Tíminn - 14.03.1996, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 14. mars 1996

9
UTLÖND . . . UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . .
Kosningar eru haldnar þessar vikurnar í hverju rík-
inu á fœtur ööru í Afríku:
Stendur lýöræ&i b
á brauðfótum?
Á síöustu vikum hafa verib
haldnar almennar kosningar
í fimm Afríkuríkjum sunnan
Sahara- eybimerkurinnar, og
af því virbist mega draga þá
ályktun ab lýbræbi hafi náb
einhverri fótfestu í álfunni. í
Sierra Leone og á Comoros-
eyjum voru haldnar kosning-
ar í fyrsta sinn eftir nýlegar
byltingar sem herinn hefur
gert. í Súdan var herinn einn-
ig ab búa sig undir ab láta af
völdum þegar fyrstu fjöl-
flokkakosningarnar þar í
landi í áratug voru haldnar.
Einræbisherra Mibbaugsgín-
eu, sem hafbi verib vib völd í
16 ár, féllst á ab haldnar yrbu
forsetakosningar í landinu,
sem hefur ekki gerst frá því
seint á sjöunda áratugnum.
Og í Benín gerbist þab ab
Nicéphore Soglo, sem nú situr
á forsetastóli, vantabi nokk-
ub upp á ab ná meirihluta í
kosningunum í síbustu viku,
en önnur umferb kosning-
anna fer fram á sunnudaginn
kemur.
Hins vegar er ekki nóg ab
kosningar séu haldnar til þess
ab um lýbræbi sé ab ræða.
Flestir stjórnarandstööuflokk-
arnir í Mibbaugsgíneu sátu
þannig hjá í kosningunum þ.
25. febrúar, í mótmælaskyni
vib ab þeim var bannab ab
mynda samsteypu. Margir yfir-
lýstir stuðningsmenn stjórnar-
andstöbunnar duttu út af kjör-
skrá. Kosningarnar í Súdan
mættu miklu áhugaleysi í
Khartoum, en í Sierra Leone
myndaði grimmileg borgara-
styrjöld bakgrunninn ab kosn-
ingunum. Og annars staðar má
sjá mörg merki þess ab áhugi
fólks í álfunni fyrir pólitískum
endurbótum fari dvínandi.
Herinn hefur steypt af stóli rík-
isstjórnum í fjórum Vestur-Afr-
íkuríkjum á síöustu tveim ár-
um, nærri lá að deilur um kaup
hermanna hafi velt forseta
Gíneu, Lansana Conté, af stóli í
febrúar sl.
Hverju er um ab kenna?
Margir stjórnmálaskýrendur
benda á ab bágt efnahags-
ástand í mörgum Afríkuríkjum.
„Það er erfitt að halda uppi lýö-
ræbi í efnahagsþrengingum,"
segir Greg Mills, yfirmabur
rannsókna vib Alþjóöamála-
stofnun Suöur-Afríku. Aðhalds-
abgerðir sem erlendir styrktar-
aðilar gera kröfur um gefa von
um betra efnahagsástand þegar
til lengri tíma er litiö, en um
leið kostar þab mikla erfibleika
og sársauka framan af. Sumt af
sökinni hlýtur einnig að mega
rekja til hinna nýkjörnu leib-
toga. Þeir hafa í alltof mörgum
tilvikum svikib loforb sín um
að efla frelsi og fjölræöi, þrátt
fyrir að milljónir kjósenda hafi
látið sig hafa það aö mæta í
kjörklefana þrátt fyrir vopnað-
ar hótanir og erfið veðurskil-
yrbi í mörgum tilvikum.
