Tíminn - 06.10.1994, Qupperneq 5

Fimmtudagur 6. október 1994
5
Halldór Ásgrímsson:
„Fólk í fyrirrúmi"
Það var um margt merkilegt að
hlusta á stefnuræðu forsætisráð-
herra. Ekki vegna þess að í henni
birtist skýr og afmörkuö stefna
með framtíöarsýn, heldur fyrst
ög fremst vegna þess að forsætis-
ráðherra er enn með hugann vib
fortíbina. Hann gerir í reynd lítið
úr þeim framförum sem orðið
hafa á íslandi síðasta áratuginn
og þar gildir einu hvort hans
flokkur hefur átt aðild að ríkis-
stjórn, svo ekki sé talað um Al-
þýðuflokkinn. Stefnuræðan er
fyrst og fremst um að allt hafi
verið rétt gert í tíð núverandi rík-
isstjórnar, en rangt í tíð fyrri rík-
isstjórna. Hólið um eigin verk
verbur mest áberandi og reynt er
að lítillækka þá sem gengu göt-
una fram til valdatíma núver-
andi ríkisstjórnar.
Gagnrýnísatri&i
Af þessu tilefni er nauðsynlegt að
rifja upp helstu gagnrýnisatriði
okkar framsóknarmanna á ríkis-
stjórn Davíðs Oddssonar. Við
gagnrýndum í upphafi þá miklu
svartsýni og þá dökku mynd sem
birtist hjá núverandi ríkisstjórn.
Þetta dró kjarkinn úr lands-
mönnum og varð til þess að
verðmætasköpunin minnkaði
mun meira en annars hefbi orð-
ið. Vextir vom hækkaðir í stab
þess að grípa til abgerða sem
héldu þeim í skefjum. Mikill
samdráttur kom hart niður á vel-
ferbarkerfinu og setti heimilin í
mikinn og sársaukafullan vanda.
Ríkisstjórnin taldi að engin af-
skipti ætti ab hafa af atvinnulíf-
inu. Gjaldþrot voru mun fleiri en
ástæða var til með tilheyrandi
erfiðleikum. Eftir mikla nibur-
sveiflu er nú vissulega farið að
birta til. Sá mikli kraftur, sem er í
sjávarútveginum, kemur nú til
góba og verðmætasköpunin þar
er meiri en ýmsir höfðu búist
við.
Ástæður breytinga
Ástæburnar fyrir þessu em marg-
ar. Mér kemur ekki til hugar að
halda því fram ab allt það, sem
núverandi ríkisstjórn hefur gert,
hafi verið rangt, en ég veit að
sumt af því, sem er ab koma fram
í dag, er vegna aðgerða sem grip-
ið var til fyrir daga hennar. Mér
er jafnframt ljóst ab fyrri ríkis-
stjórnum hafa orðið á mistök
eins og þessari. Hinu má ekki
gleyma að gmndvöllurinn fyrir
stöðugleikanum var lagður í
þjóðarsáttarsamningunum 1990.
Því samstarfi, sem þá tókst, hefur
verið haldið áfram og vonandi
verður svo um langa framtíb.
Fiskveiðistefnan var mótub í tíb
fyrri ríkisstjórnar, en það tók
alltof langan tíma hjá núverandi
ríkisstjórn að festa hana í sessi.
Það tafði vemlega fyrir framför-
um í sjávarútveginum. Núver-
andi ríkisstjórn ætlaði sér að
gjörbreyta þessari stefnu, en þab
var ekki síst vegna jákvæðrar
stjórnarandstöbu Framsóknar-
flokksins að þab tókst að ná nið-
urstöðu.
