Tíminn - 27.04.1996, Blaðsíða 7

Laugardagur 27. apríl 1996
7
Norrœn rannsókn á aöstœbum og félagslegri fœrni 10 ára barna sýnir aö hegöunarvandamál eru ekki meiri hér en á
hinum Noröurlöndunum:
Hafa áhyggjur af ann-
ríki foreldra sinna
Mikill meirihluti foreldra 10
ára barna er ánægöur meö
uppeldisaöferöir og kennslu-
hætti kennara bama þeirra.
Hegöunarvandamál tíu ára ís-
lenskra bama em svipuö og
jafnaldra þeirra á Noröurlönd-
unum utan Danmerkur þar
sem börn viröast eiga viö mun
meiri vanda aö etja. Strákar
eiga almennt erfiöara upp-
dráttar en stúlkur.
Dr. Guðrún Kristinsdóttir, kenn-
ari og félagsráðgjafi, hefur kynnt
fyrstu niðurstöður rannsóknar
sinnar á daglegum aðstæðum og fé-
lagslegri færni barna. Rannsóknin
er liður í norrænu verkefni sem nær
til tíu ára barna í fimm löndum.
íslenska rannsóknin var lögð fyr-
ir 200 reykvísk börn og foreldra 500
barna. Einnig voru kennarar barn-
anna spurðir.
Helsti tilgangur rannsóknarinnar
var að kanna félagslega færni tíu ára
barna og aðstæður þeirra heima og í
skóla.
Guðrún Kristinsdóttir segir að fé-
lagsleg fæmi sé í könnuninni skil-
greind út frá fjómm þáttum, þ.e.
hæfileikanum til samvinnu, sjálf-
stjórn, ákveðni, þ.e. að geta haft sig
í frammi, og því að geta sett sig í
spor annarra.
„Þetta er ekki aðeins spurning
um að hafa færnina heldur einnig
ab þau kunni að beita henni og hafi
áhuga á að beita henni," segir Guð-
rún.
Heildarmyndin jákvæð
Guðrún segir almennar barna-
rannsóknir sýna að félagsleg færni
skiptir miklu máli. Krökkum sem
hafa haldgóba félagslega færni líður
vel, þau aðlaga sig að umhverfi
sínu, ráða vel við streitu og mótlæti
og eignast auðveldlega vini. Síðast-
nefndi þátturinn er ekki síst mikil-
vægur til að varna því að börnin
lendi í áhættuhópi.
Heildarmyndin sem rannsóknin
sýnir er nokkuð jákvæð, að mati
Guðrúnar. Hún segir börnin al-
mennt hafa sterka sjálfsmynd og
hafa tileinkað sér félagslega færni.
Þó nokkur munur er hins vegar á
milli kynjanna að því leyti að stelp-
ur koma betur út hvað varðar all-
flesta þættina. Þær em færari félags-
lega, glima við minni hegðunar-
vandamál, hafa betra lundarfar og
em jákvæðari gagnvart skólanum.
Hegba sér ekki verr en
jafnaidrar sínir
í rannsókninni var spurt um fjöl-
marga þætti sem hafa áhrif á að-
stæður barnanna. T.d. var spurt um
fjölskyldugerð, tekjur og menntun
foreldra, daglegt líf barnanna, upp-
vöxt, heilsufar, þroska, vini og tóm-
stundaiðkun. Einnig var spurt um
breytingar í lífi fjölskyldunnar og
bæði foreldrar og börn spurð um
áhyggjuefni þeirra. Þá var spurt um
ýmsa einstaklingsbundna þætti
eins og hegðun, færni í samskipt-
um, sjálfsmynd, skapgerð o.fl.
Guðrún segir að fyrsm niðurstöð-
ur sýni að lítill munur sé á þessum
einstaklingsbundnu þáttum á milli
Norðurlandanna.
„Það sem vekur kannski helst at-
hygli hér í þeim samanburði er að
hegðunarvandi íslensku krakkanna
virðist vera svipaður og jafnaldra
þeirra á hinum Norburlöndunum.
Það er aðeins Danmörk sem sker sig
úr í þessum sambandi en dönsku
börnin koma talsvert verr út en hin
börnin. Það hefur mikið verið talað
um að íslensk börn hegði sér illa en
rannsóknin styður það ekki. A.m.k.
er mat kennaranna á hegðunar-
vanda barnanna svipað í fjórum
löndum af fimm."
Félagslegar abstæbur
tengjast ekki færni
Guðrún segir rannsóknina sýna
m.a. að börn sem eru gób félagslega
eru ekki endilega þau sem eru best
námslega, þ.e. félagsleg og námsleg
hæfni þarf ekki að fara saman.
Fjölskylduaðstæður virðast held-
ur ekki þurfa að hafa áhrif á félags-
lega færni barna.
„Þab er í samræmi við ýmsar er-
lendar rannsóknir sem hafa sýnt að
sumir krakkar sem alast upp við að-
stæbur, sem eru skilgreindar sem
erfiðar, geta nýtt sér ýmsa þætti í
umhverfinu á jákvæðan hátt. Þeir
koma þá í staðinn fyrir þessar erfiðu
aðstæður. Þess vegna koma þessar
niðurstöbur kannski ekki á óvart."
Úrvinnsla rannsóknarinnar er
ekki enn komin svo langt að hægt
sé að bera félagslegar aöstæður ís-
lenskra barna saman við aðstæður
barna á hinum Norðurlöndunum.
Guðrún telur að sá samanburður
komi til með að gefa ýmsar athygl-
isverðar upplýsingar.
Áhyggjur af annríki
foreldra
„Það eru vísbendingar í gögnun-
um sem verða til þess að maður fer
að velta fyrir sér ýmsu varðandi að-
búnab barnanna. T.d. er annríki
foreldranna það sem börnin hafa
mestar áhyggjur af. Foreldrarnir
virðast ekki hafa áhyggjur af þroska
barnanna eða heilsufari heldur hafa
þau mestan áhyggjur af mataræði
þeirra og námi."
Þrátt fyrir þetta segir Guðrún að
foreldrar séu almennt jákvæðir út í
skólann og sömu sögu sé að segja af
börnunum sjálfum. Um 75% þeirra
finnst gaman í skólanum og svipab
hlutfall foreldra segist telja að börn-
unum líki vel í skólanum. Foreldr-
arnir virðast líka nokkuð vel sáttir
við uppeldis- og kennsluaöferðir
kennaranna.
Gubrún segir að svörin sýni að
ákveðnum hópi krakkanna líði
greinilega ekki nógu vel.
„Ég hef reynt að gera mér grein
fyrir því hvað þessi hópur er stór og
komist að því að þetta séu um 5-
10% barnanna. Ef við erum að
tala um andlega vanheilsu er
hlutfallið aftur komið niður í 1%.
Hins vegar hefur um fjórðungur
krakkanna fengið sérkennslu í
skóla sem er nokkuð hátt hlutfall.
-GBK