En ekki eru allar fréttirnar
jafn slæmar. Frá því 1990 hafa
fjölflokkakosningar verið
haldnar í 35 af 48 ríkjum í Afr-
íku sunnan Saharaeyöimerkur-
innar, og meö verkföllum, upp-
þotum og öbrum mótmælaað-
gerbum hefur víöa tekist ab
koma einræöisherrum frá völd-
Dole telur sig öruggan um útnefningu:
Beinir athyglinni aö
baráttunni gegn Clinton
Nú þegar Bob Dole hefur
tryggt sér meira en tvo þribju
þeirra kjörmanna sem hann
þarf til þess ab veröa forseta-
efni Repúblikanaflokksins
virbist sem hann telji sér
óhætt aö breyta um áherslur í
kosningabaráttunni. Hingaö
til hefur hann einkum reynt
aö höföa til hægrimanna inn-
an flokksins til þess aö ná sem
mestu fylgi frá Pat Buchanan,
en nú er ætlunin aö höföa
meira til miöjumanna og hóf-
samra, og hefja þar með hina
eiginlegu kosningabaráttu um
forsetaembættiö sem allt
stefnir í aö veröi á milli hans
og BiIIs Clinton.
Hann hvetur Repúblíkana til
aö fylkja libi ab baki sér sem
fyrst til þess aö von veröi um
Bob Dole.
sigur gegn Clinton þegar þar ab
kemur, í stabinn fyrir að Repú-
blíkanar séu að berjast innbyrð-
is, en á því hagnast Clinton
mest.
Bob Dole vann ótvíræban sig-
ur í forkosningum í sjö fylkjum
Bandaríkjanna á þriöjudaginn,
og gerir sér vonir um þab að eft-
ir forkosningarnar sem haldnar
verba í fjórum fylkjum næsta
þriðjudag hafi honum tekist aö
tryggja sér þá 996 kjörmenn
sem hann þarf til þess að hljóta
útnefningu Repúblíkanaflokks-
ins.
Enginn uppgjafarhugur er þó
í Pat Buchanan, sem hefur heit-
ib því ab halda áfram baráttu
sinni alveg þangab til forseta-
efni flokksins verbur valib á
flokksþingi í San Diego. Hins
vegar lýsti Steve Forbes því yfir
að ef hann næði ekki góðum ár-
angri í forkosningunum á næsta
þribjudag myndi hann draga sig
út úr baráttunni. -GB/Reuter
Arafat heitir því ab berjast
gegn hrybjuverkum, en gagn-
rýnir abgerbir ísraelsmanna:
Gróðrarstía
fyrir ofbeldi
Jasser Arafat hét því í ræöu
sinni á friöarfundi þjóöarleiö-
toga í Egyptalandi í gær aö ráö-
ast af alefli gegn hryöjuverka-
starfsemi á Vesturbakkanum og
Gazasvæöinu.
„Við munum ráöast gegn
hryðjuverkum og uppræta þau af
landi okkar," sagöi Arafat.
Hann lýsti einnig samúö sinni
vegna fórnarlamba sjálfsmorb-
árásanna sem Hamashreyfingin
hefur staöið fyrir, en gagnrýndi
jafnframt ísraelsmenn harölega
fyrir aö loka landamærum sjálf-
stjórnarsvæöa Palestínumanna.
„Hóprefsingar hafa aldrei verið
rétta leiðin til þess að koma á ör-
yggi og stöðugleika," sagði hann.
Með laokun landamæranna hafa
Palestínumenn sem stunda at-
vinnu í ísrael veriö sviptir lifi-
brauði sínu. Ef þessum hömlum
verður haldið áfram skapi það
„gróðrarstíu fyrir öfgastefnu og
ofbeldi." -GB/Reuter
um. Hins vegar er framtíðin
ekki endilega mjög björt, ef
marka má skýrslu frá CIA,
leyniþjónustu Bandaríkjanna.
Þar er komist ab þeirri nibur-
stöbu að þar sem ungbarna-
dauði er mikill og viöskipti viö
útlönd lítil sé hættan mest á aö
lýðræðið fari út um þúfur. Sam-
kvæmt skýrslunni, sem kom út
í nóvember á síöasta ári, voru
sjö ríki í Afríku talin vera í sér-
stökum áhættuhópi hvað þetta
varðar. Eitt af þeim var Níger —
og þar gerðist það tveim mán-
uðum síðar að herinn steypti af
stóli fyrsta lýðræðislega kjörn-
um forseta landsins. Hin sex
ríkin í áhættuhópnum eru Ben-
ín, Malí, Malaví, Madagaskar,
Miðafríkulýðveldið og Sambía.