Fortí&arfræ&in
Það hefur lítinn tilgang að
sökkva sér sífellt niður í fortíðina
með líkum hætti og forsætisráb-
herra gerir, og það þýöir ekkert
að bera þaö á borb fyrir almenn-
ing að kaupmáttur launafólks
hafi hrapað stöðugt hér áður
fyrr, eins og hann sagði m.a. um
árin 1989 og 1990. Þab kemur
fram á bls. 31 í þjóðhagsáætlun
að kaupmáttur ráðstöfunartekna
fór vaxandi frá miðju ári 1990 til
miðs árs 1991, en hefur síðan
verib að falla af ýmsum ástæð-
um, þar á meðal af völdum nú-
verandi ríkisstjórnar. Óskhyggj-
an um eigin verk verður einnig
yfirsterkari, þegar því er haldið
fram að afkoma iðnáðarins hafi
batnað um 20%, sem er því mið-
ur ekki rétt.
Manngildi ofar
au&gildi
Eitt mikilvægasta atribið í stefnu-
skrá Framsóknarflokksins er ab
við setjum manngildi ofar auð-
gildi. Á tímum atvinnuleysis og
vaxandi misréttis teljum við það
vera mikilvægasta hlutverk
flokksins í stjórnmálum að segja
til um hvernig við getum unnið
hugsjónum okkar brautargengi,
ef við fáum til þess aðstöðu og
traust í næstu kosningum. í lok
nóvember munum við halda
flokksþing og undirbúum stefnu-
mörkun Framsóknarflokksins
um þessar mundir undir kjörorð-
inu „Fólk í fyrirrúmi". Meb því
viljum við leggja áherslu á að við
viljum þjóna hagsmunum fólks-
ins og veita íbúum landsins sem
besta möguleika til að lifa ham-
ingjusömu lífi.
Atvinnumál og
hagvöxtur
Við munum leggja höfubáhersl-
una á atvinnumál. Auka verbur
fjárfestinguna, ef atvinnustig á
að batna. Við teljum ab ríkisvald-
ið eigi að hafa afskipti af þeim
málum og við viljum breyta
Byggðastofnun í atvinnumála-
stofnun þar sem hið pólitíska
vald og aðilar vinnumarkabarins
taki höndum saman um að ab-
stoða við uppbyggingu atvinnu-
lífs um land allt. Núverandi ríkis-
stjórn hefur dregib allan mátt úr
þessari stofnun og það er kom-
inn tími til að umbylta henni og
gefa henni nýtt líf. Það er naub-
synlegt að hún hafi í þjónustu
sinni atvinnumálafulltrúa í öll-
um kjördæmum, sem geta ráð-
lagt þeim sem vilja stofna ný fyr-
irtæki og taka þátt í að auka hag-
vöxtinn. Hún verður jafnframt
ab geta tekið þátt í nýjungum
Rœöa flutt á
Alþingi eftir
stefnurϚu
forsœtisráöherra
með því að leggja fram áhættufé
í afmörkuðum tilvikum.
Við viljum breyta skattalögum
þannig að almenningi verði aub-
veldað að leggja fram fé í at-
vinnurekstur. Vib viljum örva
þátttöku lífeyrissjóbanna í at-
vinnulífinu og greiða fyrir því
með skattalagabreytingum að
þeir leggi fram fjármagn á móti
launþegum til uppbyggingar.
Við viljum endurskipuleggja fjár-
festingarlánasjóöina þannig ab
þeir hafi meira fmmkvæði. Við
viljum auka fjármagn ríkisins til
markaðs- og þróunarstarfs og við
viljum leggja mesta áherslu á rík-
isútgjöld sem skapa fleiri störf,
eins og t.d. viðhaldsverkefni.
Hækkum persónu-
afsláttlnn
Við trúum því að það megi ná
meiri hagvexti en nú lítur út fyr-
ir að verði. Við trúum því ab með
auknum hagvexti megi ná jöfn-
uði í ríkisfjármálum án þess að
skera niður ríkisútgjöldin eða
auka skattana. Við teljum að að-
gerðir í atvinnumálum og aukin
verðmætasköpun séu lykillinn
að því að leysa hér margvíslegt
misrétti. Við gagnrýnum núver-
andi ríkisstjórn fyrir að vera ríkis-
stjórn sumra en ekki allra. Við
teljum fráleitt ab lækka nú skatta
á þá sem meira mega sín, í staö
þess ab jafna byrðarnar. Við vilj-
um nýta það svigrúm sem há-
tekjuskatturinn gefur og með því
að samræma skattlagningu allra
eigna og tekna, þar með talið
fjármagnstekna, til að hækka
persónuafsláttinn, sem hefur
lækkab vemlega í tíb núverandi
ríkisstjórnar þrátt fyrir fögur fyr-
irheit Sjálfstæðisflokksins í síð-
ustu kosningabaráttu. Vib teljum
að það hafi verið mistök ab taka
upp tvö þrep í virðisaukaskatti
og það hefði mátt ná fram mun
meiri jöfnuði meb því að hækka
persónuafslátt og barnabætur til
barnmargra fjölskyldna.
