Tíminn - 14.03.1996, Blaðsíða 8

8

Fimmtudagur 14.mars1996
Kammertónleikar
Fimmtu og síöustu tónleikar
Kammermúsíkklúbbsins í vetur
voru haldnir í Bústaðakirkju 10.
mars. Þar flutti Trio Nordica, skip-
aö Monu Sandström píanóleikara,
Auöi Hafsteinsdóttur fiðlara og
Bryndísi Höllu Gylfadóttur knéf-
iðlara, tvö píanótríó eftir Mend-
elssohn og Tsjækofskí. Húsfyllir
var og undirtektir ákaflegar, enda
flutningurinn magnþrunginn.
Tríó Felixar Mendelssohn
(1809-1848) op. 49 nr. 1 í d-moll
fær vonda einkunn í fræöibók
minni, þótt höfundurinn viöur-
kenni aö tríó skipaö Cortot, Thi-
baud og Casals hafi lyft því til
hæöa. Hins vegar segir hann aö í
höndum minni spámanna sé það
Laugardaginn 16. mars nk.
hefjast klukkan 17.00 stór-
tónleikar í Smáranum í
Kópavogi. Kallast þeir „Bolt-
inn rúllar — vímulaust og
spennandi" og eru umfangs-
mestu tónleikar ársins til
þessa.
Knattspyrnudeild Breiöabliks
stendur aö viðburöinum og
koma margir frægir skemmti-
kraftar fram, eins og
Bubbi Morthens, Emilíana
Torrini, KK, Papar, Brasssveitin
Karnivala og stórsveitin Maö-
urinn sem aldrei sefur. Sérstak-
ur heiöursgestur er Sigfús Hall-
dórsson tónskáld, en Samúel
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
aöallega væmiö og andlaust. En
ekki hjá þeim stöllum í Bústaöa-
kirkju, þótti mér, heldur geröu
þær kröftugt og hrífandi tónaflóö
sem mjög skemmtilegt var aö
heyra.
Tsjækofskí-tríóiö (a-moll op.
50) er einstætt meöal verka skálds-
ins, sem haföi sagt að sér væri
kvalræði aö því að hlusta á pí-
anótríó. Velunnari hans, Na-
deshda von Meck, haföi óskaö eft-
ir slíku verki frá hendi hans fyrir
einkatríó sitt, sem þá státaöi af
Örn Erlingsson og Valtýr Björn
Valtýsson sjá um kynningu.
Þetta er í fyrsta sinn sem
þessir listamenn koma saman
fram og er tímasetning leik-
Debussy viö píanóið, en Tsjækof-
skí færst undan. En þegar vinur
hans Nikulás Rubinstein féll frá,
sá hann sig um hönd og ákvað að
semja slíkt tríó, meö öflugum pí-
anóparti, til minningar um hann,
og lauk því í janúar 1882. Tríóið er
tileinkaö „miklum listamanni",
og stefið í tilbrigöakaflanum —
Tema con variazioni — er sagt
hafa sérstök tengsl viö Rubinstein,
og hvert tilbrigöi viö einhvern
þátt listamannsferils hans.
Mér þótti Trio Nordica sömu-
leiðis flytja þetta verk mjög vel.
Sýnilega eru þær stöllur allar geö-
ríkir listamenn og lausar viö logn-
mollu, en stilla sig þó vel í sam-
ræmi viö kröfur tónlistarinnar;
anna miðuð viö aö öll fjöl-
skyldan geti skemmt sér sam-
an. Miðaverði er mjög stillt í
hóf, en miðinn kostar 1000
krónur. Styrktaraðilar eru Öl-
Trio Nordica.
sennilega fer Bryndís Halla þó fyr-
ir þeim í listrænu tilliti, enda er
hún afburöagóður knéfiölari.
geröin Egill Skallagrímsson,
Visa ísland, Sparisjóður Kópa-
vogs, Samskip hf., G.Ben,-
Edda, Hans Petersen og Dom-
ino's pizzur. -BÞ
Leikur þeirra í heild var semsagt
meö miklum ágætum og góðu
jafnvægi hljóðfæranna, og Mona
Sandström lá ekki á liði sínu viö
píanóiö, þar sem oftar en ekki
virtust vera 10-100 nótur fyrir
hverja eina í hinum hljóöfærun-
um. Og svo vel líkaði áheyrendum
þetta spilverk, aö listakonurnar
máttu endurtaka einn þáttinn í
Tsjækofskí-tríóinu, sem ekki er al-
gengt á tónleikum Kammermúsík-
klúbbsins.
Næsta ár veröur 40. afmælisár
Kammermúsíkklúbbsins, og
hyggst stjórn hans taka þaö föst-
um tökum, minnug þess jafn-
framt aö 50 ár veröa liðin síðan Er-
ling Blöndal Bengtsson kom fyrst
fram hér á landi, að 200 ár veröa
liðin frá fæöingu Schuberts og 100
ár frá dauða Brahms. Þarna verður
semsagt „gala prógramm" þar sem
margir vorra fremstu hljóöfæra-
leikara flytja sum ágætustu og/eöa
vinsælustu kammerverk tónbók-
menntanna.
■
Boltinn rúllar!— Vímulaust og spennandi — Stórtónleikar í Smáranum 16. mars nk.:
Bubbi, Emilíana Torrini og KK á meðal flytjenda
Þessir fjórir listamenn koma ífyrsta sinn saman fram á tónleikum í Smáranum um helgina. Frá vinstri Bubbi
Morthens, Emilíana Torrini, KK og Sigfús Halldórsson.
Hvað er tíminn?
i.
Tíminn og The Times heita eftir því
„fyrirbæri" sem er okkur mönnunum
ein mesta ráögáta sögunnar og eilíf
uppspretta þanka, lista og jafnvel ótta.
Ég á viö tímann: flæöi alis fram á viö,
grunn þess aö við merkjum aö viö er-
um til.
II.
Spyrji barn: „Hvaö er tíminn?" vefst
hvaöa spekingi sem er tunga um tönn.
Bók þess þekkta Stephens Hawking um
sögu tímans svarar spurningunni ekki
á einhlítan hátt. Viö skiljum ekki tíma-
hugtakiö aö fuliu, hversu hversdags-
legur sem tíminn annars er. Viö skynj-
um hann mætavel á okkur sjálfum og
meö því aö horfa á veröldina hiö næsta
okkur, en þátt hans í alheiminum (og
tilverunni), tengsl hans viö rúmiö í
kringum okkur og viö tilurö og viö-
gang (og endalok?) alheimsins er öllu
erfiöara aö eiga viö. Hugtök okkar,
þekking á náttúruferlum og skamm-
dræg sjón út í buskann þvælist fyrir
okkur.
III.
Tvennt getur minnt okkur vel á hve
flókin hugsun okkar veröur þegar rýnt
er í tímann (í Tímann er léttara aö
UM-
HVERFI
Ari Trausti
Gubmundsson
jaröeölisfræöingur

