Réttur - 01.07.1984, Blaðsíða 20

þessari sameiginlegu baráttu? Hvað get-
um við gert?
Áður en þeirri spurningu er svarað, er
nauðsynlegt að svara ýmsum öðrum
spurningum.
Er kjarnorkustríð
yfírvofandi?
í fyrsta lagi: Er kjarnorkustríð yfirvof-
andi? Er það hugsanlegt að mannkynið
fremji sjálfsmorð?
Það er ekki nema rúmur mánuður
síðan, að herfræðingur nokkur var spurð-
ur þessarar spurningar í danska sjónvarp-
inu. Hann svaraði að það væri alveg
óhugsandi, að kjarnorkusprengjur yrðu
nokkurntíma notaðar, því að það væri
hreint sjálfsmorð og til þess þyrfti vitfirr-
ing. Samt mælti hann með kjarnorkuvíg-
búnaði. Það er dálítið erfitt að skilja
svona rökfræði. Til hvers er verið að
framleiða kjarnorkusprengjur, sem aldrei
á að nota og kosta til þess fé, sem nægja
mundi til þess að bjarga lífi alls þess
fjölda, sem deyr úr hungri á hverjum
degi? Til þess að fæla andstæðinginn er
svarið. Og þá er spurningin, hvernig er
hægt að fæla andstæðinginn með
sprengjum, sem aldrei verða notaðar?
Það er auðvitað engin fæling í sprengjum,
nema um leið sé gert ráð fyrir, að þeim
verði beitt, ef á þarf að halda. Enda hafa
NATO og Bandaríkin verið óspör á slík-
ar yfirlýsingar. Sovétríkin hafa margoft
lagt til, að NATO og Varsjárbandalagið
lýstu því bæði yfir, að þau mundu aldrei
nota kjarnorkusprengjur að fyrra bragði.
NATO og Bandaríkin hafa ekki tekið
það í mál. Fyrir skemmstu lét fráfarandi
framkvæmdastjóri NATO, Jóseph Luns,
þau orð falla, að yfirlýsing um að beita
ekki kjarnorkuvopnum að fyrra bragði,
væri sama sem að lýsa yfir algerri uppgjöf
fyrirfram. Það er auðvitað skýr yfirlýsing
um, að NATO ætli sér að beita kjarn-
orkuvopnum að fyrra bragði. Og það eru
til ótal slíkar yfirlýsingar bæði frá banda-
ríkjastjórn og öðrum valdamönnum í
NÁTO. Nú hafa Sovétmenn lýst einhliða
yfir, að þeir muni aldrei verða fyrri til að
beita kjarnorkuvopnum. (Þeir muni aldr-
ei nota þau nema í sjálfsvörn gegn kjarn-
orkuárás.) Er það kannski yfirlýsing um
uppgjöf fyrirfram? í vissum skilningi má
það til sanns vegar færa. Það er yfirlýsing
um að hætta heldur á ósigur en að taka
þátt í þeim leik að eyða hnöttinn.
Hvað þá um hina fullyrðinguna, að
enginn nema vitfirringur mundi gefa
fyrirskipanir um að beita kjarnorkuvopn-
um? Satt að segja hefur maður tilhneig-
ingu til að taka undir það. Maður getur
skilið, að til séu menn, sem kjósa heldur
að svipta sig lífi en að búa við ákveðnar
aðstæður. Ég get til að mynda vel hugsað
mér svo heittrúaðann frjálshyggjumann,
að hann vildi heldur deyja en að vera
sviptur frelsinu — eða með öðrum orðum
kapítalismanum, því að á máli hans og
skoðanabræðra hans eru það samheiti.
Hitt á ég erfitt með að skilja, að til séu
menn með réttu ráði, sem eru reiðubúnir
til að taka allt líf jarðarinnar með sér í
dauðann. Samt virðast þeir vera ærið
margir. Bertrand Russell, sem einu sinni
hafði ekkert á móti kjarnorkusprengj-
unni, áttaði sig fljótlega á því, hvaða
heimspekispurning var hér á ferðinni og
sú hreyfing gegn kjarnorkuvopnum, sem
við hann er kennd, mótaði hið fræga
kjörorð, að skárra væri að vera rauður en
dauður. En það reyndist nú eitthvað ann-
að en allir væru sammála um það. Fyrir
bragðið var Russell gamli kallaður fylgi-
sveinn kommúnista. Fyrir skömmu las ég
132