Bjartsýni og
framtíöin
Við framsóknarmenn emm því
ekki jafn ánægðir með lífið og til-
vemna og forsætisráðherra. Ekki
vegna þess að við séum ekki
bjartsýn eba vegna þess ab vib
trúum ekki á framtíbina, heldur
vegna þess að við sættum okkur
ekki við að hagvöxtur sé mun
minni hér á landi en gerist og
gengur í nágrannalöndunum.
Því miður virðist forsætisráð-
herra ekki hafa meiri metnað fyr-
ir hönd þjóöarinnar og ríkis-
stjórnarinnar en að. vera ánægð-
ur með að vera einna nebstur á
blaði að því er varðar aukningu
þjóbartekna í Evrópu.
Trúnaöarbrestur
stöövar úrlausn mála
Við höfum vemlegar efasemdir
um að núverandi ríkisstjórn geti
tekist á vib þau verkefni sem em
framundan. Fjárlagafmmvarpib
byggir á ýmsum forsendum sem
ekki eru orðnar að raunvemleika.
Ýmsir ráðherrar em uppteknir af
öðm en ab skapa forsendur fyrir
þeim aðhaldsaðgerbum sem gert
er ráb fyrir í fjárlagafmmvarpinu.
Öllum er kunnugt að heilbrigðis-
rábuneytið fer u.þ.b. tvo millj-
arða fram úr forsendum fjárlaga
á þessu ári. Það er ekkert sem
bendir til að svo verði ekki jafn-
framt á næsta ári. Sama má segja
um ýmsa abra þætti fmmvarps-
ins.
Þab er naubsynlegt að setja
mikinn kraft í undirbúning að
tvíhliða samningi milli íslands
og Evrópusambandsins. Lítið
virðist gerast í þeim málum,
enda er ríkisstjórnin ósammála
um leiðir og forsætisráðherra
hefur lýst því yfir ab hann treysti
ekki utanríkisráðherra til þeirra
samninga. Hann hefur með því
lýst sig sammála stjórnarand-
stöðunni og er því kominn í
stjórnarandstöðu í eigin ríkis-
stjórn. Mikið vantraust virðist
hafa skapast milli stjórnarflokk-
anna og vib höldum því fram ab
í því andrúmslofti sé ekki hægt
að finna lausn á mikilvægum
málum.
Sú staða er alveg ný í íslensk-
um stjórnmálum, ab flokkar
haldi áfram að sitja saman í ríkis-
stjórn þótt trúnaðarbrestur og
vantraust ríki á milli þeirra. Hvað
er nú orðið af heiðursmanna-
samkomulaginu úr Viðey, sem
væntanlega hefur verið byggt á
gagnkvæmu trausti?
Þjóðin þarf á því að halda að fá
ríkisstjórn sem hefur traust út á
vib og inn á við. Þab verður ab
ríkja gagnkvæmur trúnaður inn-
an ríkisstjórnar sem ætlast til ab
vera tekin alvarlega.
Forsætisráðherra getur ekki
breitt upp fyrir haus og látið sem
ekkert sé, en því miður bendir
allt til ab kraftar ríkisstjórnarinn-
ar fari á næstunni fyrst og fremst
í að halda sér sem fastast í stól-
ana og eyða tímanum í tilraunir
til að afla sér syndakvittana fyrir
vanhugsuð störf.
