Tíminn - 12.06.1996, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 12. júní 1996
Wtmthm
5
Enn er listahátíð í fullum
gangi og skal hér farið orð-
um um þrjú atriði hennar. í
fyrsta lagi forsýningu Þjóð-
leikhússins á leikriti eftir
Karl Ágúst Úlfsson, og í öðru
lagi tvær ljóðadagskrár í
Loftkastalanum.
Þjóbleikhúsiö
í HVÍTU MYRKRI eftir Karl Ágúst Úlfs-
son. Leikstjóri Hallmar Sigurðsson.
Leikmynd og búnjngar: Stígur Stein-
þórsson. Lýsing: Ásmundur Karlsson.
Forsýnt á Listahátíö á Litla sviðinu 6.
og 7. júní.
Þetta er nýtt leikrit sem Karl
Ágúst mun upphaflega hafa
samið á ensku í sambandi við
nám sitt í leikritun, handrita-
gerð og leikstjórn í Ohio í
Bandaríkjunum fyrir tveim ár-
um. Frumsýning verður í
haust og hefur Þjóðleikhúsið
óskað eftir að beðið verði að
mestu með umfjöllun í blöð-
um þangað til. Sjálfsagt er að
verða við því, en ástæða til að
láta nokkur orð frá sér fara um
þessa forsýningu, þótt ræki-
legri umsögn komi í haust.
I hvítu myrkri er leikrit í
gamalkunnum raunsæissnið-
um, eins konar skólabókar-
dæmi um slíkt leikrit, eins og
búast má við: Það gerist í litlu
sjávarþorpi, á einum sólar-
hring (eining staðar, tíma og
atburðarásar í heiðri höfð).
Veörið er uggvænlegt. Rútan
kemst ekki lengra. Á þessum
stað hafast við tvær konur og
reka veitinga- og gistihús;
önnur, Kata, er rótgróin á
stabnum, hin, Brynja, á erfitt
með að sætta sig við umhverf-
ið þótt hún sé sjálf úr svona
þorpi. Bræður tveir eru þarna
líka: Jakob, sem er unnusti
Brynju, og Bjarni sem er vit-
skertur, sterkur og hræddur,
og getur ekki sagt neitt, nema
hann syngur öðru hverju „Þú
eina hjartans". í veðurofsan-
um kemur þarna ljóðrænn bíl-
stjóri og í fylgd með honum
Marta, kona á leiö í brúð-
kaupsveislu. Það kemur svo í
ljós ab Marta hefur verið
þarna áður og örlög þessa
fólks fléttast saman með
dramatískum hætti... Svo ekki
meira um það.
Þetta er lipurlega skrifað
spennuleikrit og hélt athygli
áhorfandans óslitinni frá upp-
hafi til enda; það er ekki fyrr
en alveg í lokin sem allar
beinagrindurnar hafa verið
rifnar út úr skápunum. En
samt er þetta býsna fyrirsjáan-
legt, og líkist furðu mikið
ýmsu sem maöur þekkir, jafn-
vel svo að áhorfandinn spyr
sjálfan sig að því hvort hann
hafi kannski séð þetta áður.
Að láta ógnvænlega atburði
gerast á afskekktum stað, eða
efna þar til uppgjörs, það er
orðið furðu algengt bragð. Á
bak við svona nokkuð er auð-
vitað leiði borgarbúans á
mannmergðinni. Örlagasögur
úr blokkaríbúðum í úthverf-
unum eru einfaldlega ekki
nógu spennandi og þá er að
senda fólk norður, austur eða
vestur á einhverjar krumma-
víkur, láta það rífa þar frá sér í
ýmsum skilningi. Var það ekki
Hrafn Gunnlaugsson sem
byrjaði með þetta hér í Blóð-
rauðu sólarlagi? Síðan hafa
fleiri á eftir farið. Karl Ágúst er
svo sem í góðum félagsskap
þegar hann spinnur sögu
fólksins í smábæjargistiheim-
ilinu.
Það sem á kann að skorta í
frumleik er bætt upp með
góðu handbragði í textagerð,
þótt að vísu þyki mér hinar
ljóðrænu og skáldlegu ræður
sem persónurnar flytja hér
/ hvítu myrkri.
Listahátíbarsyrpa
LEIKHUS
GUNNAR STEFÁNSSON
öðru hverju ekki alltjent til
prýði; nokkuð klisjubornar eru
þær óneitanlega. Svo er fag-
mannlegri leikstjórn fyrir að
þakka að þessháttar innskot
valda aldrei slaka á sýning-
unni. Og leikararnir eru vissu-
lega hörkulið. Þetta eru stólpar
í Þjóðleikhúsinu. Ef einhver
ætti ab fá rós eða stjörnu öðr-
um fremur, þá er það líklega
Kristbjörg Kjeld sem Marta.
Hlutverkið er léttilega skrifað
frá höfundarins hendi og
Kristbjörg gerði sér virkilega
góðan mat úr því. Ragnheiður
Steindórsdóttir er líka í burð-
arhlutverki sem hin þjakaöa
Brynja. Þröstur Leó Gunnars-
son fer með hlutverk Jakobs
og Magnús Ragnarsson er ógn-
vekjandi í hinu orðvana hlut-
verki Bjarna, limaburður hans
og hreyfingar mjög vel unnið.
Helgi Skúlason er bílstjórinn
sem hefur yfirsýn um það sem
Að lesa Ijóð við tónlistar-
undirleik er orðið býsna al-
gengt og fer vel á því einatt. í
Loftkastalanum voru þeir Carl
Möller píanóleikari, Guð-
mundur Steingrímsson
trommuleikari og Róbert Þór-
hallsson bassaleikari. Lesin
voru ljóð eftir sex skáld. Þrjú
skáldanna lásu sjálf: Matthías
Njöröur P. Njarövík.
gerist, hinn glöggi gestur sem
kemur og fer. Loks er Lilja
Guðrún Þorvaldsdóttir Marta.
