu að síður er bréfið
nokkrum klukkutímum síðar komið í ljósvaka-
miðlana, sem allir lesa upp úr því og
birta myndir af því á sjónvarpsskjá.
Þagmælska og trúnaður gagnvart bisk-
upi er m.ö.o. einskis metin hjá íslensk-
um prestum, sem eru ekki fyrr búnir
að fá í hendur trúnaðarbréf en þeir
fara með þab í fjölmiðla!
Ríkisútvarpib hafði meira að segja
eftir prestum (ath. fleirtala) að í kjölfar
þessa bréfs biskupsins og beiðnar hans um fyr-
irgefningu séu þeir að íhuga hvort þeir ættu
ekki að fara fram á afsögn hans vegna trúnaðar-
brests!
„Drottinn, ég þakka þér ..."
Augljóslega ganga um í prestastétt menn,
sem telja sig lúta talsvert öðrum trúnaðarlög-
málum en þeir telja að gildi um
biskupinn. Þeirra mottó er:
„Drottinn, ég þakka þér fyrir að
ég er ekki eins og aðrir menn og
sérstaklega fyrir að ég er ekki eins og biskup-
inn!"
Hvorki Garri né önnur sóknarbörn þjóðkirkj-
unnar geta í framhaldi af þessu gengið að því
vísu að trúnaður prests við þau verði virtur, ef á
honum þyrfti að halda. Þrátt fyrir að biskup
hafi gengið fram fyrir skjöldu, beðist fyrirgefn-
ingar og iðrist syndar sinnar, þá liggur fyrir að
margir prestar meta trúnaðarupplýsingar einsk-
is. Biskup hefur sér til málsbóta að hafa veriö
undir gríbarlegu álagi, en hvað hafa þeir prestar
sér til málsbóta, sem í skjóli nafnleyndar og
meb ískaldri ró koma á framfæri trúnaðarupp-
lýsingum frá Biskupsstofu? Ekki munu þessir
menn persónulega og undir nafni verða sakað-
ir um trúnaðarrof, vegna þess að fáir vita hverj-
ir þetta eru. Enn síður er við því að búast að þeir
komi sjálfir fram og biðjist fyrirgefningar.
Það er vissulega rétt að tala um að vandi kirkj-
unnar stafar að verulegu leyti af „biskupsmál-
inu" svokallaða. Hins vegar er alveg augljóst að
ef trúnaðarbrestur er kominn upp milli kirkju
og þjóðar, er ekki hægt ab kenna biskupnum
einum um. Þar er hlutur presta verulegur.
Garri
GARRI
Stórsýning á fjölunum hjá LR
Það hefur verið ósköp dauft yfir Leikfé-
lagi Reykjavíkur síðustu árin. Það hefur
eiginlega aldrei náð sér almennilega á
strik síöan það flutti í stóra Borgarleik-
húsið í Kringlunni. Deyfðin og áhuga-
leysi almennings á að sækja sýningar
LR komst á það stig í fyrra að leikhús-
stjórinn sagði af sér vegna þess ab hann
réð ekkert við ab velja leikrit, leikstjóra
eða leikara sem líklegir væru til að
draga að sér leikhúsgesti. Þótti þá með miklum
ódæmum að framkvæmdastjóri stofnunar við-
urkenndi ab hann væri ekki starfi sínu vaxinn
og strikaði sjálfan sig út af launaskrá.
Upp úr því fór að færast fjör í leikinn. Að vísu
ekki leikinn á sviðinu, því enn færri nenntu að
leggja leið sína í Kringluna að
horfa á leikrit. En farið var að
róta í æðstu stjórn og ráða nýj-
an leikhússtjóra, sem tókst af-
bragðsvel.
Stóra bomban
Viðar Eggertsson kann vel að vera í fjölmiðl-
um og allt í einu var Borgarleikhúsið komið í
sviðsljósib og var jafnvel minnt á ab til sé nokk-
uð sem nefnist Leikfélag Reykjavíkur. Mikil list-
ræn tíöindi voru boðuð og nokkrar silkihúfur
ráðnar og gömlum sagt að fara heim, enda ættu
þær ekkert erindi í listrænu leikhúsi, sem þar að
auki ætti að bera sig með ríflegum tilstyrk út-
svara Reykvíkinga.
Þá var stóra bomban sprengd og Viðar rekinn
löngu áður en hann tók til starfa, nema vib það
ab reka og ráða fólk.
Öll þessi leikrænu tilþrif eru svo vel dramatís-
eruð, að þau taka jafnvel Langholtskirkju- og
biskupsmálum fram. Enda er hraði leiksins
mikill og fjölmiðlar þandir til hins ýtrasta til ab
skýra frá því síðasta úr uppsetningu Leikfélags
Reykjavíkur.
Félagið hefur vaknab af dvalanum og er nú á
allra vörum eins og í þá góðu gömlu daga þegar
hver sem vettlingi gat valdið fór ab sjá Ævintýri
á gönguför, Spanskfluguna eða sitthvað annað
af meistarastykkjum leikbókmenntanna.
Brottrekstur Viðars er án efa best heppnaba
sjónarspil sem Leikfélag Reykjavíkur
hefur efnt til síðan það yfirgaf Iðnó,
sællar minningar.
Happy end
Sýningunni er hvergi nærri lokið og
er spennandi að sjá hvað gerist í næstu
þáttum. Mjög dró úr reisninni þegar
gefiö var út lögfræðilegt álit á uppsögn
leikhússtjórans. Svoleiðis pappírar eru hrútleið-
inlegir og að engu hafandi og eiga ekki heima í
vel upp settu drama eins og LR stendur nú fyrir.
Borgarstjóri fer varlega í sakirnar, en á áreib-
anlega eftir að spila stærri rullu og leggur enda
Kringluleikhúsinu til 140 milljónir á ári af út-
svörum borgarbúa, sem eiga
90% af bákninu.
Til þessa hefur tekist mjög vel
að halda athyglinni á Leikfélag-
inu vakandi, enda skammt stórra högga á milli
og dramab risið jafnt og þétt. En eftir að lög-
fræbingaálit eru farin ab koma í spilið er hætt
við að áhugi áhorfenda dvíni og Leikfélagið
lendi í sömu lognmollunni og það hefur rorrað
í undanfarin ár.
En eitthvað hlýtur að gerast. Enn nýr leikhús-
stjóri ráðinn og kannski rekinn aftur, þegar
hann býr sig undir ab fara að stjórna. En varast
verður að ofgera farsann. Það voru ekki nema
snillingar eins og Arnold og Bach og Gög og
Gokke sem gátu leyft sér það.
Viðar Eggertsson sagði upp ágætri stöðu sem
leikhússtjóri fyrir norðan, þegar hann var ráð-
inn til LR. Nú er hann burt rekinn og atvinnu-
laus og veit ekki hvab gera skal.
En það er í boði ágæt staöa, sem nú er að
losna og fyrrverandi leikhússtjóri Leikfélagsins
gegnir.
Leiðin frá LR til Bessastaða hefur reynst breið
og greið og sér maður ekkert því til fyrirstöðu áð
þjóðin kjósi aftur leikhússtjóra til forseta. Það
hefur reynst svo ágæta vel.
Og gæti Vigdís kannski hugsað sér að taka aft-
ur við sínu gamla starfi?
Þab gæti orðið góður og hamingjuríkur endir
á stykkinu sem Leikfélag Reykjavíkur stendur
nú fyrir. OÓ
Vibar.
Á víbavangi