Framtíöin er besta
eign okkar
Við framsóknarmenn munum
láta á það reyna í næstu kosning-
um og stjórnarmyndun, sem á
eftir mun fara, hvort manngildið
verður ofar auðgildi í okkar á-
gæta landi og hvort það verður
fólk sem verður í fyrirrúmi eða
kreddukenningar, sem byggja á
afskiptaleysi ríkisvaldsins á sviöi
atvinnumála og kjarajöfnunar.
Við þorum ab takast á við við-
fangsefnin og ætlum okkur ab
gera það á grundvelli þess að
framtíðin er það besta sem við
eigum. Fortíbin er gób í minn-
ingunni, en breytir litlu um ár-
angurinn sem við náum á kom-
andi tíð. ■
Endurskoðun og pólitík
Oft heyrist sagt að allir stjórn-
málamenn séu eins, og er þá átt
við að allir séu þeir spilltir.
Þetta hefur heyrst oftar nú að
undanförnu en stundum áður,
vegna blygðunarlausrar fram-
komu og í framhaldi af því katt-
arþvotti tiltekinna stjórnmála-
manna úr mesta hagsmuna-
gæsluflokki Islands.
Af mörgu vondu í því máli, sem
hneykslað hefur landsmenn ab
undanförnu, þykir mér eitt hvaö
verst: Að ráöherrann skuli óbein-
línis segja að allir abrir stjórn-
málamenn séu jafn spilltir og
hann sjálfur. Eða hvernig á að
skilja yfirlýsinguna um ab hann
hafi lagt sín spil á borðið og nú
sé komið að öðrum?
Mér datt nú bara í hug sagan
um manninn sem lofað hafði
fjölskyldunni að bæta ráð sitt og
sagði af því tilefni við kunningja
sinn: „Ég er alveg hættur að berja
konuna mína. Ert þú hættur að
berja þína?" Veslings viðmæl-
andinn varð orðlaus, hann hafði
aldrei lagt hendur á nokkurn
mann og allra síst konuna sína,
en nú var kunninginn allt í einu
búinn að gera hann að illmenni,
bara af því ab sá var það sjálfur.
Það getur vel verib ab svipuð
hugsun hafi verið að baki árásun-
um á Ólaf Jóhannesson fyrir tæp-
um 20 ámm. Þeir, sem réðust ab
honum, hafa ef til vill ekki þekkt
annað en spillingu í sínum eigin
flokki og þar af leiðandi ætlað
öbmm það sama.
Saklaus stóð Ólafur að sjálf-
sögðu af sér árásirnar, en framan
af trúbu sumir því að þar færi
spilltur maður, aðeins af því að
hann var stjórnmálamaður.
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
í umræðu dagsins í dag bíta ráð-
herrarnir höfuðið af skömminni
þegar þeir leyfa sér ab gefa í skyn
að aðrir stjórnmálaleiðtogar séu
engu betri en þeir sjálfir og sitja
sem fastast eftir að flett hefur
verið ofan af hneykslismálum
sem myndu leiöa til afsagnar
með skömm í öllum þróuðum
lýðræðisríkjum. Það furðar mig
að samráðherrarnir skuli ekkert
segja, því þögn þeirra skilja sum-
ir án efa sem samþykki og um
leið samsekt.
Hvers vegna sitja ráðherrar
Sjálfstæðisflokksins undir dylgj-
um um að þeim sé nauðsyn að
leggja einhver spil á borðið?
Og hvers vegna heyrist ekkert
frá ráðherranum sem þá var bara
þingmaður, en fór fremstur þing-
manna í árásunum á Ólaf Jó-
hannesson?
Vib getum ekki með góðri sam-
visku kallað okkur lýðræðis- og
menningarþjóð á meöan siðferb-
isleg stórmál fá ekki aöra af-
greiðslu en að vera vísað til Ríkis-
endurskoðunar. Ekki síst eftir orð
þau, sem féllu þegar endurskoð-
un fór fram á fjármálastjórn ráb-
herrans sem bæjarstjóra, en sam-
kvæmt þeim var endurskoðunin
tómt plat! ■