Þessum hlutverkum er skilað
af prýðilegri fagmennsku eins
og vænta mátti. Sýningin var
almennt talað skemmtileg og
ber þess vitni að við höfum
eignast hlutgengan leikrita-
höfund þar sem Karl Ágúst er.
Listahátíð.
Loftkastalinn
LJÓÐ OG DJASS. Tónlistarmenn og
skáld. í Loftkastalanum 9. júní.
Johannessen, Nína Björk
Árnadóttir og Didda. Una
Margrét Jónsdóttir las ljóð
Jóns Óskars. Ragnheiður
Stephensen las ljób Þorra Jó-
hannssonar og ljóð Jóhanns
Hjálmarssonar voru flutt af
Döllu dóttur hans. Raunar
verður að segja að illa var stað-
ið að þessari kynningu að
ýmsu leyti. Látum vera þótt
flytjendur væru í þrem tilvik-
um aðrir en í dagskránni
stendur, alltaf geta orðið for-
föll. Hins vegar hefði verið lág-
mark að þarna væri einhver
Karl Ágúst Úlfsson.
Þóröur Helgason.
Ragnar Ingi Aöalsteinsson.
stjórnandi sem kynnti skáld-
in, og auk þess vantaði alveg
skýringu á fjarveru eins skáld-
anna, Ara Gísla Bragasonar,
sem átti að vera þarna sam-
kvæmt dagskránni. Það var
einhver kæruleysisbragur á
framkvæmdinni sem ekki á að
sjást á listahátíð.
Matthías og Nína Björk lásu
ljóð sín ágætlega, og yfirleitt
fannst mér djassinn og ljóð-
listin fara nokkub vel saman,
þó misvel. Best fer þetta þar
sem ljóðin eru sveimandi
stemningar, myndmál sem
streymir fram. Svo er um ljóð
Matthíasar og Nínu Bjarkar.
Ljóð Jóhanns eru settlegri í
framsetningu, rökrænni í
byggingu, eins og hið
skemmtilega ljóð um bátinn
sem var leikvangur barnanna.
Mildar stemningar í ljóði
styrkjast af taktföstum djassin-
um. Helst fannst mér að hin
hrjúfu ljóð Diddu hefbu þurft
svolítiö hrárri músík á bak við
sig. Una Margrét flutti Parísar-
ljóð Jóns Óskars einkar fallega.
Dalla fór einnig af látleysi með
ljóð Jóhanns. Báðar þessar
konur eru ljóðalesarar sem ég
hef ekki heyrt til fyrr.
Loftkastalinn
LJÓÐ LISTAHÁTÍÐAR, 10. júní.
n Næsta kvöld var aftur ljóba-
samkoma í Loftkastalanum.
Þar voru kynnt ljóð úr ljóða-
samkeppni, sem efnt var til, og
um leið bók sem út er komin
hjá Máli og menningu, en þar
eru ljóð eftir á fimmta tug
skálda. Silja Aðalsteinsdóttir
kynnti dagskrána ágætlega, en
hún sat í dómnefnd ásamt
Kristjáni Árnasyni og Vilborgu
Dagbjartsdóttur. Ein sautján
skáld lásu ljóð sín. Þar á meðal
voru verölaunaskáldin. Gunn-
ar Harðarson fékk fyrstu verð-
laun, Þórður Helgason önnur
verðlaun og Ragnar Ingi Aðal-
steinsson þriðju verblaun.
Ljóðin sem lesin voru reynd-
ust merkilega fjölbreytt og get
ég ekki farið að „ritdæma" þau
hér, hvert og eitt. Verðlauna-
ljóð Gunnars er bálkur, ferð
um söguna, heimspekilegur að
inntaki, enda höfundurinn
heimspekimenntabur. Þetta er
býsna djúpur skáldskapur og
vekur forvitni um framhald
ljóðlistariðkana þessa höfund-
ar. Þórður Helgason og Ragnar
Ingi eru þekktari af sínum
ljóbum. Framlag beggja er at-
hyglisvert, en benda má á að í
menningarblaði Morgun-
blaðsins um daginn birtust
ljóð þeirra og kafli úr ljóði
Gunnars.
Ýmis önnur ljóð voru flutt
þarna sem athyglisverð virt-
ust. Sum eru eftir kunna höf-
unda, örugga í sínu fagi: Njörð
P. Njarðvík, Hjört Pálsson og
Pétur Gunnarsson. Gaman að
Pétur skuli tekinn að sinna
ljóðlistinni aftur, — það er
furðulangt síðan hann hefur
látið ljóð frá sér fara, en í raun-
inni er hann ljóbrænt skáld
öðru framar, eins og sögur
hans votta. — Svo voru þarna
skáld sem eru alls óþekkt, en
slá skemmtilegan tón, ég nefni
Bjarna Gunnarsson og Nætur-
drottningu hans.
Þetta var sem sé notalegt
kvöld, þótt raunar sé Loftkast-
alinn ekki nema miðlungi
ljóðrænn staður, dimmur
geimur og hráslagalegur. Ég
gæti trúað að þau ljóð, sem
þarna komu fram og í bókinni
standa, séu gott sýnishorn
ljóðlistar eins og hún er nú
stunduð, — með þeim fyrir-
vara ab svo virðist að fá skáld
bókarinnar séu kornung, flest
á miðjum aldri. En mabur sér
af þessu — og heyrir — að
ýmsir kunna snoturlega að
yrkja og ekki ástæða til að
ugga um þá íþrótt í samtíman-
um. ■