-GB/Newsweek
16 börn á aldrinum 5 til 6 ára og kennari þeirra létu lífib
þegar þungvopnaöur byssumaöur réöst fyrirvaralaust inn í leikfimisal grunnskóla í Dunblane í Skotlandi og hóf
skothríö. Aö ódæöinu loknu banaöi hann sjálfum sér. Eins og sjá má á myndinni áttu fjölskyldur barnanna sem
létust erfiöar stundir. Reuter
Háskólabíó sýnir kvikmynd í samvinnu viö Amnesty International:
„Dauðamaður nálgast"
Forsýning kvikmyndarinnar
„Dauöamaöur nálgast", eöa
„Dead man walking", veröur í
Háskólabíói í kvöld, 14. mars,
kl. 21. Forsýningin veröur í
samvinnu viö Amnesty Inter-
national á íslandi, og ágóöi
hennar rennur til styrktar Am-
nesty International.
Myndin hefur vakiö mikla at-
hygli víða um heim, og mebal
annars hafa aballeikendur henn-
ar, þau Susan Sarandon og Sean
Penn, verib tilnefnd fyrir Oskars-
verölauna fyrir leik sinn í henni.
Dauðarefsingin er í brenni-
depli kvikmyndarinnar. Dauöa-
dæmdur maður horfist í augu við
örlög sín meb aöstob hjálpfúsrar
nunnu eftir að tilraunir til ab fá
dómnum áfrýjaö misheppnast.
Sagan endurspeglar í raun til-
gangsleysi aftökunnar, sem
hvorki slekkur hatrið né hefnd-
dómskerfi geta gerst sek um. Ekk-
ert dómskerfi er eða getur verið
fullkomlega óskeikult, ekkert
dómskerfi er fært um að ákveða
hver skuli lifa og hver deyja,
hvaðan getur slíkt umboð kom-
ið?"
Að sögn Amnesty Internation-
al virðist daubarefsingin oftar
háb þjóöfélagsstöbu hins ákærða
en glæpnum sem er framinn og
hún bitnar helst á fátæklingum,
þeim sem minna mega sín, þeim
sem tilheyra minnihlutahópum
og þeim sem alræbisstjórnir telja
hyggilegt að losa sig vib.
Heimur án dauðarefsinga er
eitt þeirra markmiða sem Am-
nesty International berst fyrir.
„Aftaka er alltaf ofbeldisverknab-
ur. Dauöadómur og framkvæmd
hans er grimmileg öllum sem
hlut eiga að máli."
arþorstann. Daubarefs-
ingin er tákn um ógn en
jafnframt um veikleika.
í fréttatilkynningu frá
Amnesty International
segir að afnám dauba-
refsingar sé eitt þung-
vægasta baráttumál sam- ,
takanna. Dauðarefsingar
em enn vib lýöi í 93
þjóbríkjum jarðar, og Amnesty
International er kunnugt um að
2.931 dauðadómi var fullnægt á
síðasta ári. Aðferðirnar em marg-
ar, fólk er hengt, skotið, kæft
með gasi, sett í rafmagnsstóla,
grýtt eða eitraö er fyrir þaö, og
jafnan samkvæmt fyrirskipun
dómstóla og í samræmi viö
landslög.
Dauðarefsing er réttlætt með
ýmsu móti. Því er haldið fram að
hún komi í veg fyrir morð auk
þess ab vera refsing fyrir morð,
hún stöðvi einnig út-
breiðslu fíkniefna, komi
í veg fyrir hefndarað-
gerðir og spillingu.
Oft er dauöarefsingu
beitt til að koma stjórn-
arandstæðingum fyrir
kattarnef. Rökin em þó
ekki síður tilfinninga-
legs eblis: að rétt sé ab
gjalda í sömu mynt fyrir glæp
sem er framinn.
„Þessi rök grafa undan al-
mennum mannréttindum," segir
i fréttatilkynningu Amnesty Int-
ernational. „Mannréttindi em
óafsalanleg og þau vernda okkur
öll. Fjöldi fólks er tekinn af lífi í
þeirri trú að það fæli aöra frá að
fremja glæpi. Aldrei hefur þó tek-
ist að sanna að dauðarefsing sem
slík stöðvi glæpi.
Dauðarefsingin vekur spurn-
ingar um rangfærslur sem öll