rýna): Afstæöi tímans og mun á milli
raunaldurs himintunglanna og
„myndarinnar" af þeim sem viö sjáum
á hverjum tíma. Tíminn líöur nefni-
lega mishratt, fari viömiöunarkerfin
mishratt; þ.e. fari þota meö þreföldum
hljóðhraöa til Tókýó meö klukku inn-
anborðs, og einhvern sem á hana horf-
ir, sést aö hún hefur gengið hægar en
sambærileg klukka sem höfð var kyrr í
London undir umsjá annars. Þegar
hraöamunurinn er ekki meiri en þessi,
munar þarna sekúndubroti á klukkun-
um. Sé hraðinn ofsalegur, t.d. 10%
ljóshraða eöa meiri, veröur munurinn
á gangi tímans í viömiöunarkerfunum
tveimur allsendis augljós. Mennirnir
tveir eldast t.d. mishratt og upplifa í
raun ekki sama tímans gang.
IV.
Hitt atriöið varöar aldur þess sem
viö sjáum á himni, einkum fjarlægar
vetrarbrautir og önnur skyld fyrirbæri.
„Myndin", sem viö sjáum núna af fyr-
irbæri í ógnarfjarlægö, er þúsundir,
milljónir eöa jafnvel milljaröa ára aö
berast (af því aö ljóshraöinn er afar há
tala og „myndin" berst sem „ljós-
mynd"), allt eftir fjarlægöinni. Á því
augnabliki sem viö sjáum fyrirbæriö er
þaö sjálft oröið miklu eldra (raunaldur
þess er sem sagt annar, og hærri en sem
svarar til „myndarinnar"), í þeirri fjar-
lægö sem þaö þá er. Fjarlægöin er auð-
vitað orðin önnur og miklu meiri en
þegar „myndin" lagöi af staö, enda
flest fyrirbæri alheimsins aö fjarlægj-
ast; alheimurinn þenst út, segja menn.
Þaö tekur ljós frá sólinni okkar um 8
mínútur aö berast til jaröar. „Mynd",
sem ég sé núna af sólinni, er 8 mín.
yngri en raunaldur sólar á sama augna-
bliki (fjarlægðin hefur líka breyst, því
jöröin snýst um sólu). Því er þaö svo aö
fjarlægustu fyrirbærin, sem viö sjáum,
gefa okkur yngstu „myndina" af sér.
Tíminn lætur svo sannarlega ekki aö
sér hæöa.
■