Réttur - 01.07.1984, Page 23

bragði, ef þau teldu nauðsyn til bera að
þeirra mati, og allar hernaðaráætlanir
þeirra hafa nú um alllangt skeið verið
reistar á þeirri forsendu.
Á 7. áratugnum fóru Bandaríkin að
miða hernaðaráætlanir sínar við „tak-
markað kjarnorkustríð“. Hershöfðingjar
þeirra, eins og t.d. Alexander Haig, lýstu
yfir því, að til þess að vernda hagsmuni
sína í fjarlægum löndum svo sem á Kór-
euskaganum, yrðu Bandaríkjamenn að
vera í stakk búnir til þess að heyja stríð,
þar sem einnig yrðu notuð kjarnavopn.
Jafnframt kom upp sú kenning, að unnt
væri að heyja „takmarkað kjarnorku-
stríð“ í Evrópu. Með því var átt við að
takmarka beitingu atómvopna við
„taktísk“ kjarnavopn, sem eingöngu yrðu
notuð á vígvelli.
Satt að segja er þessi kenning svo frá-
leit, að maður undrast að hún skuli nokk-
urntíma hafa verið rædd í fullri alvöru.
Það var víst hinn kunni sovéski sérfræð-
ingur um varnarmál, Georgi Arbatov,
sem sagði, að varla væri hægt að vænta
þess, að kjarnorkustríð færi fram eins og
einvígi milli tiginna aðalsmanna, sem
yirtu leikreglurnar. Herfræðingar í
Bandaríkjunum bentu líka fljótlega á, að
>,takmarkað kjarnorkustríð“ væri hættu-
iegur leikur, ef Bandaríkin og NATO
væru ekki við því búin frá upphafi að
hefja næsta áfanga, algert og ótakmarkað
kjarnorkustríð. Það væri óhugsandi að
vinna slíkt stríð nema með því að vera
fyrri til að beita kjarnorkuvopnum í
stærri stíl og hafa slíka yfirburði að unnt
væri að gereyða meginhlutanum af kjarn-
orkubúnaði Sovétmanna í fyrstu lotu.
Þeir bjartsýnustu létu sig dreyma um, að
með nógu miklum yfirburðum gætu
Bandaríkin sloppið með að missa svona
20 miljónir manna, og þótti lítil fórn, ef
þar á móti kæmi, að Sovétþjóðinni og
bandamönnum hennar yrði útrýmt með
öllu. Ekki þótti taka því að leiða getum
að, hver yrðu örlög annarra evrópu-
manna.
Þetta er sú kenning, sem Bandaríkin og
NATO hafa nú að leiðarljósi. í fullu sam-
ræmi við hana eru fyrrnefnd ummæli
Luns, að af hálfu NÁTO mundi afsal
þeirra réttinda að beita kjarnorkuvopn-
um að fyrra bragði jafngilda uppgjöf
fyrirfram. Út frá kenningunni er það full-
komlega rökrétt.
Sem svar við þessari helstefnu hafa So-
vétríkin margsinnis lagt til, að tekin verði
upp sú stefna, að eyðileggja öll kjarna-
vopn í áföngum. Að báðir aðilar lýsi yfir
því, að þeir muni aldrei nota kjarnavopn
að fyrra bragði. Þegar því var hafnað,
lýstu þau einhliða yfir, að þau mundu
aldrei gera það. Þá hafa þau lagt til, að
allur kjarnorkuvígbúnaður verði frystur
meðan samningar um afvopnun standa
yfir. Ekkert af þessu hafa Bandaríkin og
NATO tekið í mál. Hinn opinberi rök-
stuðningur er sá, að Sovétríkin hafi yfir-
burði á sviði hefðbundinna vopna. Það er
nú harla hæpin fullyrðing, þegar á heild-
ina er litið. En það er heldur ekkert að
vanbúnaði að semja líka um afvopnun á
því sviði. Það er alveg víst, að Sovétríkj-
unum er svo mikið í mun að losna við
kjarnorkuógnina, að þau mundu vilja
ganga mjög langt í því efni. En þeir sem
öllu ráða í NATO virðast ekki hafa áhuga
á því. í stað þess eru þeir nú að framleiða
nýja tegund hefðbundinna vopna, sem
ætluð eru til að greiða fyrsta högg gegn
mikilvægum skotmörkum og jafnast fylli-
lega á við minni kjarnorkuvopn að ná-
kvæmni og eyðingarmætti. Þetta eru stýri-
flaugar, sem hlaða má bæði með kjarn-
orku og venjulegum sprengjum og geta
135