Tíminn - 17.07.1996, Blaðsíða 11
Mibvikudagur 1 7. júlí 1996
11
Þróunarstofnun Sameinubu Þjóöanna: íslendingar í 8. sœti á mœlikvaröa lífsgœöavísitölu, næst á undan Svíum:
Afkoma íslendinga nú lakari
heldur en á áttunda áratugnum
Efnahagsframfarir óraunverulegar í huga atvinnulausra:
Um 35-40 milljón manns
án vinnu í iönríkjunum
Efnahagsframfarir þjóbar verða
einungis raunverulegar í huga
fólks ef því tekst ab fá áhugavert
og vel launab starf, segja skýrslu-
höfundar Þróunarstofnunar SÞ.
Könnun í 69 löndum á síbasta
áratug hafi mebal annars leitt í
ljós, ab af þeim 46 þjóbum sem
bjuggu vib hagvöxt hafi abeiris
27 einnig notib fjölgunar at-
vinnutækifæra.
í 19 þessara landa, eða 40%, hafi
störfum ekkert fjölgað þrátt fyrir
efnahgsbata. Mebal þeirra voru
Indland, Pakistan, og Simbabve.
Tólf þeirra landa, þar sem fjölgun
starfa fylgdi efnahagsframförum,
vom iðnaöarþjóðir, þeirra á mebal
Kanada, Japan, Sviss, og Bandarík-
in, en hinar eru nær allar í hópi
uppgangsþjóða Austur-Asíu, svo
sem Kína ásamt Tyrklandi og
Chile.
Boðskapur skýrsluhöfunda er sá,
að hægt sé að snúa við á þeirri
braut aukins atvinnuleysis sem
margar þjóbir hafi lent á undanfar-
in ár. En til að það megi takast
verði aukin atvinna að vera for-
gangsverkefni.
Áætlab er að atvinnuleysi hrjái
nú 35 milljónir manna í iðnríkjum
og 4 milljónir til viðbótar hafi gef-
ist upp á aö leita sér að vinnu.
Hlutfall atvinnulausra sé frá 2,5% í
Japan upp í 23% á Spáni. í Austur-
Evrópu sé atvinnuleysi, sem var
nær óþekkt fyrir 1990, nú t.d. kom-
ið í 19% í Albaníu, 17% í Búlgaríu
og Póllandi.
Konur mæta þó enn frekari
hindmnum en karlar. Af 1,3 millj-
örðum blásnauðra séu konur um
70%. Laun þeirra séu aðeins 75% af
launum karla, þ.e. þegar þær em í
launaðri vinnu, en 3/4 vinnu sinn-
ar verji þær í ólaunuð störf fyrir
heimili og samfélag. í mörgum Afr-
íkuríkjum sjái konur um 60% allra
landbúnaðarstarfa og 80% allrar
matvæíaframleiðslu. ■
Alls 64 þjóbir hafa nú hærri
meðaltekjur á hvern íbúa
heldur en nokkru sinni fyrr —
en ísland er ekki meðal þeirra,
segir í nýrri skýrslu Þróunar-
stofnunar Sameinubuþjóöanna
um þróun lífsgæba í heimin-
um (Human development re-
port 1996). Af ríku þjóbunum
eru þab aðeins íslendingar,
ásamt Finnum og Kanada-
mönnum, sem hafa þab nú lé-
legra fjárhagslega heldur en á
síbasta áratug. En þrátt fyrir
lægri þjóðartekjur á mann en
grannarnir mælist ísland ab
þessu sinni í 8. sæti á lista lífs-
gæöavísitölu (Human develop-
ment index) sem reiknub er út
ár fyrir 174 lönd. Grundvölur
lífsgæðavísitölunnar er saman
settur úr þremur þáttum; al-
mennu heilsufari (mebalævi-
lengd), skólagöngu og kaup-
mátt launa. Island var í 6. sæti
í fyrra en því 14. árið þar ábur.
Þróunarstofnunin vekur at-
hygli á ab engin sjálfvirk
tengsli séu á milli hagvaxtar og
lífsgæbaþróunar. Enda standi
ísland framar á lífsgæðalistan-
um heldur en lönd eins og Sví-
þjóð, (9. sæti), Danmörk (sem
aöeins nær 17. sæti þrátt fyrir
háu launin) og Þýskaland (18.
sæti). Sviss og Lúxemborg sem
jafnan eru í með einna hæstar
þjóðartekjur á mann í heimin-
um ná aðeins í 15. og 27. sæti
samkvæmt lífskjaravísitölunni.
Það er ekki síst langlífið sem
ýtir íslendingum upp á lífs-
gæðalistanum. Með 78,2 ára
meðalævi eru íslendingar í
hópi 5 langlífustu þjóða, þar
sem Japanir tróna á toppnum
með 79,6 ára áætlaða meðal-
ævi.
Ýmiss konar sainanburbur
leibir m.a. í ljós ab íslendingar
drukku að jafnaði 3,9 lítra af
hreinu alkóhóli árið 1991 en
Luxemborgarar 12,3 lítra.
Árið 1994 voru ný eyðnitil-
felli aðeins 1,1 á hverja 100.000
íbúa borið saman við 23 á
hverja 100.000 í Bandaríkjun-
urn.
Á íslandi eru 93% alls kostn-
aöar af heilbrigðisþjónustunni
greidd af hinu opinbera (1991),
sem er eitt allra hæsta hlutfall
sem þekkist í heiminum. í
Bandaríkjunum var samsvar-
andi hlutfall abeins 61%.
Á árunum 1990-91 segir
skýrslan hlutfall slasaðra í um-
ferðarslysum 343 á hverja
100.000 íbúa hér á landi, .sem
sé hæsta slysatala á Norður-
löndunum. Slysahlutfallið var
samt fjórum sinnum hærra í
Bandaríkjunum, um 1.400 slas-
aðir af hverjum 100.000 íbú-
um.
Sjálfsmorð á árunum 1989-93
á íslandi voru 18 á hverja
100.000 karla og 4 á 100.000
konur. Hæst er þetta hlutfall
hins vegar í Ungverjalandi,
55/100.000 karla og 18/100.000
kvenna.
Meb 32 sjónvarpstæki fyrir
hverja 100 íbúa em íslendingar
ekki einu sinni hálfdrættingar á
við Bandaríkjamenn þar sem
sjónvarpstæki eru 82 á 100
íbúa. Á íslandi koma út 52 ein-
tök af dagblöðum á hverja 100
íbúa, en Norðmenn slá okkur
við með 61 blöð fyrir hverja
100 manns.
Landsframleiðsla á hvern ís-
lending var $ 17.660 árið 1992,
rétt neöan við norræna meöal-
lengra á stjórnmálasviðinu en
nokkrar aðrar segir í skýrslunni.
Meb 24% þingsæta og 15% ráð-
herrastóla vantaði íslenskar
konur enn nokkuð á ab ná
þessu meðaltali. ■
taliö $ 18.090 á mann, en hins
vegar meira en þrefalt meðaltal
í heiminum, sem var $ 5.430 á
mann.
Með 35% þingsæta og 31%
ráðherrastóla (1990-94) hafa
konur á Norðurlöndunum náð